Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiak (EAEAN) uko egin dio covid pasaportearen eskakizuna otsailaren 13ra arte luzatzeari ostalaritzan, ekitaldietan, gimnasioetan eta Euskadiko ospitale, egoitza edo espetxeetara egiten diren bisitetan, Eusko Jaurlaritzak ez baitu justifikatu eraginkorra denik kutsatzeak saihesteko.
Era berean, ez du onartzen hoteletan, turismo-ostatuetan eta joko- eta apustu-aretoetan aplikatzea, Jaurlaritzak nahi zuen bezala; izan ere, uste du, gainera, hotel-establezimenduetan gaua igarotzeko beharra egon daitekeela, adibidez, lanagatik, eta ziurtagiri hori ez duen eta Euskadin bizi ez den pertsona “inolako bizitoki-aukerarik gabe” geratuko litzatekeela.
EAEko Auzitegi Nagusiko Administrazioarekiko Auzien Salak, eztabaidatu ondoren, auto bat eman du covid digitalaren ziurtagiriaren errekerimendua luzatzeko Eusko Jaurlaritzak eskatutako baimena ukatzeko.
Auzitegi Gorenak irailaren 14an eta 2021eko abenduaren 1ean emandako epaiei buruz ari da goi-auzitegia. Epai horietan, Estatuko arau-esparruari eman beharreko interpretazioa finkatu zuen, eta honako hau adierazi zuen: “Covid pasaportea neurri egokia da gaixotasunaren transmisioa prebenitzeko, beharrezko neurria da, beste batzuk baino erasokorragoa delako, eta ez dio nabarmen eragiten establezimendu horietara sartzeko aukerari, ezta egiten duten jarduerari ere; horrez gain, neurrizko neurri bat da, arriskuak murrizteko, arriskuak murrizteko.
EAEANk adierazi duenez, Eusko Jaurlaritzaren eskaerak “legezko baldintzak betetzen ditu neurriaren legezko estaldurari dagokionez”, eta “epe mugatu baterako eta berriz ebaluatzeko aukerarekin” ezartzen du.
Hala ere, Auzitegi Gorenak horri buruz azken erabakia eman eta bi hilabetera gertatu dela adierazi du, “Eta beste egoera batean, hainbat arrazoirengatik”. Lehena, adierazi duenez, kutsatze kopurua “nabarmen jaisten” ari dela da.
Bestalde, nabarmendu du ez dela daturik eman transmitigarritasun handiagoko Ómicron aldaeraren agerpenari eta hedapenari buruz, ezta covid-19aren aurkako txertoaren dosi gehigarria orokortzeko edo indartzeko arrazoiei buruz ere 18 urtetik gorako herritar guztiei.
Egoera epidemiologikoari dagokionez, Eusko Jaurlaritzak gogorarazi du urtarrilaren 26an azken 14 egunetan metatutako intzidentzia 3.708,35ekoa dela eta, beraz, “Arrisku oso handia” islatzen duela.
Hala ere, aitortu du 14 egunez jarraian jaitsi dela intzidentzia, nahiz eta jaitsiera “gelditzen hasi den”, eta adierazi du “Euskadin covid txertoaren estaldura zabalari esker ospitale-presioa ez dela modu proportzionalean handitu intzidentzia-tasaren igoerarekin”.
Era berean, Eusko Jaurlaritzaren webguneko datuen arabera, 14 egunetan metatutako intzidentzia urtarrilaren 20tik 27ra 5.222,50etik 3.551,97ra jaitsi zen; plantako ospitaleratzeen kopurua, berriz, 718tik 649ra jaitsi zen, eta ZIUetan 122tik 103ra.
“Intzidentzia metatua eta ospitaleko okupazioa nabarmen jaisten ari dira, eta jaitsiera horren geldialdia da naturala erorketa hain handia denean (horrela ikusi da olatu epidemiko bakoitzaren amaieran)”, dio autoak.
EAEANk adierazi du Eusko Jaurlaritzak ez duela aipatzen Ómicron aldaera berria hedatzea, ezta dosi gehigarria 18 urtetik gorako biztanle guztiei orokortzeko arrazoiak ere. Nolanahi ere, adierazi du 12 urtetik gorako EAEko biztanleen ia % 70ek duela sei hilabetetik txertaketa-jarraibide osoa dutela, eta % 90ek duela hiru hilabetetik. Ildo horretan, Osasun Ministerioak aipatzen dituen ikerketen arabera, 3-6 hilabetetik aurrera, infekzioaren aurkako txertoen eraginkortasuna murriztu egiten da.
