ELA eta LAB sindikatuek eutsi dioten estrategia desberdinen ondorioz izan dugun errifirrafiak, Euskadin urte amaiera baino lehen greba orokorra deitzeko aukera zapuztu duenak, agerian uzten du bi zentral abertzaleen artean dagoen gero eta distantzia handiagoa, eta berretsi egiten du, beste behin ere, ustezko euskal gehiengo sindikalaren porrota; izan ere, hainbat gai estrategiko partikularren ondorioz, ez du inoiz agerian utzi izan zezakeen potentzialtasun handia.
ELAk berak hartu du gehiengo sindikal hori dinamizatzeko ardura, duela aste batzuk Kongresuan onartu berri den ponentzian LABek Madrilen, Gasteizen eta Nafarroan EH Bilduren jarduera instituzionalari “kritika serioa” egin ez diolako, “Elementu sozialei buruzko beste gai batzuei lehentasuna ematen dielako”. Eta hori guztia, barkatu gabe LABek CCOO eta UGTrekin izan ahal izan dituen unean uneko kointzidentziak, horren ondorioz ELAk betoa jarri baitzion Garbiñe Aranburuk zuzentzen duen sindikatuari CIG galiziarrarekin eta CSC katalanarekin egindako sindikatuen arteko aliantzan.
Aurreko panorama horrekin, argi zegoen greba orokorrerako deialdi bateratua egiteko orduan bi sindikatuek bat egitea zaila izango zela, bi sindikatuen estrategiak eta helburuak oso desberdinak zirelako, nahiz eta arrazoia bat etorri, pentsioen erreforma eta lan-erreformaren aldaketa kasu.
LABek maiatzaren 1ean egin zuen proposamena, eta Euskaditik gai garrantzitsu horiei buruz Madrilen hartzen ari diren erabakietan eragiteko bitarteko gisa mugatu zuen greba. Aldi berean, sektore batzuetan, batez ere pandemiaren ondorioz, erregistratzen diren langileen prekarietate eta behin-behinekotasun egoera salatzeko balio zuen; ELArentzat, deialdia aitzakia ona zen euskal alderdiak interpelatzeko eta baldintzatzeko Madrilgo Kongresuan, eta, aldi berean, EH Bildu eta bere jarduera gehiago dira. Testuinguru horretan, zain egon da “eztanda-eragile” bat noiz gertatuko zain, grebaren plano politikoa, itxuraz, ez baita gertatu, emaitzen arabera.
Kontuan izan behar da, halaber, Euskadik bizi duen egungo testuinguru sozial eta ekonomikoan, ez dirudiela egokia greba orokorrak abiaraztea, eta horien erantzuna ez dagoela guztiz argi eta bermatuta; izan ere, covid-19aren kutsatzeen eguneroko presioaren eta egoera ekonomikoaren mende gaude oraindik, eta ziurgabetasun handiak daude, hornidurarik ezak, kostuen igoera handiak eta inflazioak eraginda, datozen hilabeteetan mantenduz gero kezkagarria izan daitekeen parametroetan baitago.
ELAk kontrabotereko sindikatu gisa bilatzen zuen “detonatzaile” hori, antza denez, ez da azaleratu, nahiz eta EAJk eta EH Bilduk pentsioen erreforma babestu duten Kongresuan – Senatuaren berrespena izan behar du urtarrilaren 1a baino lehen, Europar Batasunak (EB) hala eskatuta –, eta, beraz, Pentsioak Eskuratzeko Botera Bermatzeko Legea 2022. urtearen hasieran gauzatuko da.
