Telefono finkoak edo mugikorrak, ‘Tabletak’, irratiak, bideo-kontsolak, erloju elektronikoak, ordenagailu eramangarriak, ‘E-book’ ak, USB memoriak, kanpoko disko gogorrak, jarduera-eskumuturrekoak, kamerak eta bideo-aparatuak, robot xurgagailuak, txigorgailuak €. Hondatu egiten dira, eta oso gutxitan eramaten dira konpontzera. Zuzenean, bota egiten dira. Eta asko edozein edukiontzitan botatzen dira, beste edozein hondakin motarekin nahastuta, haien tamaina txikiak ez baitu justifikatzen hurbilen dagoen garbigunera arteko bidaia.

Nazio Batuen arabera, etxetresna elektriko edo gailu txiki horien % 20 bakarrik birziklatzen da behar bezala, eta horrek ingurumenari kalte bikoitza eragiten dio; gainera, tratamendu egokirik ez izateak dakartzan ondorioez gain, fabrikazioan erabili diren eta gailu berrien ekoizpenean berrerabil daitezkeen osagai kritiko asko (metalak eta mineralak, esaterako) zabortegira iristen uztean, alferrik galtzen dira.

Birziklatzeko interesa pizteko, Indumetal Recycling enpresa erandiotarrak CIRC4Life proiektuan parte hartzen du, Europako Batzordeak H2020 programaren bidez finantzatua, eta Innobasqueko Kasu Praktikoen Bankuaren parte da, gailu horien entrega-tasa hobetzeko berrikuntzaren aplikazioagatik. Nola? Izan ere, hondatutako edo erabiltzen ez diren gailu elektronikoen azken norakoaz arduratzen dena identifikatzeko aukera ematen du, eta horregatik saria ematen dio.

Horretarako, edukiontzi adimendun mota bat sortu dute, programa honetarako berariaz diseinatutako software eta aplikazio bati esker, entrega-prozesu osoari trazabilitatea eskaintzen diona, gailu edo etxetresna elektriko txiki bakoitza bertan utzi duen pertsonarekin lotuz. Nahikoa da mugikorrean programaren doako aplikazioa deskargatzea eta bertan erregistratzea, ondoren edukiontziak identifikatu eta erabiltzailearen kontuan entregatutako aparatu bakoitzari dagozkion puntuak (eko-kredituak) gehitzeko.

Hondakinen ondorengo bilketaz Indumetal Recycling arduratzen da, eta bere tratamendu-instalazioan gailuaren egoera, antzinatasuna eta dituen osagaiak aprobetxatzeko aukerak ebaluatuko ditu. Balorazio horretatik abiatuta, softwareak bere lehengo jabeari zenbat eko-kreditu esleitzen dizkion kalkulatzen du. Izan ere, aholku bat; aparatua erabilerarik gabe badago, baina oraindik funtzionatzen badu, komeni da enbalajeren batekin uztea, lekualdaketan kalterik ez duela izango ziurtatzeko. Pizgarri horiek edukiontziak instalatzen diren udalerrien eta aldi bakoitzean laguntzen duten erakundeen araberakoak izan daitezke, hala nola tokiko dendetako deskontuak eta haien izenean egindako dohaintzak eta ingurumen-ekimenak.

App-ak, gainera, hurbilen dagoen edukiontzia non dagoen jakiteko aukera ematen du; izan ere, Getxoko udalaren laguntzarekin egindako programa pilotuan frogatu den bezala, edukiontzi horiek kokapen iraunkorrak izan ditzakete (ikastetxeetan bezala), baina baita beste birakari batzuk ere (gizarte-etxeak kasu), lurralde handiago bat betetzeko. Hori posible egiteko, edukiontziaren diseinua gimnasioko armairuaren oso antzekoa da, eta instalatzeko elektrizitatea eta estaldura besterik ez da behar.

Indumetal Recyclingek Europako funtsak eta Getxoko Udalaren eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoaren (Ihobe) lankidetza izan ditu proiektua martxan jartzeko. Orain, proba pilotutik lortutako emaitzak eta ekimena beste herri batzuetan nola ezarri aztertzen ari da.

Egilea Andoni Beitia