Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburuak ohartarazi du Ukrainako gerra “oztopo argia” dela Euskadiren susperraldi ekonomikorako, eta ziurtatu du energia-larrialdiko egoera batean dagoela, eta EBk “ezohiko neurri sendoak” behar dituela, egungo prezio-igoerarekin jarraituz gero, enpresa elektrointentsiboak “gelditu” egingo direlako.

Gobernu kontseiluaren osteko prentsaurrekoan, Tapiak Ukrainako gatazkak Errusiaren inbasioaren ondoren Euskadin izan duen eragin ekonomikoa zehaztu du.

Lehenik eta behin, azpimarratu du Euskadik gerran zegoen eremura (Errusia eta Ukraina) egindako esportazioak 292 milioi eurokoak izan zirela 2021ean, eta 1.540 milioikoak inportazioak. Beraz, adierazi duenez, Euskadi “gerran dagoen eremuko ondasunen inportatzaile garbia da”, eta bi herrialdeekiko merkataritza ia desagertuta dago, oso arrisku handian “.

Sailburuak adierazi duenez, gatazkaren hedapen baten eraginpean egon daitezkeen beste hamabi herrialde barne hartuz gero, eragindako euskal esportazioak 2.300 milioikoak izango lirateke eta inportazioak 3.000 milioikoak.

Hori “oztopo argia” da EAEko BPGren susperraldi ekonomikorako, eta, beraz, iragarri da aurreikuspenak “jaitsi” egingo direla, “Argi eta garbi”.

Tapiak gaineratu duenez, euskal enpresentzako ekoizpen-kostuak “izugarri igo dira”, elektrizitatearen faktura “altuagoa” baita, eta gasolinagatik edo lehengaiengatik garraio-kostu handiagoa dute.

Sailburuak adierazi duenez, petrolioaren eta gas naturalaren prezioak “aspaldi ez bezala garestiak” dira, eta, Euskadiren mendekotasun energetikoa kontuan hartuta, produktuen prezioa garestituko da, inflazioa handitzeko. Horrekin batera, finantza-arriskuak handitzea aurreikusten da.

Energiaren eta lehengaien prezioa berrikusi ondoren, Tapiak ziurtatu du energia-larrialdiko egoera batean daudela, eta egoera horrek eragina duela bai etxeetan – Bereziki ahulak –, bai enpresa-sare osoan – Bereziki – Euskadin “pisu handia” duen industria elektrointentsiboan.

Gerrak eragindako energia-larrialdiaren aurrean, eta Euskadik kanpoarekiko duen energia-mendekotasuna kontuan hartuta, inoiz baino “beharrezkoagoa” ikusten du energia-eraginkortasuneko politikak areagotzea.

Energia berriztagarrien premia

Gainera, Euskadin “urriak eta beharrezkoak” diren energia berriztagarrien azpiegiturak bizkortzea premiazkoa dela uste du. Horrekin batera, energia garbiak (hidrogenoa, adibidez) lortzeko berrikuntza behar da.

Nolanahi ere, uste du energia-larrialdi honek “premiazko eta ezohiko” irtenbideak eskatzen dituela, Europar Batasunera begira jartzeko, “Han hartu behar direlako”, eta, gogorarazi duenez, gasaren prezioa elektrizitatearenetik bereiztea lortzeko merkatu elektrikoaren eredu marjinalista aldatzeko ekimen bat iragarri da, Europako Kontseiluak ostegun honetan aztertuko duena.

Gainera, Tapiak azaldu duenez, astearte honetan Teresa Ribera Trantsizio Ekologikorako ministroarekin hitz egin du, sailburuak deituta, eta hirugarren presidenteordeak esan dio gaur bertan komisarioen elkargoak neurriak hartzeko aukerari helduko diola – Covid-ekin egin zen bezala –, “Aldez aurretik estatuko laguntzatzat har zitezkeen” diru-laguntza edo laguntza bereziekin.

“EB osoak modu bateratuan hartuko dituen neurriak izan behar dira, EBren neurri horiek ezinbestekoak dira eta laguntzeko baliabide propioak erabiltzeko prest gaude”, gaineratu du.

