Espainiako nekazaritzako elikagaien industriaren zati bat geldirik geratuko da, baldin eta lau aste barru ekilore-olioaren ordezkorik aurkitzen ez badu, produktu ugari egiteko erabiltzen dena, opiletatik eta kontserbetatik saltsa eta frijituetara, eta erreserbek ez dute hilabete baino gehiago iraungo.
Ukrainako gerrak gelditu egin du herrialde horretako findegietako jarduera; izan ere, Espainiak erabiltzen duen ekilore-olioaren % 62 jasotzen du, itsasontziak ez dabiltza Bosforoko itsasartean, eta izakinetan zegoen olioa baino ez da geratzen.
Hornidurarik eza “berehalakoa da”, adierazi dio Eferi Rubén Morenok, gozogintzaren, gaileten eta gozogintzaren sektoreko enpresak ordezkatzen dituen eta Bimbo, Gullón edo Nestlé kide dituen Produlce elkarteko zuzendari nagusiak.
“Stockak muga-mugan ditugu eta bi aste barru enpresa goiztiarrenak ekilore-oliorik gabe geratuko ziren, eta gehienez ere lau asteko epean enpresa guztiak”, esan du Morenok.
Ildo beretik mintzatu dira Landare Kontserben Fabrikatzaileen Espainiako Elkarteko (Agrucón) ordezkariak, eta Juan Vieites Arrain Kontserben Fabrikatzaileen Elkarte Nazionaleko (Anfaco-Cecopesca) idazkari nagusiak ere esan du hornidurarik eza hiru aste edo hilabete bateko kontua dela.
Kezka handia sektorean
Zenbait erakundek salatu dutenez, ekilore-olio botilak supermerkatuetan desagertzea, salmenta mugatzea eta prezioa igotzea izan dira Errusiak Ukrainari egindako inbasioak produktu honentzat eta kontsumitzailearentzat dituen inplikazioen lehen ebidentziak.
Baina laster piztu da, halaber, industrian duen eraginari buruzko alarma, handizkako insumo hori behar baitu jatetxeetan eta “snacks” enpresetan frijitzeko, opilak egiteko, eta elikagaiak eta saltsak eraldatzeko eta kontserbatzeko, besteak beste.
Juan Vilar olio-aholkulariak egindako ikerketa baten arabera, urtean 193.200 tona ekilore-olio kontsumitzen dira Espainian etxe barruan, eta 186.800 tona, berriz, industrian, ostalaritzan eta jatetxeetan erabiltzeko.
“Kezka handia dugu”, esan dio Vieitesek Eferi, eta zehaztu du sektoreko enpresek 98.000 tona landare-olio erabiltzen dituztela urtero, % 44 oliba-olioa eta gainerako ekilorea.
Osasun-arauak lasaitzea, osasun publikorako arriskutsua
Orain, bai haiek eta bai gainerako sektore industrialek ekilore-olioarentzako jatorri berriak bilatzen dituzte, Argentina, Brasil edo Hegoafrika kasu, eta, aldi berean, beren errezetetarako formulazio berriak garatzen saiatzen dira beste olio mota batzuekin.
Nekazaritza, Abeltzaintza eta Elikadura Ministerioak nabarmendu du Espainiak oliba-olioaren munduko ekoizpen handiena duela eta horrek ekilore-olioaren hornidurarik ezaren egoera arindu dezakeela, baina industrietarako ez dela baliokidea.
“Zoritxarrez, guri (oliba-olioak) ez digu balio, ez ditu ekilorearen ordezko izateko ezaugarri aproposenak, zaporetik hasita, askoz indartsuagoa baita eta ez baita neutroa”, adierazi du Morenok.
Ekoizpen-enpresek Espainian oso minoritarioak diren beste olio batzuei begiratzen diete, hala nola koko-, koltza- edo palma-olioari, eta beren ikerketa- eta garapen-sailek olio horiekin errezeta berriak garatzen lan egiten dute, jatorrizkoaren ahalik eta produktu antzekoena lortu ahal izateko.
Erronka hori gaindituz gero, enpresek produktuaren etiketak aldatu behar dituzte erabilitako errezeta eta osagai berria islatzeko. Horretarako, Morenok esan du “botila-lepo” berri bat sortuko dela, ez delako diseinatzailerik, inprentarik edo material plastiko nahikorik egongo hain denbora laburrean horrelako zerbait egiteko.
Oliba-olioa, beste aukera
Anfacoko enpresentzat, oliba-olioz egindako produkzioaren zati bat badute, koipe hori erabiltzeak ere ez du arazoa konpontzen, besteak beste, Vieitesek adierazi duenez, “Dagoeneko gutxi hornitzen ari delako eta prezioa ere igotzen ari delako”.
Vilar aholkulariaren arabera, 190.000 tona oliba-olio joaten dira urtero nekazaritzako elikagaien industriara Espainian, eta 347.000 tona etxeetan kontsumitzera.
Analista horrek ohartarazi duenez, Ukrainako egoera luzatzen bada eta kanpaina honetarako oliba-olioaren ekoizpenaren aurreikuspen txarrarekin bat egiten badu, baliteke produktu horrek hornidurarik ez izatea.
Hala ere, Luis Planas MAPAko titularraren esanetan, oliba-olioaren “stockak” lasaitasuna eta segurtasuna ematen du, ez baita faltako.
Hala ere, Vieitesek adierazi duenez, herrialde jakin batzuetatik inportatzeko muga-zergei buruzko araudiak berrikusteko eskatu diete agintariei, bai eta pestizida eta fitosanitarioenak ere. Horrela, jatorriko ekilore-olioa erosi ahal izango dute, eta orain ezin izango dira haietatik iritsi, eskatutako eskakizunekin bat ez datozelako.