Kooperatiben, I+G+Bko zentro teknologikoen, kudeaketa-zentroen eta Euskadiko, Kataluniako, Nafarroako eta Kantabriako industria-zentroen arteko 25 erakundek hartuko dute parte erkidego horietako familia-abeltzaintza eta abeltzaintza kooperatiboa modu jasangarrian eraldatzeko proiektuan, eta, horretarako, 100 milioi baino gehiagoko inbertsioak aurreikusita daude 2026ra arte. Aliantza horren bidez, familia-abeltzaintzen iraunkortasuna eta esne-ekosistemaren ekoizpen-prozesua hobetu nahi dira.
Ekimenaren aurkezpenean, Eduardo Urrutia partzuergoko eta Kaiku Elikadura Korporazioko presidenteak, Félix Aras Kaiku kooperatibako abeltzainak, Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapeneko, Iraunkortasuneko eta Ingurumeneko sailburu Arantxa Tapiak, Kantabriako Gobernuko Landa Garapeneko, Abeltzaintzako, Arrantzako, Elikadurako eta Ingurumeneko sailburu Guillermo Blanco, izan dira.
Agerraldian azaldu dutenez, proiektuak Kantabria, Katalunia, Euskadi eta Nafarroako abeltzaintza familiarraren ingurumen, ekonomia eta gizarte jasangarritasuna hobetzen laguntzea du helburu.
Zehazki, 25 erakunde biltzen dituen ekimena da, hala nola kooperatibak, I+G+Bko zentro teknologikoak, kudeaketa-zentroak eta lau autonomia-erkidegoetako industria-zentroak, esne-ekoizpenaren kateko kate-maila desberdinetako ordezkariak. Kaiku Berdea, Llet Nostra Més katalana eta AGC Agrocantabria Sostenible kantabriarra dira proiektuaren buru.
INBERTSIOAK
Ekimen horren esparruan, 100 milioi eurotik gorako inbertsioa aurreikusten da 2026ra arte, ingurumen-jasangarritasuneranzko eraldaketa lortzeko helburuarekin eta konpromisoarekin, Europako Batzordearen 2030 agendan ezarritako helburuekin bat etorriz.
Hasiera batean, baliabide propioak batuko dituzten kanpoko finantzaketa-iturriak lortzea planteatzen da; hala, inbertsioak bultzatzeko Estatuaren, autonomien eta Next Generation funtsen finantzaketa ere izatea espero da.
Helburu hori lortzeko, Kaiku Berdea, Llet Nostra Més eta AGC Agrocantabria Jasangarriaren ekosistemako enpresen prozesu industrial eta logistikoaren ingurumen-aztarna murrizteko hainbat neurri proposatzen dira.
Zehazki, 2027an, ekoizpen eta logistika prozesuarekin lotutako isurketak % 60 murriztea espero da, NetZero 2050 konpromisoarekin bat etorriz, bai eta uraren kontsumoa % 45 murriztea, ekonomia zirkularra bultzatzea eta sortutako hondakinen % 50 baino gehiago minimizatzea ere.
Aldi berean, ekimenak 603 familia-ustiategien eta kooperatiben iraunkortasun ekonomikoa eta soziala hobetuko du. Ustiategi horiek urtean 337 milioi litro esne baino gehiago ekoizten dituzte guztira, eta, adierazi dutenez, horien zeregina “funtsezkoa da landa-ingurunerako, eta kontsumitzaileari kalitatezko esnearen eta esnekien hornidura ziurtatzeko konpromisoa”.
Hain zuzen ere, mota horretako familia-ustiategiek eta kooperatibek ingurumenean ondorio positiboak dituztela nabarmendu dute, haien lanak “biodibertsitatea zaintzen eta paisaiaren orekari eusten laguntzen duelako, suteak saihestuz eta baso-masaren kontrolik eza geldiaraziz”.
Gainera, ekonomia zirkularraren zikloan parte hartzen dute, lantzen duten lurrak sortzen dituen baliabideak zein ustiategietako hondakinak aprobetxatuz.
Ildo horretan, Félix Aras abeltzainak espero du uneren batean “balio-katea” aplikatzea ustiategiak “eraginkorrak” izan daitezen, negozioa izateaz gain, “Biztanleria landa-eremuan finkatzen dutelako” eta ingurunea zaintzen dutelako. “Baliorik ez duten gauzak dira”, gaineratu du.