Tapiak adierazi duenez, gaur egungo energia-larrialdiaren aurrean, Eusko Jaurlaritzak egokitzat jotzen ditu “ezohiko neurriak”, Europako, Estatuko eta Euskadiren baliabide propio berriak aktibatu ahal izateko, “Eragin hori arintze aldera”.

Euskaditik aktibatu litezkeen baliabide propioek zalantzan jarrita, Tapiak zehaztu du ministroarekin izan duen elkarrizketan egiaztatu duela EBk ahalbidetzen dituen jarduera-mekanismoak ikustea dela lehenik eta behin; izan ere, “Laguntza mota horiek guztiak, gaur egun, inolako ad hoc jarduketarik gabe, Estatuaren laguntzatzat hartuko lirateke, eta ezingo lirateke ezarri”.

“Beraz, aukera hori onartzen bada, eta baimentzeko baldintzen arabera, geure baliabideak ezarriko ditugu, eta agian ez dira beharrezkoak izango, EB Next Generation programarekin zorpetzeko prest dagoela dirudielako, egungo egoera arintzeko”, gaineratu du.

“Osasun-larrialdiko fasean jardun ahal izan zen bezala, energia-larrialdiak ere jarduera globala eskatzen du, inpaktu-neurri sendoekin, malguekin eta modu arinean, berehala erantzun behar baita”, ziurtatu du.

Tapiaren esanetan, egoera “ezezaguna” da prezioen igoerari dagokionez, eta horrek eragina du Euskadin, baina baita Estatu osoan eta Europa osoan ere. Hori dela eta, egoera “bateratu” horri aurre egin behar zaiola azpimarratu du, EBtik “premiazko neurri sendoekin”.

Sailburuak adierazi duenez, enpresa elektrointentsibo batzuek elektrizitate eta gas asko behar dute “martxan jartzeko”, eta ezin dituzte “prezioak dauden bezala jasan”. Ildo horretan, prezioen gorakadak jarraitzen badu, “Gelditu” egingo direla ziurtatu du. “Uste dut ez dela hainbeste zenbat diren, baizik eta egoera osoari heltzea eta ahal ditugun neurri aringarri guztiak jartzea, une larri honetan enpresa horien enpleguari eta ekoizpenari gehiegi eragin gabe ibiltzeko”, zehaztu du.

Euskal enpresengan eragina

Tapiak zehaztu duenez, gaur egun 36 euskal enpresa daude Errusian, eta horietatik 13 produktiboak dira eta 23 komertzialak. Aitzitik, Ukrainan hiru bulego komertzial baino ez daude, eta, beraz, arriskua “mugatua” da.

Tapiak gaineratu duenez, kaltetuenak izan daitezkeen hamabi herrialdeetan (Hungaria, Polonia, Finlandia, Suedia, Moldavia, Estonia, Letonia, Lituania, Txekiar Errepublika, Eslovakia, Errumania eta Bielorrusia), Errusia eta Ukraina barne, 119 euskal enpresa daude 235 ezarpenekin, horietatik 117 komertzialak eta 118 produktiboak.

Eusko Jaurlaritzak hainbat kezka komun ditu euskal industrian, eta epe labur eta ertainerako eragin nagusiak lehengaien eta energiaren prezioen igoera berri baten ondorio izango direla uste da. Bestalde, banatzaileekiko tentsioak gehiago zailtzen dira, eta, finantza-mailan, merkatuen ziurgabetasunak ere finantzaketarako sarbidea “garestiagoa” izatea aurreikusten du.

Gainera, “Animoari eta konfiantza orokorrari emandako kolpea” da, eta ziurgabetasun ekonomikoa eta susperraldi ekonomikoa atzeratzea dakar, oraindik osasun-krisitik atera ez denean. Horrek guztiak kontsumoa moteltzea eta inbertsioak geldiaraztea ekar dezake.

Eusko Jaurlaritzak adierazi du berariazko kezkak ere badaudela sektoreen arabera, hala nola material estrategikoen (aluminioa, paladioa, altzairua, titanioa, zirkoia, landare-olioa edo ekilorea) eta zerealen (garia, artoa edo garagarra) garestitasunaren ondoriozkoak, eraldaketa prozesuetan zuzenean sartzen direnak eta animalientzako pentsu gisa ere balio dutenak. Horrekin batera, hornidura-katean dauden desorekak edo logistika-arazoak.

Egilea Andoni Beitia