Erresistentzia-kutxak langileen baldintzak hobetzeko borroken parte izan dira betidanik. Elkartasun-modu bat, grebalariei gutxieneko diru-sarrerak ziurtatzeko eta, horrela, enpresaburuari presioa egiteko gaitasuna indartzeko. Gaur egun, batzuetan berez sortzen da tresna hori zenbait gatazkatan, baina badira funts ekonomiko iraunkorra duten sindikatuak ere, hala nola ELA eta LAB Euskadin. Grebalariek jasotzen dituzten ordainketa horien inguruan zalantza bat sortu da azken urteotan: soldatatzat hartzen al dira eta, beraz, gainerako nominak bezala ordaindu behar al diote zerga Ogasunari?

Gaia erabat argitu berri da, Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiak onartu egin baitu LABek jarritako errekurtsoa, Gipuzkoako Ogasunak 2018an egindako errekerimenduaren aurrean, aurreko urteetan grebetan parte hartu zuten zergadunen berri izateko. Justiziak erabaki duenez, erresistentzia-kutxen ordainketetan ezartzen den harremana ez da lan-arlokoa, hau da, ezin da parekatu enpresa batek bere langileei ordaintzen dien nominarekin, eta, beraz, zenbateko horiek ez dute atxikipenen mende egon behar.

Ezker abertzaleko sindikatuak aste honetan ezagutzera eman du bere garaian euskal sindikalgintzan zalaparta handia sortu zuen gai baten ebazpena. Eta hori egin zuen ELAk zuzentzen dituen lan-gatazketan erresistentzia-kutxa funtsezko arma delako, eta une horretan (2018ko otsailean) Bizkaiko egoitzetako greba luzea, 370 egun, oraindik egin berria zelako. Gizartean eragin handia izan zuen gatazka horrek, eta sindikatu nagusiaren eta EAJren arteko harremanak dinamizatzen lagundu zuen, Bizkaiko Aldundiaren bidez egoitzak kudeatzeaz arduratzen baitzen EAJ.

ELAren eta foru erakundeko agintarien arteko deklarazioen gurutzaketak etengabeak izan ziren egoitzetako lan-baldintzen kontura, gatazkak iraun zuen bitartean, eta behin sindikatuetan itota, EAJk Bizkaiko Ogasunera jotzen zuela irakurri zen, zentralak gerrian sartzeko, batez ere ELA.

Ordutik euri asko egin du, eta ELA-PNV harremanak hobetu ez diren arren, gaia gutxi gorabehera modu diskretuan konpondu da, ia zaratarik gabe. Horri esker, sindikatu nagusiak berak, 2018an Adolfo Txiki Muñozek zuzentzen zuenak, gaiari profil baxua ematea erabaki zuen, eta hasiera-hasieratik argitu zuen ogasunen eskakizunak beteko zituela. “ELAk ez du huts egin”, azpimarratzen zuen Muñozek, grebalariei egindako ordainketak fiskalizatzean irizpidea aldatu zutenak aldundiak izan zirela azpimarratuz.

Gipuzkoako Ogasuna, diruzale amorratua

Zehazki, sindikatuei (hasieran EAEko hiru ogasunak eskutik joan ziren, nahiz eta gero ibilbide desberdinak egin dituzten) grebetan parte hartu zuten eta 2014., 2015., 2016. eta 2017. urteetan erresistentzia-kutxatik dirua kobratu zuten langileei buruzko informazioa eskatzen zitzaien, afiliatuak izan edo ez, eta zegokion % 2ko atxikipena egin ote zen. Gutuna sindikatu handi guztiei une horretan ELAk eta LABek bakarrik bidali bazieten ere, modu mugatuagoan, erresistentzia-kutxa erabiltzen zuten (USOk ere antzeko mekanismoa du).

Lau urte geroago, LABek argitu duenez, Gipuzkoako Ogasunaren eskaera bakarrik geratu zen zutik. Arabak, azkenean, espedienterik ez irekitzea erabaki zuen, baina Bizkaiak prozedura eten zuen LABen alegazioen aurrean. Gipuzkoaren kasuan, aldiz, gaia EAEANra iritsi da azkenean, eta horrek arrazoia eman dio LABi, eta ohiko lan-harremanik ez dagoela ebatzi du, eta, beraz, ez dela bidezkoa atxikipenak egitea.

Sindikatuaren argudioaren arabera, sindikatuko grebalariek hautematen dutena, une jakin batzuetan kutxa kolektibo bat sortzen den gatazketan gertatzen den bezala, elkartasun-printzipioan oinarritzen da, eta inola ere ez da enpresa-jatorria duen ordainsaria. Izan ere, enpresaburua da ordainketa horiek egiteko interes gutxien duena, greba luzatu ahal izateko, hain zuzen ere.

Horrela, gertaera deigarri bat itxi da, ingurunean antzeko eztabaidarik ez dagoelako, baina garrantzi handikoa da, ELAk eta LABek Euskadin duten lan- eta gizarte-pisua dela-eta. LABek bultzada bat eman dio orain dela hamar urte sortutako bere borroka-kutxari, bere irismena sektore gehiagotara zabaltzeko eta estaldura ekonomikoaren maila hobetzeko erabiltzen zuena.

Egilea Andoni Beitia