2030erako Bizkaiko Tokiko Lehia Hondakinak Prebenitzeko eta Kudeatzeko Plan Integral berriak (GBUPP 2030) lehentasunezko helburu gisa ezartzen du hondakinen sorrera % 15 murriztea eta denbora-tarte horretan sortutako 5 kilotik 4,9 berreskuratzea.
Amaia Antxustegi Iraunkortasun eta Ingurune Naturaleko diputatuak hamarkada honetako hondakinen kudeaketaren oinarriak ezartzen dituen dokumentu honen oinarrizko ildoak aurkeztu ditu ostegun honetan Bizkaiko Batzar Nagusietako Batzordean.
Bere hitzaldian nabarmendu duenez, “Plan honen garapenarekin, Bizkaiak 2030ean bere hondakinen % 79,83 materialki balorizatzea lortuko du ( % 74,19 berrerabiltzea edo birziklatzea eta % 5,64 konpostatzea), % 17,68 energetikoki balorizatzea eta hondakin horiek tratatu ondoren behin betiko ezabatzea, % 2,49”.
“Hau da, plan honekin Bizkaia sortutako hondakinen 5 kilotik 4,9 berreskuratzeko gai izango da. Horietatik, 4 kilo ekoizpen-katean sartuko dira berriro, eta beste 0,9 kilo energia berriztagarria sortzeko baliatuko dira. Horrek lurralde iraunkorragoa eta aurreratuagoa lortzen lagunduko du, Europa mailako erreferentziazko parametroetan kokatuz. Hori da gure helburua eta gure eguneroko zeregina hondakinen kudeaketari dagokionez “, azaldu du Antxustegik.
Diputatuak plan berriaren oinarrizko ildoak jasotzen dituen dokumentua aurkeztu du, parte hartzeko eta udalekin eta herritarrekin kontrastatzeko prozesua ireki eta ondoren Batzar Nagusietan izapideak egiten hasi aurretik, Foru Arau mailarekin behin betiko onar dadin.
Prozesu hori aurtengo lehen seihilekoan luzatuko da, planari egindako ekarpenak jasotzeko. Ekarpen horiek egiteko, hondakinen arloko testuinguruaren eta egungo egoeraren, arlo horretan eskumenak dituzten beste erakunde batzuek finkatutako estrategien eta helburuen “azterketa sakona” egin da, bai eta hamarkada honetarako bilakaeraren aurreikuspena ere, Aldundiak azaldu duenez.
Gainera, dagozkion jarduketak planteatzeko garaian, kontuan hartu dira hondakinak kudeatzeko ereduen azterketa eta II. GHHKBP luzatu ondoren aztertutako tratamendu-alternatibak, ezar daitezkeen sistema optimoen zehaztapenari buruzko hausnarketa estrategiko bat eta lehen eta bigarren mailako hondakinen tratamendu eta balorizazio materialerako alternatiben azterketa.
Hausnarketa hori egin ondoren, jarduera-plan bat diseinatu da ekonomia zirkularraren printzipioak hondakinen kudeaketan aplikatzeko, klima-aldaketaren aurka borrokatzeko eta “ingurumena zaintzeko konpromisoa duen gizarte bat Bizkaia eraldatzeko aukera emango duen tresna izateko, ‘Hondakinik ez sortzearen’ funtsezko printzipioaren gainean”.
HELBURUAK ETA PROGRAMAK
Planaren helburuetako bat da hondakinak % 15 murriztea 2010. urtearekin alderatuta, eta 2019. urtearekin alderatuta % 20 murriztea ontzi arinen hondakinak sortzean. Berrerabiltzeko prestaketa-tasa % 20 hobetzea ere planteatu da.
Beste helburuetako bat da etxeko hondakin arriskutsuen, ehunezkoen, sukaldeko olioen, tamaina handiko hondakinen eta GEEH hondakinen (tresna elektroniko eta elektrikoak) gaikako bilketaren % 100 estaltzea eta udalerrietan biohondakinak bereizita biltzea.
