Gobernuak lortu du urtea amaitu baino lehen lan-erreforma prest izateko helburua betetzea, Bruselari agindutakoa. Hainbat hilabetetako negoziazioen ondoren, Gobernuak eta eragile sozialek akordio bat lortu dute azkenean, Lan Ministerioak berak baieztatu duenez, eta “historikotzat” jo du.
“Historian lehen aldiz, garrantzi horretako lan-erreforma batek gizarte-eragileen aho bateko babesa lortu du”, nabarmendu du Yolanda Diazek zuzentzen duen Sailak ohar batean.
Bi aldeak atzo gauean atera ziren azken bileratik, ehuneko ehunean itxitako itunik gabe, CCOO, UGT, CEOE eta Cepyme sindikatuek Gobernuaren testua, azken hilabeteetan izandako elkarrizketaren emaitza, gaur goizean bertan deitutako zuzendaritza-organoei aurkezteko zain.
Horiek guztiek erreforma babestu dute, eta, horrela, Espainiako lan-harremanen sistema aldatuko duen hiruko akordio bat lortu da, duela egun batzuk oso zaila zirudiena, enpresaburuek, batez ere, agertutako desadostasunen ondorioz.
Akordioaren ondoren, Gobernuak lan-erreforma Ministroen Kontseilura eramango du, abenduaren 28an, Estatuko Aldizkari Ofizialean (BOE) 2021a amaitu baino lehen argitaratzeko.
“Elkarrizketa sozialeko mahaian dauden alde guztiek negoziatu dute, ahalegin handirik egin gabe, erantzun bateratu batera iristeko, lan-harremanak juridikoki segurua, aurreratua eta Europara hurbiltzen gaituena izan daitezen, denboran irauteko eta gure herria hobetzeko lanean jarraitzeko asmoz”, azpimarratu du Lan Sailak, eta gogorarazi du erreforma hori Bruselarekin adostutakoetako bat dela Berreskuratze Planaren esparruan.
Gobernuak eta gizarte-eragileek adostutako erreformak Langileen Estatutuaren hainbat alderdi ukitzen ditu, hala nola kontratazioa eta negoziazio kolektiboa, eta helburu nagusien artean dago Espainiako behin-behinekotasun handia murriztea.
Horrela, Jaurlaritzak elkarrizketa sozialeko mahaian aurkeztutako testuak, Europa Pressek eskuratu duenak, ezartzen du lan-kontratu arrunta mugagabea izango dela eta aldi baterako bi kontratu mota bakarrik egin ahal izango direla: egiturazkoa eta prestakuntzakoa.
Lehenengoak, egiturazkoak, bi arrazoirengatik baino ezin izango du erantzun: ekoizpenaren inguruabarrengatik eta lanpostua gordeta duen beste langile bat ordezkatzeagatik, betiere kontratatutako langilea ordezkatzen duena behar bezala zehaztuta geratzen bada.
Bestalde, ekoizpenaren gorabeherengatiko kontratua ekoizpenaren ustekabeko gehikuntzengatik edo eskariaren gorabeherengatik bakarrik hitzartu ahal izango da, gehienez ere sei hilabetez, eta hamabi hilabetera luzatu ahal izango da txandakako sektoreko hitzarmen kolektiboak hala ezartzen badu.
Arrazoi hori aurreikus daitezkeen egoeretan erabili ahal izango da, hala nola Gabonetako edo nekazaritzako kanpainetan, urtean gehienez ere segidakoak ez diren 90 egunetan. Kontratu horiek egin aurreko urteko azken hiruhilekoan, sindikatuetako ordezkariei urteko aurreikuspenaren berri eman beharko zaie.
Halaber, alderdiek adostu dute 24 hilabeteko epean 18 hilabetera murriztea langile mugagabe bihurtzeko kontratuak egiteko epea, eta gaur egun indarrean dagoen 30 hilabeteko aldian, berriz, 24 hilabetera murriztea.
Langilea mugagabetzat joko da
Aldi baterako kontratazioa arautzen duten arauak betetzen ez badira, langilea mugagabetzat joko da. Izan ere, handitu egingo dira Arau-hausteei eta Lan Arloari buruzko Legean (LISOS) aldi baterako kontratazioa iruzurrez erabiltzeagatik ezarritako zehapenak, eta isunak ezarriko dira iruzurrezko egoera bakoitzeko, eta ez enpresa bakoitzeko.
