Nafarroako nekazaritzako elikagaien kooperatiben fakturazioaren ia % 27 zerealetatik dator, eta % 12,99 barazki eta frutetatik. Bi ehuneko horiek gizarte-ekonomiako sozietate horien salmenten ia % 40 dira, UCANek 124 bazkideri buruz emandako datuen arabera, AN Taldea kontuan hartu gabe.

Zenbaketa horretan ez da kontuan hartu azken kooperatiba horren fakturazio-bolumena, zortzi erkidegotan baitago. Alderdi horrek desitxuratu egingo luke Nafarroako nekazaritza-kooperatiben sektorearen argazkia, diru-sarreren arabera. Zerealaren, barazkien eta fruten ondoren, mahastizaintza- eta ardogintza-jarduerak guztizkoaren % 12,64 fakturatzen du; hegazti-jarduerak, % 7; behi-esneak, % 3,23; haragitarako behi-aziendak, % 1,93; oliba-olioak, % 1,61; ardi- eta ahuntz-azienda, % 1,19; eta txerri-azienda, % 0,2.

Kooperatibak produktu bakar batean aritzeaz gain, zeharkako hainbat zerbitzu eta beste batzuk ere har ditzakete. Adibidez, 52 kooperatibak bazkideei ongarriak, ordezko piezak, pentsuak, fitosanitarioak edo erregaiak ematen dizkiete. Negozioaren zati horrek gizarte-ekonomiako sozietate horien salmenten % 32,17 biltzen du.

Patxi Vera UCANeko egungo zuzendari gerenteak gogorarazi du 2007 eta 2020 artean kooperatiben fakturazioa % 135 hazi zela, 512,5 milioitik 1.206,8 milioira – Kalkulu horren barruan dago AN Taldea –.

Aldi berean, ordea, kooperatiben kopurua % 35 jaitsi zen, 194 izatetik gaur egungo 125 izatera igaro baitzen – 2020rako eskuragarri dauden azken datuak –, Kooperatiben Integrazio Plana gauzatzearen arabera.

Horiek guztiek 19.000 nekazari eta abeltzain biltzen dituzte, eta 2.000 enplegu zuzen baino gehiago sortzen dituzte, lurraldearen % 91,31n presentziarekin.

Gainera, duela urte batzuetatik, UCAN bere kooperatiben balio soziala kalkulatzen ari da, bere egituren gastua adierazle batzuen bidez aztertzean.

Verak enplegu okupazionaleko enpresa batek jasotzen zituen laguntzen balio soziala eurotan neurtzeko erabilitako sistema bat entzun zuen Bilbon egindako kongresu batean.

Interesgarria iruditu zitzaion ekimen hori kooperatibetara eramateko, eta horrela hasi zen lanean UCAN Deustuko eta Euskal Herriko unibertsitateekin.

Nafarroako kooperatibak aitzindariak izan dira eraginkortasuna hobetu eta kostuak murrizten dituen eredu hori aplikatzen. “Behin, kooperatiba bateko gerenteak ur-tanga kendu nahi zuen 2.500 euro aurrezteko. Baina, sistema horrekin nekazari bakoitzak etxean gordailua eta beste aldagai batzuk izatearen gastua aztertzean, kooperatiban zerbitzu hori mantentzeak 100.000 euro aurrezten zituela kuantifikatu zen “, adierazi du Verak.

NUKUk sei kooperatibaren balio sozial ukigarria zein ukiezina kontabilizatu du 14 adierazle aztertzean. Lortutako emaitzen ondoren, Gaztela-Mantxako, Murtziako eta Galiziako elkarteak prozesu horiek aplikatzen hasiko dira.

Egilea Andoni Beitia