EAEko Auzitegiak azpimarratu du, halaber, ez dagoela adostasunik Lurralde arteko Osasun Kontseiluan covid pasaporteari buruz, eta horrek “agerian” uzten duela ez dagoela adostasunik “neurriaren egokitasunari” buruz.
“Alde batetik, Madrilek, Gaztela eta Leonek, Gaztela-Mantxak eta Extremadurak ez dute inoiz neurria ezarri; eta, beste alde batetik, Kataluniak, Kantabriak eta Asturiasek alde batera utzi dute neurria duela gutxi”, adierazi du, eta gaineratu du erkidego horien azken 14 egunetako intzidentzia-datu metatuak “desberdinak” direla eta ez dutela egiaztatu “Covid-pasaportearen eraginkortasun argia gaixotasunaren transmisioa murrizteko”.
Ildo horretan, azaldu du Ministerioak 2022ko urtarrilaren 31n emandako datuen arabera, Euskadin 14 egunetan metatutako intzidentzia (2.992,74) beste autonomia-erkidego batzuetakoa (5.112,49), Kataluniakoa (5.112,49), Kantabriakoa (3.863,77), Asturiaskoa (3.091,35) eta Gaztela eta Leongoa (3.003,1) baino txikiagoa dela, eta, horren azpitik, Extremadura (2.855,21), Gaztelakoa eta Gaztelakoa (332,89).
EAEANren ustez, egoera berriaren ondorioz, beharrezkoa zen Eusko Jaurlaritzak “neurriaren eraginkortasuna eta beharra justifikatzea, aurrekoen ia berdin-berdina den eskaera bat aurkeztean egin duen motibazio-ahalegina baino handiagoa eginez”.
Hori dela eta, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren ustez, eskaerak “ez du gainditzen proportzionaltasunari, premiari eta, funtsean, egokitasunari buruzko iritzi hirukoitza, ez baitu justifikatzen gaur egun kutsatzeak saihesteko edo nabarmen murrizteko neurriaren eraginkortasuna, eta, ondorioz, eskatutako neurria ezin da baimendu”.
Jaurlaritzak ez du banakako justifikaziorik egin
Era berean, epaimahaiak ukatu egin du ziurtagiria hotel turistikoei, joko-aretoei eta apustuei zabaltzea. Ildo horretan, alegatu du Eusko Jaurlaritzak ez duela “banakako justifikaziorik egiten covid pasaportea zergatik eskatu beharko litzatekeen” horietan, eta berretsi besterik ez du egiten covid-aren transmisioa “ohikoagoa dela jende gehiagorekin eta aireztapen txarragoarekin partekatutako espazio itxietan”, batez ere maskara etengabe erabiltzen ez denean eta pertsonen arteko distantziarik mantentzen ez denean.
“Ez da esaten zergatik den transmisio-arriskua handiagoa hotel eta ostatu turistikoetan, joko-aretoetan eta apustuetan, ezta zergatik ez zegoen arrisku hori lehen eta zergatik dagoen orain”, gaineratu du.
Ildo horretan, Fiskaltzarekin bat dator argudiatzean “beharrezkoa” dela neurri horiek “Osasun publikoa babesteko bereziki ezinbestekoak” direla, izan ere, “Ez da nahikoa komenigarritasunari, zuhurtziari edo zuhurtziari buruzko ohar hutsak egitea”; izan ere, horiek babesten dituzten legeak “ez dira klausula zuriak, osasun-agintaritzari edozein unetan edozer egiteko ahalmena ematen diotenak”, eta, beraz, Administrazioak “egokitasuna eta egokitasuna justifikatu eta arrazoitu” behar ditu.
Nolanahi ere, EAEANk azpimarratu du covid-19aren datuak “nabarmen jaisten ari direla, eta, beraz, nekez justifika daitekeela oinarrizko eskubideak murrizten dituen neurri bat espazio berrietara zabaltzea”.
“Bereziki, hotel eta ostatu turistikoei dagokienez, Erkidegoan bizi ez den pertsona batek gaua igarotzeko dituen leku bakarrak direnez, Covid pasaportea eskatzeak gaua igarotzeko ezintasuna ekarriko lieke pasaporterik ez dutenei”, nabarmendu du.
Ildo horretan, arrazoitu du ez direla jada lokalak “sarrera borondatezkoa denean eta funtsezko jarduerarik egiten ez denean, bertara joateko betebeharra dagoenean”, baizik eta “gerta daitekeela establezimendu horietara joateko beharra egotea, adibidez, lanagatik, eta, horrela, covid pasaporterik ez duena inolako bizitoki-aukerarik gabe geratzea”.