Proiektuak zeharka jorratuko du sektorearen eraldaketa digitala. Horrela, azpiegitura teknologiko berrien, automatizazioaren eta adimen artifizialeko aplikazioen eta datuaren inteligentziaren bidez, “Egitura guztien eraginkortasun produktiboa eta errentagarritasuna hobetuko dute, ingurumenaren eta gizartearen iraunkortasunaren mesedetan”.
Parte-hartzaileak
Apustu horren barruan, proiektu batzuk azterketa-fasean daude, eta beste batzuk martxan. Ekimenen artean daude, besteak beste, biometano-planta bat Gipuzkoan, inguruko ustiategietako industria-hondakinak eta mindak kudeatzeko; eguzki-panelak instalatzea, ekoizpen-instalazioetan eta ustiategietan; garraioa edo makinak berritzea; edo ontzi birziklagarriak egiteko materialak bultzatzea.
Ekimenean, Kaiku, Llet ostra eta AGC Agrocantabriaz gain, Kaiku Corporación Alimentaria, Iparlat euskal eta Llet Nostra eta Làctics Masachs kataluniarrek, Neiker eta AZTI zentro teknologikoek, INTIA nafarrak eta IRTA katalanak parte hartzen dute. Kudeaketa-zentroek ere parte hartzen dute, hala nola Abere, Abelur, Lursail, Lorra eta LurGintza euskal zentroek, eta Kantabriako ikerketa zentroak, C.I.F.A.
Arantxa Tapia sailburuak, Katalunia, Nafarroa eta Kantabriako ordezkaritzei ongietorria eman ondoren, nabarmendu du asteazken honetan aurkeztutako proiektua “berezia bezain estrategikoa” dela, eta, lehen sektorearen jarduera oinarri hartuta, “Berrikuntza eta trakzio-gaitasuna” dituela ezaugarri.
Sailburuak adierazi duenez, familia-abeltzaintzaren ereduaren aldeko apustua “ez da gaurkoa, eta ez dio inolako zaratarik arintzeko ahaleginari erantzuten”, Alberto Garzon Kontsumo ministroak ‘makrogranja’ deiturikoen aurka esandakoari erreferentzia eginez.
Zentzu horretan, familia-abeltzaintzaren ereduari eta esne-ekosistemaren ekoizpen-prozesu “justu eta jasangarri” bati babesa ematea “urrutitik” datorrela nabarmendu du.
Era berean, abeltzaintza-sektore errentagarri bat eta “bidezkoa” den ekoizpen- eta merkaturatze-sistema bat izatea ahalbidetuko duten mekanismoak ezartzeko beharra azpimarratu du Tapiak, eta sektoreari “oreka nahikoa” ematea “erakargarria eta etorkizunekoa izan dadin”.
Bestalde, Guillermo Blanco Kantabriako Landa Garapeneko kontseilariak nabarmendu du “beharrezko” proiektua dela familia-abeltzaintzaren eredua defendatzeko eta garapen jasangarriari egiten dion ekarpen “eraginkorra”, despopulazioaren aurkako borrokari egiten dion ekarpena azpimarratzeaz gain. Horrekin batera, esnearen prezio “justu” baten defentsa aldarrikatzeko aprobetxatu du, “Europar Batasuneko herrialde bakarra izaten uzteko, ondasun preziatu hori azalera handietan produktu erakargarri gisa erabiltzen duena”.
Ildo beretik, Teresa Jordà i Roura Kataluniako Generalitateko Alimentació i Agenda Rural d ‘Acció Climàtica sailburuak adierazi du kontsumitzaileari “gauzak oso ondo azaldu” behar zaizkiola, eta esan behar zaiola “ez dela normala lineal batean 50 zentimoko litro bat esne aurkitzea”.
Azkenik, Itziar Gómez López Nafarroako Landa Garapeneko eta Ingurumeneko kontseilariak nabarmendu du ekimenak “bultzada eta bultzada” ematen diola ustiapen-ereduari, eta eredu horren alde egiten dutela “argi eta garbi, eta natura-ingurunea errespetatzen dutela”, herrien bizitza bermatzeko aukera emateaz gain.