Sektore tradizional horiek pandemia pairatzen jarraitzen dute eta 54.439 kotizatzaile dituzte, duela 2 urte baino % 2,3 gutxiago
Nafarroan ostalaritza eta merkataritza bezalako sektore tradizionalek pandemiaren gorabeherak pairatzen jarraitzen dute, eta oraindik ez dituzte 2019ko enplegu-mailak berreskuratu, nahiz eta Foru Erkidegoak azaroan beste errekor bat erregistratu zuen Gizarte Segurantzan, ia 297.000 afiliaturekin.
Bi jarduera ekonomikoek hainbat mailatako neurri murriztaileak jasan dituzte pandemiaren aldi osoan (2020ko martxoan hasi zen) birusaren hedapena geldiarazteko. Bi sektoreek 54.439 afiliatu dituzte urteko azken-aurreko hilabetean, 2019ko hil berean baino % 2,3 gutxiago. Datu horietan kontratuak aldi baterako eteteko enplegu-erregulazioko espediente baten eraginpean dauden langileak ere sartzen dira, Gobernu zentralak okupatuak izatea erabaki baitzuen.
Joseba Madariaga Laboral Kutxako Ikerketa saileko zuzendariak asteazken honetan adierazi duenez, pandemiaren garaian estatistikan izandako aldaketa horrek “enpleguaren zifrak makillatzen ditu”, eta ezin du lanean ari direnen benetako argazkirik eman. Adibidez, Nafarroako CCOOren txosten batek agerian uzten du azaroan ehun pertsona baino gehixeago zeudela ERTE batek araututako merkataritzaren sektorean.
Txikizkako merkataritzan jaitsiera
Azaroan, merkataritzaren eta konponketa-tailerraren sektorean 36.806 afiliatu zeuden, 2019ko 36.962 kopuruengatik. Badirudi jarduera hori pandemiaren aurreko zifretara iristear dagoela, baina kontuan hartu behar dira araututa jarraitzen duten soldatapekoak.
Horietatik guztietatik 9.866k autonomoen erregimenean kotizatzen dute, duela bi urte baino 26 gutxiagok, eta horrek esan nahi du negozio itxierak gertatu direla koronabirusaren ekonomian izandako eraginaren ondorioz.
Laboral Kutxak aste honetan aurkeztutako txosten baten arabera, “Txikizkako merkataritzaren portaera espero baino okerragoa izan zen hirugarren hiruhilekoan, 2019ko aldi berean baino % 6,4 gutxiago”. Aurreikuspenen arabera, udako hilabeteetan kontsumoa gehiago suspertuko zen – Bosgarren olatua gorabehera –, neurriak malguak zirelako, turismoa bultzatuko zelako, maiatzean Nafarroako itxiera perimetrala kenduko zelako eta kontsumoa dinamikoagoa izango zelako. Baina Asiako lantegien geldialdiak, kate logistikoaren entregen atzerapenak eta kostu energetikoaren igoerak eragindako erdieroaleen krisiak inflazioa areagotu dute, eta horrek kontsumoa uzkurtu du urtearen azken zatian. Horrek justifika dezake Foru Komunitateko txikizkako merkataritzaren hirugarren hiruhilekoko datu negatiboa. Urtarriletik martxora bitartean, indize hori % 4,2 jaitsi zen 2019arekin alderatuta, eta bigarren hiruhilekoan, % 6,1.
Eragin handiagoa tabernetan
Ostalaritzak datu okerragoak eman ditu enpleguari buruz, erregimen orokorreko ia 1.200 lanpostu (soldatapekoak) suntsitu baititu 24 hilabete hauetan – Aldi baterako lan-erregulazioko langileak kontuan hartu gabe –. Egoera hori aldi baterako itxierek eta ostalaritzako establezimenduek jasan duten irekiera mailakatuak eragin dute. Odisea hori oraindik ez da amaitu, azken asteetan covid pasaportearen kontrola gehitu baitzaie, eta batez ere terrazan edo kanpoaldean kontsumitzeko eta barran ez kontsumitzeko gomendio berriak, baita maskara erabiltzekoa ere, edaten edo jaten ari direnean izan ezik. Seigarren olatuak eragindako etengabeko aldaketa horiek eraginda, Gabonetako bazkari eta afariak ere bertan behera geratu dira katean, eta sektore hori eta haren enplegua kolpatu dituzte beste behin ere.
Horregatik, testuinguru horrek azal dezake afiliazioak ostalaritzan duen portaera. Gaur egun 17.633 pertsona dira kotizatzaileak, duela bi ekitaldi baino % 6,1 gutxiago. Besteren konturako afiliatuen artean galdu da enplegua; izan ere, autonomoen kopuruak gora egin du (47 gehiago), eta norberaren konturako 4.241 langile daude. Igoera hori kontraesanezkotzat jo daiteke, ostalaritza igarotzen ari den bidaia konplikatuaren ondoren.
Hala ere, ekintzailetzaren ondorio izan daiteke, ostalaritza berean edo beste sektore batean lana galdu ondoren lan-merkatura itzultzeko beharra dagoelako; eta Nafarroan biztanle bakoitzeko establezimendu-ratioak irekiera gehiagorako tartea uzten duelako oraindik. 2019an, Foru Erkidegoak batez beste taberna bat zuen 300 biztanleko; eta Estatuan, 250 biztanleko taberna batera jaisten zen, Espainiako Ostalaritzaren arabera. Foru BPG % 6 haziko da aurten, eta 2022an susperraldiak jarraituko du, baina abiadura desberdinetan, koronabirusaren bilakaeraren eta jardueretan izango duen eraginaren arabera.