Kontratu mugagabeen ehunekoa % 9tik % 12ra igo da Euskadin. Urteko lehen hilabetean, 72.846 kontratu sinatu ziren EAEn; horietatik 64.182 aldi baterakoak izan ziren ( % 88,11) eta 8.664 mugagabeak ( % 11,89). Horrek esan nahi du % 27,73ko igoera izan dela abenduarekin alderatuta, eta % 64,31koa iazko urtarrilarekin alderatuta. Kontratazio mugagabeak gora egin du, eta industrian eta eraikuntzan eragin handiagoa izan du. Ildo beretik, Estatuan 238.672 kontratu mugagabe zenbatu ziren (kontratu guztien % 15), urtebete lehenagoko kopuruaren bikoitza eta serieko urtarrileko kopururik onena. Datu horiek, “Zalantzarik gabe”, Espainiako Gobernuarentzat gaur Kongresuan bozkatzen den lan-erreformaren ondorio dira.

“Kontratazio berriei buruzko datuak publikoak dira, oso positiboak dira, Espainian lehen aldiz kontratu berrien % 15 mugagabeak dira, eta langileen enpleguaren egonkortasuna bultzatzen dute. Urtarrilean, lanpostuen % 15 mugagabeak dira “, nabarmendu zuen Yolanda Díaz Lan ministro eta presidenteordeak, eta lan-erreforma indarrean dagoela gogorarazi zuen. José Luis Escrivá Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio ministroaren ustez, kontratazio datuek “lan erreformaren ondorio batzuk” adierazten dituzte. “Hori da erabakigarriena eta hori da lan-erreformaren apustua: lan hobeak, soldata hobeekin eta prekarietaterik gabe”, ondorioztatu zuen.

Hala ere, Aurrezki Kutxen Fundazioak (Funcas) uste du oraindik goiz dela lan-erreformak kontratazioan duen eragina zein den jakiteko, araudi berrian aurreikusitako aldi iragankorra kontuan hartuta.

Lau hilabeteko jaitsieraren ondoren, 1.099 langabe gehiago daude Euskadin urtarrilean, abenduarekin alderatuta, hau da, % 0,96 gehiago, eta guztira 115.944 langabe daude. Hala ere, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailak eta Lan eta Gizarte Ekonomia Ministerioak gaur goizean jakitera eman dituzten datuen arabera, 2021eko urtarrilarekin alderatuta, 14.786 langabe gutxiago daude (-%11,31).

Ildo horretan, Eusko Jaurlaritzak atzo gogorarazi zuen urtarrilean langabeziak gora egiten duela beti abenduarekin alderatuta, Gabonetako kanpaina amaitu delako, eta hilabete honetako langabeen kopurua 2009tik urtarrileko txikiena dela nabarmendu zuen. Alfonso Gurpegui Enplegu eta Gizarteratze sailburuordeak azaldu zuenez, 115.944 langabeak 2020ko urtarrilean baino 1.705 gutxiago dira, pandemiaren aurretik hain zuzen ere.

“Hauek dira Euskadiko enpleguaren errealitatearen bi aldeak: urtarrilean langabeziak gora egitea, hilabete honetan gertatu ohi den bezala, eta krisi honetan etengabe behera egitea”, adierazi du sailburuordeak. “Langabeziaren igoera oro albiste txarra da, nahiz eta hilean ohikoa izan. Hala ere, bilakaerak beheranzko joera erakusten du: 30.506 pertsona gutxiago daude langabezian krisi honen okerrenean baino, 2020ko abuztuan, eta 2009tik urtarrileko langabe kopurua txikiagoa da “, sakondu zuen.

Emakumeak, langabe gehiagorekin

Urte hasiera honetan, langabeziak emakumeak zigortu ditu, 1.494 langabe gehiagorekin; gizonen artean, aldiz, behera egin du, 395 langabe gutxiagorekin. Urte arteko aldakuntzan, aldiz, langabeziaren jaitsiera antzekoa da gizonen (-7.582) eta emakumeen (-7.204) artean. Lurraldeka, Araban langabezia % 0,63 hazi da, abenduan baino 122 langabe gehiagorekin, eta 19.536 langabetu daude. Gipuzkoan igoera % 1,01ekoa izan da, 310 langabe gehiagorekin eta 30.863 langabetu gehiagorekin. Bizkaiak % 1,03ko igoera izan du (667 langabe gehiago) eta 65.545 langabetu gehiago. Iazko datuekin alderatuta, langabeziak % 11,90 egin du behera Araban, % 11,76 Gipuzkoan eta % 10,92 Bizkaian.