Bere helburuen artean sartzen ditu, halaber, udal-hondakinen berrerabilpen- eta birziklatze-tasa (balorizazio materiala) % 79,83koa izatea, energetikoki balorizatutako hondakinen ehunekoa % 20ra baino gutxiagora jaistea eta udal-hondakinen isurketa-tasa (tratatuak eta tratatu gabeak) % 2,49an ezartzea.
Era berean, “Herritarren eta eragile ekonomikoen informazioa eta ideia berritzaileak ingurune digitalizatu eta kolaboratibo batean integratzea” bilatzen da, “Hondakinak kudeatzeko sistema etengabe hobetzeko tresnak eta palankak sortzea ahalbidetuko duena”.
Lurralde osoan hondakinen kudeaketarako sistema integratua izatea eta jasangarritasun ekonomikoa eta ingurumenekoa ziurtatzea, udalekin eta mankomunitateekin lankidetzan, beste helburu batzuk ere baditu.
Helburu horiek jarduera-programa zehatzen bidez egituratzen dira, eta programa horien barruan garatuko diren jarduerak eta lortu nahi diren helburuak hedatuko dira.
Programa horien artean, Behaketa Aurreratua dago, hau da, hondakinak kudeatzeko sistemak sortutako datuak behar bezala kudeatzeko eta aurresateko analisiak egiten eta hondakinen prebentzioaren eta tratamenduaren arloan jarduerak garatzen lagunduko duen informazioa lantzeko beharrezko mekanismoak garatzea.
Programa horren barruan sartzen dira eredu konparatuen benchmarking analisia edo herritarren eta saltokien pertzepzioari eta portaerari buruzko informazioa etengabe eguneratzeko prozesuak.
Tokiko Ekonomia Zirkularraren Trakzio-programa bat ere jasotzen da, egoera berriei aurrea hartzea ahalbidetuko duten eredu iragarleak diseinatzeko eta, horrela, “Kudeaketa-politika eraginkorrenak lehenesten eta hautatzen asmatu ahal izateko”.
Berrikuntza eta Ekintzailetzako Ekosistema Sustatzeko Programak “hub gisa” jardutea planteatzen du, toki-eskumeneko hondakinen kudeaketaren eremuan proiektu berritzaileak, ekintzailetza-ekimenak eta esperientzia pilotuak sustatzeko helburuarekin.
Gainera, Aztarna Berdea Kudeatzeko Programa bat jasotzen da, hondakinaren bilketan eta tratamenduan eta ekintza horien jarraipenean sortutako karbono-aztarna murrizteko ekintzak garatuko dituena, bai eta berrerabilerari balioa emateko programa bat ere, berrerabilitako etxeko produktuaren bolumena handitzera eta hura tratatzeko instalazioak hobetzera bideratutako ekintzak gauzatuko dituena (bigarren bizitzako artikuluen merkatuak garatzeko sustapena eta lankidetza, hondakinen berrerabilpenaren bilketaren kudeaketa hobetzea).
Gaikako bilketaren arloan “irtenbiderik berritzaile eta eraginkorrenak” bultzatzeko eta sustatzeko programa bat ere egongo da, tokiko erakundeekin eta mankomunitateekin laguntzeko tresnen, pizgarrien eta koordinazio-neurrien bidez.
Beste programa batek balorizazio materiala areagotzea izango du helburu, hondakinen tratamendurako instalazioetan sortutako azpiproduktua energetikoki balorizatzeko prozesuen eta azpiegituren garapena bultzatuz.
“Hondakinaren kudeaketan sakontzea da helburua, modu zirkular batean, aukera berriak sortuz eta Bizkaia kudeaketan punta-puntako lurraldea, erreferentea, berritzailea eta, ondorioz, jasangarriagoa bihurtuz”, ondorioztatu du Iraunkortasuneko eta Natura Inguruneko diputatuak, eta planak “gure lurraldean inoiz lortu ez ditugun birziklatze-tasak” lortzea ahalbidetuko duela baloratu du.