2001eko Urtezahar gaua. Kanpai-hotsak amaitu zirenean hasi zen ofizialki XXI. mendea, eta Europa erdian estreinatzeko modua euroa zirkulazioan sartu zenean izan zen. Europako moneta komuna jada erabiltzen zen formatu ez fisikoetarako (ordainketa elektronikoak, banku-apunteak…), baina goizalde hartatik aurrera espainiarrek eta Europar Batasuneko 16 herrialdetako gure bizilagunek pezetak, markoak, lirak eta ezkutuak utzi genituen dibisa berria hartzeko.
20 urte bete berri hauetan, euroguneak hainbat gorabehera izan ditu. Beste zazpi herrialde sartu zirenetik 2011ko Greziako krisiaren ondorioz inplosioa urritzeraino. Aldi horretan, euroguneak aurrera egin du bere finantza-merkatuen bateratze handiago baterantz, bere banku-sistemaren ikuskapen bakar baterantz… Baina zer gertatu da inbertsioarekin? Zein aktibotan inbertitzea izan da errentagarriena euroa zirkulazioan dagoenetik?
Errenta aldakorraz ari bagara, Estatu Batuetako burtsak Europakoari irabazi dio azken bi hamarkadetan. Bitxia bada ere, hasiera negargarria izan zen Ipar Amerikako errenta aldakorrarentzat, puntocom enpresen krisiaren ondorioz. 2002 eta 2003an S & P 500 indizeak balioaren % 40 galdu zuen. Hala ere, enpresa teknologiko helduagoek, hain zuzen ere, New Yorkeko burtsan gora egin dute.
20 urte hauetan S & P 500ek urteko batez besteko % 8,3ko errenta izan du, neurri handi batean Meta (Facebook), Apple, Amazon, Microsoft, Alphabet (Google), Tesla… Aldi horretako errentagarritasuna % 391koa izan da. Hau da, 2002an estreinatu berri diren 10.000 euro, orain, ia 49.100 euro izango lirateke (zertxobait gutxiago dibisa-aldaketaren efektuagatik).
Aldi berean, Europako konpainia handienak biltzen dituen Stoxx 600 indizeak % 6,1eko itzulera lortu du. Agian ez dirudi alde handia, baina metatutako errendimendua % 225 da. Beraz, 10.000 euroak 32.500 baino ez ziren izango 20 urte hauetan Europako indizean inbertituz (pixka bat gutxiago, funts indexatuen komisioak deskontatuz gero).
Baina, zer gertatuko zen inbertitzaileak Espainiako Burtsan soilik inbertitzea erabaki izan balu? Hemen aldea askoz handiagoa da. Ibex 35 indizeak, dibidenduekin (Ibex normalak ez ditu barne hartzen), urteko % 3,76 errentatu du aldi horretan. Metatuan, % 114 baino ez da. Hau da, gutxi gorabehera lau bosturteko horietan Espainiako Burtsak inbertsioa bikoiztea ahalbidetu du. 10.000 eurorekin 21.400 euro aterako ziren.
Zintzoak izateko, burtsan inbertitzea gustatzen zaion jendeak ez du Ibex 35aren bilakaera erreplikatzen duen indize batean indexatutako fondo bat erosten. Are gutxiago dibidenduak barne hartuta. Nahiago izaten dute zuzenean inbertitu. Eta, zehazki, balio handi batzuetan.
Ibex-eko blue chip-en bilakaeran ezberdintasun handia dago. Irabazlea, zalantzarik gabe, Inditex izan da. 20 urte horietan, urteko % 12,7 errentatu du batez beste (metatutako % 909 ikaragarria). Iberdrolari ere ez zaio batere gaizki joan, batez ere azken urteotan energia berdeak sortzearen aldeko apustuarekin. Metatutako itzulera % 640 da.
Banku handiak, aldiz, beste saihets bateko irina dira. BBVAren kotizazioa euroa iritsi zeneko puntu berean dago, kapital-handitzeak, dibidenduak eta gainerako eragiketak zuzendu ondoren. Akzioetan inbertitutako 10.000 eurok 9.980 euroko balioa izango lukete orain (denbora horretan izan den inflazioa kontuan hartu gabe).
Banco Santanderren inbertitu zuenak zerbait irabaziko zuen. Baina ezer gutxi. Urteko batez besteko % 0,27ko itzulera. Agregatua? % 5. Ez dirudi konpentsatu duenik burtsako inbertsio baterako.
Gauza bera gertatzen da Telefónicarekin. Europako enpresarik boteretsuenetako bat izatetik burtsako gorabehera txiki baten protagonista izatera. Azken 20 urteetan balioaren % 14ko metatua galdu dute. Eta ez da Espainiako Burtsaren kasurik txarrena. Banco Sabadellen akzioak % 54 gutxitu dira bi hamarkada hauetan.
Zorraren harridura
Euroa iritsi zenetik, errentagarritasun/arrisku erlazioari dagokionez, zor publikoa izan da inbertsio handia. Europako bonu subiranoen nahasketan inbertitzen duten funts indexatuek % 4,04ko batez besteko itzulera lortu dute aldi horretan (Ibex dibidenduekin baino handiagoa ere bai). Metatuan % 120 da. Jakina, zor publikoan egindako inbertsioak espero zitekeena baino une aldakorragoak izan ditu.
AEBetako Altxorraren jaulkipenek ere oso ondo funtzionatu dute, urteko batez besteko % 3,93ko errentarekin.
Espainiako kotizatu onenak eta txarrenak
CIE Automotive. Automobilgintzarako osagaien fabrikatzailea da Ibex 35etik igaro diren konpainia guztien arrakastarik handiena. Azken 20 urteetan konpainiaren akzioek % 3.665 egin dute gora. Hala ere, gaur egun balio likidoa eta tamaina handikoa den arren, duela bi hamarkada Euskal Herriko industria-konpainia txiki bat zen, familia mordoak kontrolatzen zuena eta oso likidoak ez ziren akzioak zituena.
Koloniala. Higiezinen agentzia adreiluaren burbuilaren ikur handienetako bat izan zen Espainian. Akzioek 2.200 euro baino gehiago balio izan zuten (gaur egungo 8 euroen aldean). 20 urtetan, kotizatu horren burtsa-tituluek balioaren % 88 galdu dute.