Iñigo Urkullu lehendakariak energia berriztagarriko instalazioak interes publikoko ondasun izendatzea planteatu du, ingurumen-araudia zorrotz betez, azkarrago garatu ahal izateko. Era berean, Europan Batasun Energetiko “sendo” bat sortzeko eskatu du, “Iraunkorra, malgua eta eraginkorra, hornikuntzaren segurtasuna eskualdeen arteko lankidetzaren eta energia-iturrien dibertsifikazioaren bidez lortzera bideratua”.
Bestalde, Ukrainatik datozen errefuxiatuen biziraupenerako oinarrizko laguntza ekonomikoa bermatzeko Estatuak erabiliko duen mekanismoa zehazteko eskatu du. “Argi utzi nahi dugu zein premiazkoa den gai horiek argitzea, erantzun egokia eta eraginkorra emateko”, esan du.
Igande honetan La Palma uhartean egingo den Presidenteen Konferentzian egindako hitzaldian, Urkulluk lehenik eta behin elkartasuna adierazi dio Kanarietako uharteari, Gailur Zaharra sumendiaren erupzioaren ondorioengatik, eta Euskadik Errusiak Ukraina alde bakarretik erasotzeari eta inbaditzeari egindako “gaitzespenik sendoenarekin” bat egin du. Hori dela eta, bat egin du inbasioari amaiera ematea eskatzen dioten nazioarteko erakundeen deialdiarekin.
Gatazka horri dagokionez, ohartarazi du Eusko Jaurlaritzak ez duela informaziorik lekualdatutako pertsonak iristeko aurreikuspenei buruz. Gogora ekarri du 2001/55 Europako Zuzentarauaren interpretazioa eta aplikazioa adostu dela, Ukrainako gerratik ihesi iristen diren pertsonen aldi baterako babesak ematen dituen eskubideei dagokienez, baina ohartarazi du oraindik ere “ziurgabetasuna” dagoela familia-erreferenterik gabeko adingabeak hartzeko estaldura juridikoari dagokionez.
Giza erantzunak lehentasuna izan behar du
Gobernu zentralaren “aparteko ahalegin” bat eskatu du, gutxienez korridore humanitario bat gaitzeko eta udaro harrera egiten dieten euskal familiekin harremanak dituzten Txernobilgo 200 adingabeentzako gune seguru batera ebakuatu ahal izateko kudeaketak egiteko. “Familia berriz elkartzearen antzeko prozedura izango litzateke”, zehaztu du.
Nolanahi ere, “Informazio falta” gorabehera, Eusko Jaurlaritzako buruak adierazi du lehentasuna eman diotela giza erantzuna aurreikusi eta emateko betebeharrari.
Bestalde, Lehendakariak susperraldi ekonomikoa eta soziala, eta Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planeko funtsen gauzatze-egoera aipatu ditu, honako hau aitortzeko:
Ukrainaren inbasioak “ziurgabetasun” globaleko egoera bat eragin du, eta horrek eragin negatiboa du hazkunde-itxaropenetan eta enplegua sortzeko itxaropenetan.
Azaldu duenez, Euskadin, jarduera ekonomiko eta industrialerako kezka komunak hauek dira: lehengaien eta energiaren prezioen igoera; finantzaketaren garestitzea; eragin negatiboa inbertsioetan eta merkataritza globalean; edo Errusian sinatutako kontratuei dagozkien abalen exekuzioak.
Kezka espezifikoei dagokienez, hornidura-kateetako material falta, desdoikuntzak eta hausturak edo arazo logistikoak aipatu ditu. “Energia-larrialdiko egoera batean gaude, baina ez dakigu zenbat irauten duen, eta jarduera ekonomikoari eta etxeei eragiten die. Beharrezkoa da arlo guztietan neurriak hartzea: eraginkortasun energetikoa; energia berriztagarriaren azpiegiturak azkartzea; energia garbien sorkuntzan aurrera egitea (eolikoa edo hidrogenoa) “, azpimarratu du.
Puntu horretan, Espainiako Gobernuak eta Europar Batasunak neurri koordinatuak, “Arinak eta sendoak” har ditzatela eskatu du, egoera horren eragina arintzeko, lehenik etxeetan, bereziki “pobrezia energetikoa” pairatzen dutenetan, eta, bigarrenik, jarduera ekonomikoan, bereziki industrian, garraioan, nekazaritzan edo arrantzan.
