Gas naturalaren prezioa kontrolik gabe igo izanak, sektore guztiei eragin die. Kontsumitzaileak fakturen kontrolik gabeko igoera jasaten ari dira, izugarri igo baitira. “Lehen, urtebetean gas naturalaren % 10eko igoera izan dugu, baina inoiz ez % 300ekoa”, azaldu du Peio Mendia Nafarroako Finka Administratzaileen Elkargoko presidenteak.
Bizilagunen erkidegoak egoera horrek kaltetutakoen artean agertzen dira, otsailean % 7,7ko inflazioarekin. Komunitate batzuk berogailua pizteko ordutegia murrizten hasi dira. Izan ere, gas naturalaren fakturaren kostu ekonomikoa hirukoiztu egin da negu honetan, Peio Mendiak gogorarazi duenez.
Baina nola iritsi da honaino? Ekaitz perfektua, hiru faktorek bat egiten dute bizilagunen komunitateek eszenatoki honek ustekabean harrapatzeko. Gas naturalarekiko mendekotasuna, higiezinak berotzeko iturria dela, merkaturatzaileekin hitzartutako kontratu mota, eta neguko hilabeteetan energiaren prezioaren igoera hori jasatea, horiek baitira erabiltzaileek gehien eskatzen dituztenak.
Horri beste aldagai bat gehitu behar zaio: eraikina egiteko erabilitako materialak, antzinatasun handienekoak zigortuta geratu baitira, isolamendu faltagatik. Duela 25 urte, Nafarroak ez zuen gas naturala erabiltzen. Hala ere, gaur egun energiaren % 27 erregai horretatik dator. Horrela, hazkunderik handiena 1993-2002 aldian gertatu zen, jarduera ekonomikoko guneen eta hirigune nagusien gasifikazioarekin batera gertatu baitzen.
Nafarroako Balantze Energetikoaren txostenak erakusten duenez, 2010 eta 2020 artean Erkidegoko sektore guztien gas naturalaren kontsumoak % 0,5eko aldakuntza izan zuen, 2010ean petrolioaren baliokide ziren 478.338 tonatik 2020an 480.748ra igaro baitzen. “Nafarroako bizilagunen erkidego gehienek gas naturala dute, eredu horren aldeko apustua egiten baitute 1993tik 2002ra bitarteko hedapen-aldian. Orain zaila da bero-sistema aldatzea”, argitu du Mendiak. Gas naturalarekiko mendekotasun horri bizilagunen komunitateetan lehenesten den kontratu-eredua gehitu behar zaio.
Bi aukera daude: etorkizunekoen merkatu bati lotutako prezio finko bat adostea, urtebeterako aurreikuspenekin; edo indexatzea, merkatuaren salmentaren arabera aldatzen dena. “Lehen aukerak segurtasuna eskaini du beti, merkatuaren gorabeherek ez baitiote eragiten, fakturan zerbait gehiago ordaintzea dakarren arren”, gogorarazi du Nafarroako Finka Administratzaileen Elkargoko presidenteak.
Gaur egun, gas naturalaren fakturak bi eta hiru aldiz biderkatu dira. Azken batean, bizilagunen komunitateek ekaitz perfektua jasan dute, orain neurriz kanpoko fakturekin gastua funts propioekin edo ustekabeko derramak onartuta beren gain hartu behar izateko, ezohiko batzarren deialdiaren bidez. Adibidez, ehun bizilaguneko komunitate bat, orain “21.000 euro inguru ordaintzen ari da hilabete batean, berriz, iaz 12.000 edo 9.000 euro”, zehazten du Peio Mendiak.