Urtarrilean, zerbitzuen sektorea izan da langabeziaren igoeraren buru, 1.769 langabetu gehiagorekin, eta, ondoren, aurreko enplegurik gabeko segmentua (190). Aitzitik, langabeziak behera egin du industrian (620 langabe gutxiago), eraikuntzan (164 gutxiago) eta nekazaritzan (76 gutxiago). Horren harira, Gurpeguik azpimarratu zuen langabeziak gora egin duela emakumeen artean eta zerbitzuen sektorean, eta behera egin duela industrian eta eraikuntzan, eta horrek agerian uzten duela “lan-merkatuaren egiturazko gabeziak”. Sailburuordearen arabera, 45 urtetik gorakoen artean bereziki nabarmena da langabeziaren igoera, eta ez dago alde nabarmenik lurraldeen artean.

Gurpeguik adierazi zuen Gizarte Segurantzako afiliazioaren beherakada beste urtarrileko kopuruaren antzekoa dela eta afiliatuen kopurua 2008ko urtarrilekoaren antzekoa dela. DSBE jasotzen dutenek bere horretan jarraitzen dute, soilik sei kasu gehiagorekin. Era berean, zehaztu zuen aldaketa horiek guztiak hilabete batean gertatu direla, eta kontratazio-erabakietan eragina duten zalantzak ere izan dituztela, eta, dirudienez, etorkizunean ere jarraituko dutela.

Azkenik, lan-merkatuaren arazo nagusia behin-behinekotasun handia eta nahi ez den partzialtasuna direla esan zuen, “Lan-esparru egonkor bati aurre egin behar baitzaio, lehenetsitako kontratazio mugagabea eta kaleratzea azken aukeratzat hartuta, eta esparru hori ostegun honetan bozkatuko da Diputatuen Kongresuan”.

Hamar kontratutik, bederatzi aldi baterakoak

Ildo horretan, ELAk salatu zuen urtarrilean sinatutako hamar kontratutik bederatzi aldi baterakoak izan zirela, lan-erreformari buruzko “sirena-kantak” eta behin-behinekotasuna murrizteko eragina gorabehera. Xabi Zabala Ikerketa Kabineteko kideak azpimarratu zuen abenduan langabeziak behera egin ondoren eta Gabonetako kanpainen amaierarekin, langabeziak gora egin zuela berriro eta “zerbitzuen sektoreko emakumeen kontura” egin zuela.

Bestalde, LABek ohartarazi zuen “langabeziak gora eginda, langile-klasea arriskuan dagoela lan-erreforma onartuz gero”. Aurreko hilabeteetan sortzen ari zen enplegua “prekarioa, kaltebera eta merkatuaren beharren arabera sortu eta desagertzen den enplegua” zela salatu ondoren, LABek uste zuen urtarrileko datuekin esandakoa berretsi besterik ezin dela egin, “Datuak oso argiak direlako”. Espainiako Estatuko Gobernutik helarazten ari diren mezu triunfalisten atzean errealitate ilun bat besterik ez dago “, nabarmendu zuen.

Kontrako aldean, UGT-Euskadik adierazi zuen “borondate politikoa badago, kontratazioaren behin-behinekotasuna murriztu egingo dela, bihar Kongresuan lan-erreformaren akordioa onartuz”. Arantxa Niño sindikatuko Enplegu eta Prestakuntza idazkariak azpimarratu zuenez, “Euskadin kontratazio mugagabeak hobera egingo duela aurreikusten da”; izan ere, “2021ean kontratu guztien % 9,3 ziren batez beste, hau da, % 90etik gorako behin-behinekotasuna; urtarrilean, berriz, kontratazio mugagabea kontratu guztien % 11,8 da”. Hala ere, “Behin-behinekotasunak oso altua izaten jarraitzen du, urtarrilean Euskadin egindako aldi baterako kontratuen artean 88,11rekin”, aitortu zuen.

“Langileei enpleguan egonkortasuna emateko, beharrezkoa da alderdi politikoek gizarte-solaskideen eta Gobernuaren artean lortutako Gizarte Elkarrizketarako Akordioa babestea. Akordio hori mugarri bat da lan-eskubideak berreskuratzeko bidean, aurreko erreformen alderdi kaltegarrienetako batzuk ezabatzen dituelako eta kalitatezko enplegua sortzeko oinarriak ereiten dituelako”, adierazi zuen Niñok. “Kontratazioaren arloan egindako aldaketak, kaleratzeen aurrean barne-malgutasunerako mekanismo berriak edo negoziazio kolektiboaren berroreka lan-prekarietatea ezabatzeko bidean dauden elementuak dira”, ondorioztatu zuen.

Egilea Andoni Beitia