Ezagutzen dut. Trauma bat daukat 83. urteko uholdeekin. Urte hartatik, gure etxetik metro gutxira dagoen Oria ibaiak gure inguru guztia suntsitu zuenetik, baimenik gabe sartu zen gure etxean, eta laurogeigarren metrora iritsi zen beheko solairuan, egun hartatik, euria egiten duen bakoitzean, ezin dut ahaztu ibaiari obsesiboki begiratu eta arraun egiten diodan uholde hura, eta gorputzeko min batek harrapatzen nau.
Ezagutzen dut. Hori bere haragitan bizi izan ez zuenarentzat zaila da, ezinezkoa ez bada ere, nirea bezalako beldurrak eta jarrerak ulertzea, baina ulertuko duzuenez, ezin dut saihestu, eta ezinezkoa zait gai horri egoerak eskatzen duen neurritasunarekin heltzea.
Joan den ostegunean, berriro gertatu zen, ibaia gure etxeetara hurbildu zen eta beldurrak hartu ninduen berriro. Jainkoari eskerrak, gauzak ikaratu egin ziren, eta gure etxean, ez dugu ezer sufritu, gau bat belaontzian eta oinaren lehen behatzetik buruko ileen azken atzekoraino, inoiz hobeto esan.
Gure eremuan, bestalde, zonaldea menditsua dela kontuan hartuta, asko izan dira errepideetan, lursailetan eta abarretan kalteak eragin dituzten lur-jausiak, eta bereziki larria, nahiz eta nire eremukoa ez izan, Sunbillako luizia izan zen, zoritxarrez pertsona bat hil baitzen. Zoaz aurretik, nire besarkadarik zintzoena, zure familiari.
Dena den, uholdeen fenomenoaren aurrean nire beldur pertsonalak aitortzen ditudan argitasun berberaz, uste dut batek baino gehiagok begirarazi behar diola, bere obsesioari aurre egin, eta orain, tximistaz atera diren pertsona eta kolektiboei buruz ari naiz, batez ere sare sozialetan, monotonoko trenbidean luizi batek eragindako istripuaren aurrean, basoko zorigaitz horren errua eurei egotziz. Zilegi deritzot egungo nekazaritza- eta basogintza-politikaren kritikari, baina, era berean, gizatasun falta, keinu zital eta lotsagarria, eroritako zuhaitzaren egurra egitea eta “edozertan” oinarritutako estrategia politikoa perfekzioz gauzatzea. Ba ez, sarraskijale jaunok, ez du denak balio.
Garai zailak bizi ditugu, eta etengabeko euriteez gain, pandemiak ez digu etenik ematen; beraz, gure bizitza erabat baldintzatzen duen etengabeko ziurgabetasunean bizi gara, bai ekonomiari eta lanari dagokienez, bai gizarte- eta familia-harremanei dagokienez. Badira, baita ere, horren guztiaren atzean eta agintariek hartzen dituzten neurri soziosanitarioen atzean gure bizitzak aldatzeko, menderatzeko eta kontrolatzeko helburu deabruzkoa ikusten dutenak, baina, pertsonalki, ez naiz hainbesteraino iristen, agian ez da nahikoa izango sakoneko mugimendu horiek atzemateko.
Ezagutzen dut. Zaila izan behar du, oso zaila, esango nuke, gizarte osoari eguneroko bizitzako alderdi guztietan eragiten dioten erabakiak hartzea, herritarren osasuna bermatzera bideratutako neurriak eta jarduera ekonomikoa bermatzera eta ekintza publikoari eusteko eragile ekonomikoen aberastasuna sortzera bideratutako neurriak uztartuz.
Uste dut 2020ko udaberrian publikoki esan nuela, eta berriro diot, ez litzaidakeela gustatuko erabaki horiek hartu behar dituztenen larruan egotea, ez Lehendakariarenean, ez gure alkatearenean.
Erabakiak hartzerakoan zuhurtasuna eta neurritasuna izan behar dira une bakoitzean hartu beharreko neurriak hartzeko makilak, zarata mediatikotik ihes eginez eta sare sozialetan pil-pilean dagoen ezinegon bortitzari entzungor eginez, non gure gizarteko okerrenetik oneneraino elkarrekin bizi diren.
Nik, kritika eta zarata gorgarrietatik ihes eginez, administrazioek, udalek, aldundiek eta/edo gobernuek hartutako arauek eragindako kolektibo jakin baten egoera ikusarazteko asmo bakarrarekin, gure inguruan bizi dugun une pandemiko delikatua aitortuz, ohartarazi nahi nuke baserritar horiek, elikagaien ekoizleek, bizi duten egoera agonikoa, merkaturatzeko bidea merkatuetan zuzenean saltzea baita. Merkatu arruntetan, egunekoetan zein astekoetan, oraingoz, ez dute eraginik izango neurri murriztaileek, eta uste dut, 2020ko udaberrian bizi izandakoaren ondoren, aitorpen sozial eta politikoa lortu dutela baserritar talde garrantzitsu baten merkaturatze-bide gisa. Dena den, ez da gauza bera gertatzen egun hauetan oso presente dauden eta garrantzitsuak diren aparteko merkatuetan, eta merkatu horiek dira erortzen lehenak, eta oso noizbehinkako azoka arrakastatsu horien mende dauden baserritarren talde hori kanpoan uzten dute.
Espero dut, merkatu horietan jende-pilaketak saihesteko arau murriztaileez gain, beste neurri batzuk hartzeko gai izango garela, aparteko merkatu horien bideragarritasuna bermatzeko, guztien osasun-segurtasuna jarduera ekonomikoarekin bateragarri egiteko eta, horrela, merkatu horietatik bizi diren ekoizle horien guztien heriotza isila saihesteko.