Aldi berean, prestakuntza-kontratuaren definizioa eta kausalitatea indartzea erabaki da, bi kontratu mota eskainiz: txandakako prestakuntza, lana eta prestakuntza uztartuko dituena, eta praktika profesionala eskuratzeko kontratua.
Prestakuntza dualeko kontratua gehienez 30 urtera mugatuko da, kontratatuak tutore bat izan beharko du, eta kontratuaren iraupena hiru hilabetetik bi urtera bitartekoa izango da.
Bestalde, ikasketa-mailari egokitutako praktika profesionala lortzeko kontratua hiru urteren barruan sinatuko da (5 urte desgaitasunen bat duten pertsonekin), gutxienez sei hilabeterako eta gehienez 12 urterako, eta dagokion sektoreko hitzarmenean ezarriko da zein lanpostu, jarduera, maila edo lanbide-taldek izan dezaketen kontratu mota hori.
Lan-legedi berriak aldizkako kontratu finkoa sustatuko du urte-sasoiko lanak edo sasoiko jarduerak egiteko. Administrazioko edo merkataritzako kontratetan egindako lanek hartu ahal izango dute modalitate hau, eta lan-harremanaren aldi osoaren antzinatasuna aitortuko da, ez bakarrik benetan lan egindako aldiena.
Akordioak Langileen Estatutuaren hamaseigarren xedapen gehigarria indargabetzea jasotzen du, administrazio publikoen eremuan kaleratze objektiboak eta kaleratze kolektiboak egiteko aukera ematen baitzuen.
NEGOZIAZIO KOLEKTIBOA ETA ALDI BATERAKO LAN-ERREGULAZIOA KALERATZEAK SAIHESTEKO
Akordio horrek aldatu egiten du 2012ko lan-erreforma, negoziazio kolektiboan oreka berreskuratzeko, eta erabateko ultraaktibitatea berrezartzen du; horrela, hitzarmen kolektiboak beste batzuekin ordeztu arte luzatuko dira, denbora-mugarik gabe, aurretik ezarritako urtebeteko epearen aurrean.
Gainera, sektoreko hitzarmenak bere nagusitasuna berreskuratuko du enpresa-hitzarmenarekiko. Azken horrek honako aukera hauek arautu ahal izango ditu: aparteko orduen ordainketa edo konpentsazioa, ordutegia eta lan-denboraren banaketa, lanbide-sailkapenaren egokitzapena eta familia-kontziliaziorako neurriak, baina ez lanaldia.
Kontratei eta azpikontratei egindako jardueraren sektoreko hitzarmena aplikatuko zaie, alderdiek lortutako akordioaren arabera.
Era berean, enplegua aldi baterako erregulatzeko espedienteak sustatzea hitzartu dute, kaleratze kolektiboak saihesteko. Horrela, lan-arloko legeria arruntean sartuko dira pandemian masiboki erabili diren aldi baterako lan-erregulazioak, baita prestakuntza-ekintzak egiteari eta enpleguari eusteari lotutako kotizazio-onurei dagokienez ere.
Aldi baterako lan-erregulazioko aldietan, halabeharrezkoak edo arrazoi ekonomiko, tekniko, antolamenduzko edo ekoizpenezkoak izan, ezin izango da aparteko ordurik egin, ezin izango da beste kanporatzerik ezarri, ezta kontratu berririk hitzartu ere.
Egiturazko aldi baterako lan-erregulazio berriek (Mekanismo RED de Flexibilidad y Estabilización del Empleo izenekoek) bi modalitate izango dituzte: bata ziklikoa izango da, egonkortze-tresnak hartzea gomendatzen duen egoera makroekonomikoa antzematen denean, gehienez urtebeteko iraupenarekin; eta bestea sektoriala, enpresek baliatu ahal izango dutena, sektore jakin batek birkualifikazio-beharrak eta trantsizio profesionala eragiten dituzten aldaketak hautematen dituenean.
Sektoreko modalitateak gehienez urtebeteko iraupena izango du, eta sei hilabeteko bi luzapen egiteko aukera egongo da.
Aldi baterako lan-erregulazioko espediente berri horiek Ministroen Kontseiluaren akordio bidez aktibatuko dira, sindikatu- eta enpresa-erakundeei informazioa eta kontsulta egin ondoren.
Mekanismoa aktibatuta, enpresek kotizazioaren arloko onurak eskuratu ahal izango dituzte, enpleguari eustearekin lotuta. Sektoreko modalitateko langileak kontratatzen dituzten enpresek % 50eko hobariak jasotzeko eskubidea izango dute Gizarte Segurantzaren kuotan, sei hilabeteko epean.