Yolanda Díaz bigarren presidenteorde eta Lan ministroa negoziatzen ari den lan-erreformaren eguneraketaren egoerari dagokionez, argi dago Madrilgo Kongresuan ordezkaritza duten bi euskal alderdien jarrerak negoziazio kolektiboan zentratuko direla, eta horrek esan nahi du lurraldeetako sektoreko hitzarmenek lehentasuna izango dutela Estatukoen aurrean, orain arte Rajoyren legea eta hitzarmenen aurreraeragina aintzat hartzen baitzituen. Euskal sindikatuen eskaera nagusietako bat diren bi gai. Marra gorri gaindiezin moduko bat
Gaur egun, ez da asko ezagutzen Yolanda Díaz Lan ministroa patronalarekin eta sindikatuekin lan-erreformari buruz egiten ari den negoziazioen berri; izan ere, abenduaren 31rako prest egon behar du, EBren Berreskuratze eta Erresilientzia Itunean ezarritako baldintzak kontuan hartuta, horixe baita Bruselaren finantza-fluxuak iritsiko diren tresna covid-19ak eragindako krisi ekonomikoaren ondorio negatiboak arintzeko.
Oraingoz, badirudi gizarte-eragileekin negoziatu behar dela kontratu mugagabeko eredu arrunt bat definitzeko eta enpleguaren egonkortasuna bultzatzeko. Aldi baterako kontratua produkzioko eta noizbehinkako arrazoiek justifikatuko dute, eta, erabilera gehiegizkoa bada, modu horretan jarduten duten enpresek zehapena jasoko dute.
EAJk eta EH Bilduk babestutako pentsioen erreformari dagokionez, azpimarratu behar da bere filosofia ez dela gastuak murriztea, Rajoyren garaian bezala, baizik eta diru-sarrerak bultzatzea eta, horrekin, sistema publikoaren iraunkortasuna bermatzea hurrengo belaunaldientzat. Kontzeptu aldaketa bat.
Azpimarratu behar da, Toledoko Itunaren gomendioei jarraituz, pentsioen erosteko ahalmena bermatzen dela – Datu garrantzitsua da, kontuan hartzen badugu azaroko KPIa urte arteko % 5,6ko igoerara iristen dela –, EAJk Legebiltzarreko batzordean bertan onartutako ekimen bati erantzuten diola, alderdi horrek Rajoyrekin 2018an adostutako eta 2019an luzatutako aurrekontuetan lehen proiekzioa izan zuena.
Bigarrenik, eta kontuan hartu beharreko alderdi garrantzitsu bat da erretiro-adina errealera hurbiltzen dela, pertsonen bizi-itxaropena kontuan hartuta; horrela, hainbat mekanismoren bidez, saihestu egiten da pertsonak denbora baino lehen erretiratzea, eta, beste alde batetik, hainbat neurriren bidez, lan-bizitza formala baino gehiago luzatzen laguntzea.
Pentsioen lege berriak indargabetu egiten du PPk abian jarritako Iraunkortasun Faktorea, eta Belaunaldien arteko Ekitate Mekanismoa ezartzen du. Horren helburua da Gizarte Segurantzaren kotizazioak % 0,6 handitzea ( % 0,5 enpresek eta % 0,1 langileek), pentsioen Erreserba Funtsa handitzea, hamar urteko epean erretiroak ordaindu ahal izateko eta boom publikoa sortzeko. Hamar urteko epean Erreserba Funts horren errentagarritasuna 60.000 milioi eurora irits daitekeela kalkulatu da. Pentsioak lehen aldiz eskuratzen dituztenen eta etorkizuneko onuradunen pertzepzioa bermatzeko adinako finantza-baliabideen masa.
Lege horrek sistema publikoaren iraunkortasunari eta garapenari lagunduko die, etorkizuneko pentsiodunen mesedetan, pentsioak argi eta garbi pobretzera bultzatzen zuten iraganean planteatutako proposamenen aurrean. Pentsioen erreformaren edukia ezagututa, eta lan-erreformaren aldaketa nola geratuko den zain, ez dirudi Euskadin greba orokorra deitzeko aukerari eusten jarraituko dugunik.
Pentsioen erreformaren edukia ezagututa, eta lan-erreforma nola geratuko den zain, ez dirudi onena denik lanuzte orokorrerako deialdiari eustea.