Energia-subiranotasuna
“Beste herrialde batzuekiko lehiakortasunari eustea eta elektrizitatearen kostua gasaren erreferentziazko preziotik bereiztea ahalbidetuko duten baliabide berriak aktibatu nahi dira”, adierazi du, “Energia-subiranotasunean ditugun ahalmenen” mugari buruz hausnartzeko beharra planteatzeko.
Gainera, baieztatu du interkonexio energetikoak bultzatu nahi direla, batez ere herrialde periferikoetan eta interkonexio-mailak Europar Batasunak ezarritako gutxienekoen azpitik dituzten herrialdeetan.
Era berean, eskualdeen arteko lankidetzarako araudi- eta finantza-esparru mesedegarriago bat ezartzeko eskatu dio EBri, balio-kateak sortzeko honako hauen inguruan: ekipo-ondasunen fabrikazioa, energia-azpiegiturak instalatzeko eta mantentzeko zerbitzuak, edo energia berriztagarrien ekoizpena, garraioa eta banaketa.
Bere ustez, susperraldiak esparru berri bat beharko du, inbertsioa bultzatzeko, interes-tasen igoera atzeratzeko, Europako Funtsen laguntza gehigarria arintzeko eta lankidetza publiko eta pribatua bultzatzeko.
Europako funtsen eraldaketa-gaitasunean konfiantza duela adierazi ondoren, funts horien kudeaketa eta gauzatze praktikoa ahalik eta gehien arintzea eskatu du. “Atzo premiazkoa bazen, gaur ezinbestekoa da”, esan du.
Horregatik guztiagatik, Nadia Calviño presidenteordeari urrian bidali zizkion hiru proiektu estrategikoak abian jartzen hasi direla gogorarazi du: mugikortasun elektrikoa eta autonomoa; datuaren ekonomia; eta osasun-terapia aurreratuak. “Proiektu horiek ibilgailu elektrikoen eta abangoardiako osasunaren PERTEekin lerrokatuta daude, bai eta digitalizazioaren eta adimen artifizialaren lehentasunekin ere. Gure helburua Europako Funtsen etorrerarekin horiek bultzatzeko bidea prestatzea da, eta horien erantzunaren zain jarraitzen dugu “, adierazi du.
Otsailaren 4an Ajuria Enean lehen lehendakariordearekin izandako bileran, Eusko Jaurlaritzak lau proposamen eraikitzaile egin zituen Europako Funtsen kudeaketaren inguruan: parte-hartzea, malgutasuna, kapilaritatea eta jarraitutasuna.
Maileguak
Parte-hartzeari dagokionez, Gobernu zentralak 70.000 milioi euroko maileguak eskatu dizkio Europako Batzordeari. “Aukera berri bat ireki da funtsen kudeaketa- eta gobernantza-prozesua deszentralizatzeko, Ursula von der Leyen Batzordeko presidenteak gomendatu bezala, prozesu horretan Erkidegoek edo Eskualdeek zuzenean parte hartzea iradokitzen baitu”, adierazi du.
Malgutasunari dagokionez, Urkulluk uste du beharrezkoa dela banaketa-irizpideak ezartzea, iraganean beren baliabideekin inbertsio-ahaleginak egin dituzten autonomia-erkidegoak zigortzen ez dituztenak.
Kapilaritateari dagokionez, zehaztu du erkidegoek sektore-konferentzien bidez PERTEen definizioan edo artikulazioan proposamenak sartzeko aukerak areagotu egingo lukeela funtsen banaketaren kapilaritatea.
Azkenik, jarraipenari buruz esan du Europak ahalegin inbertitzaile bat behar duela Errusiaren inbasioak eragindako egoera berriari aurre egiteko. “Beharrezkoa da egonkortasun-itunaren periodifikazioa eta Europar Batasun osoko defizitaren helburuaren bidea aztertzea. Eraldaketa ekonomiko eta sozialaren erronkak jarraipena izan behar du inbertsioan eta produkzio-sarearekiko lankidetzan “, adierazi du.
Azkenik, Alemaniako ereduari jarraituz aldi baterako lan-erregulazioen mekanismoa martxan jartzeko beharra azpimarratu du, “Eraginkorra dela frogatu baita”.