Inbertitzeko dirua eta inbertitzeko proiektuak daude, baina ekuazioaren funtsezko zati bat falta da, Europar Batasuneko suspertze-funtsak, alegia. Funts horiek “kontu handiz” eta Estatuko ekonomian duen pisuagatik dagokiona baino emari txikiagoarekin iristen ari dira Euskadira. Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburuak zalantzan jarri zuen, atzo, Espainiako Gobernuak Bruselako iturrian dauden baliabideen kudeaketa.
Lehenengo eragozpena banaketa da, Eusko Jaurlaritzak uste baitu motz geratu dela EAEko industria profilari dagokionez. Horri gehitu behar zaio prozesuak ez duela aurrera egiten iaz covid-ak sortu zuen ekonomia bezain malkartsua amiltzea eskatzen duen abiadurarekin. Euskadik hilabeteak daramatza egoera deitoratzen, simil baten bila, gero eta antz handiagoa baitu auto on bat edukitzearekin, baina ezin du erauzi, bidaia luzea delako eta depositua erdi beteta dagoelako.
Iñigo Urkulluren Gobernuak behin baino gehiagotan esan du estrategikotzat jotzen dituen proiektuak aktibatuko dituela Europako diruarekin edo gabe, baina Next funtsen estaldura noraino iritsiko den jakin behar du ekin aurretik. Eta gaur egun ez du informazio hori.
Hain zuzen ere, Carme Artigas Digitalizazioko Estatu idazkariak atzo Bilbon egindako bisitan nabarmendu zuenez, Gobernu zentralak dagoeneko iragarri ditu Ekonomia Berreskuratzeko eta Eraldatzeko lau Proiektu Estrategiko (PERTE). Ibilgailu elektriko konektatua, abangoardiako osasuna, hidrogeno berdea eta nekazaritza-elikadura dira. Laster hizkuntzaren teknologiei lotutako beste bat iragarriko dutela ere jakinarazi zuen. Hala ere, ez zuen argibiderik eman noiz aurkeztuko den, adibidez, Euskadin asko itxarondako bat, industria aeroespazialarena. Ana Villate Hega euskal aeronautika klusterreko zuzendari nagusiak Gobernu zentrala premiatu zuen duela aste batzuk egunkari honetan egindako elkarrizketa batean, epeak zehazteko. Oraindik ez du egin, eta horrelako gaiek sortzen dute ezinegona Lakuan eta euskal enpresa-sarean.
Radio Euskadin, Tapia gai horretan sartu zen. Sailburuak espero du euskal ekonomia “eraldatu” behar duten laguntza “handiak” 2022ko deialdietara iristea, baina ez du inolako ziurtasunik.
Ildo horretan, foru-ogasunek iaz bildutako “errekorra” aipatu zuen, eta nabarmendu zuen, asteleheneko Finantzen Euskal Kontseiluaren ondoren, bai Ekonomia eta Ogasuneko sailburuak bai hiru ahaldun nagusiek “aipatu zutela Europan euste handiagoko egoerara itzuli aurretik” baliabide gehigarri horiek aprobetxatu behar direla azpiegitura berriak eta proiektu estrategiko berriak sustatzeko “. Adierazi zuenez, “Euskadi-Nexten definitutakoak” izango lirateke, eta, oraingoz, ez dituzte kasu guztietan beharrezko finantzabideak.
Hori dela eta, “Guztiok elkarrekin lan egiteko eta proiektu horiei behin betiko bultzada emateko unea da”. “Aukera handia da eta ez diogu pasatzen utzi behar”, azpimarratu zuen.
Une honetan Euskadi “maila sozialean egoera zail samarrean” dagoela esan ondoren, egoera ekonomikoak “erakunde publikoetatik ez ezik, eragile pribatu guztiekin adostuta ere martxan jarri behar dituen proiektu horiei ekiteko aukera” ematen duela esan zuen.
Ekonomia eraldatu
Izaera estrategiko hori gorabehera, Europako funtsak “ia kontu handiz” iristen ari dira. Tapiak adierazi zuen baliabide batzuk dagoeneko banatu direla sektoreko konferentzietan, hainbat lan-eremutarako, eta Eusko Jaurlaritzako sail bakoitzak funtsak jaso dituela. Hala ere, “Zenbateko handiak, garrantzitsuenak, gure ustez ekonomia eraldatu eta produkzio-sarera iritsi behar dutenak dira oraindik pixka bat urrun daudenak”, eta ez dute “definizio eta programa artikulaturik, prestatuta eta deialdi publikoan”.
“Baliabide horiek, administrazio publikoetara ez ezik, eraldatu behar den enpresa horretara ere iritsi behar dira”, ohartarazi zuen, 2022a “deialdi handi horien urtea” izango delakoan, “Gure enpresak benetan dituen aukerak aurkeztu ahal izateko eta gure ekonomiaren eraldatzaile izan behar duten aukerak izateko”.
Tapiak gogorarazi zuen Iñigo Urkullu lehendakariak behin baino gehiagotan esan duela hori: “Ondo begiratzen badiogu Estatuko ekonomiaren gainean dugun BPGren ehunekoari, biztanleriari buruz hitz egiten badugu, eta gure Kupoaren ondorioz Estatuari ematen diogun % 6,24 hori erabiltzen badugu ere, Euskadiri dagozkion baliabideak ez dira iristen ari”.
Hala eta guztiz ere, “Baikorra” izan nahi zuen eta “deialdi handi horietan iritsiko diren baliabideetan berreskuratu ahal izango dugula” pentsatu zuen. “Baina, gaur arte, konferentzia sektorialetan banatu diren baliabide horietan, portzentualki dagokigunaren oso azpitik gaude”, berretsi zuen.
Bestalde, Tapiak Ukrainako gatazka eta Errusiaren balizko inbasio batek izango lukeen eragina aipatu zituen. Sailburuak gerra hori ez deklaratzea espero du, eta gatazka gertatuko balitz, “Kontuan izan behar da Errusian eta Ukrainan dauden euskal enpresak daudela eta esportatzaileak diren enpresak” kaltetu “egingo liratekeela.
Baina ondorio garrantzitsuena “energiari, gasari eta petrolioari dagokiena” izango zela ohartarazi zuen. Tapiak azaldu zuenez, Europa “ohi baino erreserba txikiagoekin” dator negu honetan, egungo prezioengatik. Era berean, Errusia “gas erreserba horiek pilatzen eta Europara ohi baino gas gutxiago bidaltzen” aritu da. Beraz, energiaren prezioak beste jauzi bat egingo luke gatazka belikoa piztuz gero.