Nekazaritzako gazteek elikadura-sistema jasangarrietan duten potentziala Munduko Landaguneak eta Familia Nekazaritzaren Euskadiko Batzordeak aukeratutako titularra izan zen. Horiek izan ziren aste honetan Bilbon egindako jardunaldi baten bultzatzaileak. Jardunaldi horretan, lehen sektoreko belaunaldi-erreleboaren erronkari heldu nahi zitzaion.
Nahiz eta sektoreak bizi duen egoera delikatuak pentsaraz diezagukeen gaztetzea eta ustiategien buru izateko ezinbesteko belaunaldi-aldaketa bezalako gaiak bigarren mailako kontuak direla, itolarriak itotzen gaituenean eta gaiak eskatzen duen argitasunaz pentsatzea eragozten digunean, egia da, era berean, gai izan behar dugula bateratzeko eta bateragarri egiteko, premiazkoa dena garrantzizkoarekin, hau da, egungo sektorearen asfixiarekin.
Datu estatistikoek, ispiluaren aurrean jartzen gaituzten datu horiek, egunerokoan gertatzen ari denari buruz zuri gainean beltza jartzen dutenak eta errealitate oso anitza ezkutatzen dutenak, panorama iluna erakusten digute, gutxienez; izan ere, begiratzen dugun tokira begiratzen badugu, 40 urtetik beherako nekazari gazteak produkzioaren sektorearen % 10 besterik ez dira, eta 65 urtetik gorakoak, berriz, % 35 baino gehiago dira ekoizleen eta tartearen artean (55 urtetik gorakoak).
Ulertuko duzuenez, naturak eta zahartzeak nekazaritzako aktibo- eta talentu-galera handi batera garamatzate, eta, horrela jarraituz gero, ekoizpen-jarduerak irautea arrisku larrian jarriko dute, eta, ondorioz, elikatze-kate osoarentzat etorkizun beltza izango du; izan ere, nahiz eta ez dirudien, produkzio-zatian jaio eta oinarritzen da.
Ekoizle berrien faltak, elikatze-katea kolokan jartzeaz gain, eta horrekin batera, hainbeste enplegu eta ekonomia sortzen duen elikagai-industriaren zati batek, herrialde gisa dugun elikagai-hornikuntzarako gaitasuna kolokan jartzen du, eta, beraz, elikadurari dagokionez, beste herrialde batzuekiko autonomia edo, hala badagokio, erabateko mendekotasuna. Gaur egun, gure ekonomian eragin handia du gure industriarentzako txip eta osagai industrialen faltak, eta hori guztia hainbat urteren ondorioz, ez bada hamarkada batzuetan beste herrialde batzuetara kanpora ateratzeko politika merke baten ondorioz, eta orain, jende askok eta arduradun politiko batzuek eskuak burura eramaten dituztenez egoera industrial horren aurrean, ez genuke ahaztu behar antzeko zerbait gerta dakigukeela elikaduraren auzian, batez ere, sektore vfixiar batek, ekuxia iraunkorreko sektore batek, nekagarritzat edo nekagarritzat jotzen duen sektore batek, alegia.
Munduko Landagunearen egunean, normalean gertatzen zaidan bezala, esalditxo bat esan zen, arima ukitzen dizun horietakoa eta zer pentsatua ematen dizuna. Jatorri mexikarreko Elorrioko nekazari gazte batek, Berenice izen politarekin, zera esan zuen: “Jende askok baloratzen du nekazaritza, baina lehentasunezkoa da, lehentasunezkoa dela esaten dena, oso gutxirentzat”. Hutsarteen esaldia bihurrituz, aitortzen dut lehen sektorea positiboki baloratzen duen jendea gero eta ugariagoa dela, hurbiltasuneko elikagaiak eta ingurumena, paisaia, mendiak eta basoak zaintzea balioesten dituena, baina, era berean, Berenicek adierazi zuen bezala, aitortzen dut, horietako oso gutxirentzat, gurea, lehentasunezkoa dela, hau da, lehentasunezkoa edo garrantzizkoa dena beste gai batzuen aurrean.
Jendeak, haren zati handi batek behintzat, elikadura osasuntsua, osasungarria, jasangarria, tokikoa eta abar baloratzen ditu, baina familia-gastuaren lehentasunak ordenatzeko unean, bere elikadurari teorikoki ematen dion balorazio handia ez dator bat bere gastu-hierarkiarekin, eta, horren ondorioz, positiboki baloratutakoak ez du jasotzen aurreikus daitekeen ordainsaria, eta, beraz, elikadura oso baloratua dugu, eta prezio altuak eskatzen dizkiogu, baina ez da behar bezalako ordainsaria.
Honaino iritsita, burura datorkit beste esaldi txiki bat, Tomas Garcia-Azcárate beti jakintsuak esandakoa bezalakoa: «Ezin da nekazaritza berderik egon, zenbaki gorriekin, iraunkortasunaren hiru hanketako bat aipatzen duena, iraunkortasun ekonomikoa, beste bien aldean zokoratua, ingurumenaren eta gizartearen iraunkortasuna, eta, bestalde, iraunkortasun ekonomikoa ziurtatzeko beharra, horrela jarduera egin ahal izateko».
Etorkizunaz ari garela, eta honekin amaitu dut, artikuluaren hasieran eman ditudan datu ikaragarrietan sakonduz, gogorarazten dizuet 25 urtetik beherakoak gogoan izan 65 urtetik gorakoak % 35 baino gehiago zirela, aktiboen % 0,70 besterik ez. Nola geratzen zaie gorputza?
Hausnartu. Hausnartu dezagun.