Egoera kaltegarriena eta gertagarriena zena, Errusiak Ukraina inbaditzea, errealitate bat da joan den otsailaren 24tik. Erasoa larriagotu ahala, ziurgabetasuna areagotu egiten da, eta inork ez daki gatazka belikoak zenbaterainoko iraupena eta irismena izango duen. Oraingoz, ia ziurra dena da hazkunde ekonomiko txikiagoa eta inflazio handiagoa egongo dela energiaren prezioen igoeraren ondorioz. Nahiz eta urduritasuna lehengaien eta burtsen merkatuaz jabetu den, adituek diote aurrezkiekin lasai egon daitekeela, gerraren ondorioz arriskurik ez dutelako, baina inflazioaren eraginez erosteko ahalmena galtzen jarraitzea tokatuko dela.

Gainera, pasiboaren ordainsariak urriak izango dira luzaroan. Europako Banku Zentralak (EBZ) interes-tasak igotzeko itxaropenak hoztu ditu, arrisku geopolitikoen aurrean aurreikuspen ekonomikoek okerrera egin dutelako. Eurogunean indarrean dagoen zero tasen politika 2016tik luzatzeak errentagarritasunen edozein hobekuntza urruntzen du.

Aurrezki asko dago pilatuta pandemiaren ondoren. Espainiarrek 960.000 milioi euroko zifra historikoa gordetzen dute kontu eta gordailuetan, 2020ko martxoan Covid-19a lehertu zenean baino ia 100.000 milioi gehiago, Espainiako Bankuak 2022ko urtarrilean emandako azken datuen arabera. Lehenik eta behin, Europako eta Espainiako finantza-sistemaren sendotasuna eta kaudimena nabarmendu dituzte adituek. Baina, gainera, banku-bermeen mekanismo nahikoak daude, hala nola Suntsiarazteko Mekanismo Bakarra (MUR) edo erregulazio eta gainbegiratze bakarra, banku-batasun oso batean aurrera egiten den bitartean.

EB osoan aurrezleak babesteko legezko konpromiso bat dago gordailuak bermatzeko funts nazionalekin, eta adostu zenez, horiek 100.000 euro arte estaltzen dituzte bezero eta erakunde bakoitzeko. Eurokoak ez diren herrialdeetan, Norvegia edo Suedia kasu, tokiko monetan itzultzen da muga horren baliokidea den kopurua.

Hau da, EBko banku batek porrot egin duela adierazten badu eta gordailuak itzultzerik ez badu, aurreztaileek, beren nazionalitatea edo bizi diren herrialdea edozein dela ere, beren diru guztia jasoko dute, sortutako baina oraindik ordaindu gabeko interesak barne, 100.000 euroko mugara arte. Zenbateko hori gainditzen duen saldoak bakarrik du kaudimengabezia-arriskua.

2021eko urtarrilaren 1etik aurrera, Gordailuak Bermatzeko Funtsek 10 eguneko epea dute gordailuak itzultzeko. Epe hori 7 lanegunera murriztuko da 2024ko urtarrilean.

Aurreztaileen diruak babes bera du EB osoan. EBn gordailuak bermatzeko sistema 1994an sartu zenetik, aurreztaileek zehazki zero euro galdu dituzte 100.000 euroko babes-mugatik, Raisin Europako gordailuen plataformatik adierazi dutenez.

Likidezia handia

Errusiak Ukrainari egindako erasoaren ondorioz, Errusiako bankuek eta Errusiako Banku Zentralak soilik dituzte arazoak zigorren eta aktiboen izoztearen ondorioz. Izan ere, Errusiak corralito bat ezarri du 10.000 dolarrera mugatuta dibisetan eskudirua ateratzea. Joaquín Maudos Ivie-ko zuzendari ondokoak argi eta garbi adierazi du ez dagoela inolako likidezia-arazorik Europako finantza-sisteman, gerrako egoeratik gordailuak kentzeko. Aitzitik, likidezia ugaria da, 4,3 bilioi euroko soberakinarekin gaur egun.

Gainera, EBZk frogatu du likidezia errazteko gai dela une konprometituetan. Josep Soler Albertík, EFPA Espainiako ordezkari exekutiboak, dioenez, lasaitasun handia sortu beharko liguke.

Arazoa eta aurreztaileen kezka handienetako bat kontu eta gordailuetan dagoen diruaren balio-galera da, bizitzaren kostua handitzeagatik. Inflazioak gora egin du eta gora egiten jarraituko du Errusiak Ukrainari erasotzen dion bitartean. Funcasek ohartarazi du Espainiako batez besteko inflazioa % 6,5era igo daitekeela aurten. Inflazioa % 7,6ra iritsi zen otsailean, eta ez da baztertzen noizbait % 10era iristea aurten – Erosteko ahalmena murrizten duen zerga gisa jokatzen du.

Inflazioa

«Inflazioa, gaur egungo mailan, zorro kontserbadoreetan inbertitutako aurrezkiak higatzen ari da, inbertsioetan arrisku gehiago sartzen ez duten bitartean», adierazi du Soler Alberdik, eta azaldu du ez liratekeela 100.000 eurotik gorako gordailuak mantendu behar, ez oso urruneko egoera horretan galtzeko arriskuagatik, inflazioak horrelako produktuetan eragiten duen erosteko ahalmenaren galeragatik baizik.

Esate baterako, 20.000 euroko aurrezpenak, urteko % 3ko inflazioarekin, 600 euroko erosahalmen-galera dakar. Aurreztaileek, gutxienez, inflazioa baino etekin handiagoa lortu behar dute, beren dirua debaluatu ez dadin. Hala ere, gerrak urrundu egin du interes-tasen igoeraren eta gordailuen errentagarritasunaren itxaropena; izan ere, ziur aski zerotik gertu jarraituko dute diru-normalkuntza argirik ez dagoen bitartean.
Errentagarritasun eskasa

Otsailean EBZk prezioak kontrolatzeko iradoki zituen tasa zuzentzaileen gorakada atzeratu egin da, borrokaren ondoren euroguneko herrialdeen hazkundea ez oztopatzeko. Ekonomiak suspertzen hasiak ziren Covid-19aren pandemiatik, eta orain panorama ekonomikoa ilunagoa da. Europako Banku Zentralak dio tasen edozein doikuntza zor-erosketak amaitu ondoren egingo dela, eta hori hirugarren hiruhilekoan gerta daitekeela. Horrela, analistek 2022an aurreikusitako goranzko bi mugimenduetatik, merkatuak urte amaieran bakarra gertatzea espero du. Baina EBZk ez du horretarako konpromisorik ere hartu. «Merkatuak, gatazkaren aurreko uneetan, urte amaierarako lurrean gordailu-tasa positiboa jartzen zuen prezioan, eta gaur egun mugimendu leunagoa deskontatzen du», adierazi dute A & G atalean. «Inflazioaren jatorria orain ez da eskaria hazten delako, energiaren gorakadagatik baizik, eta kaltegarria litzateke EBZk tasak igotzea», dio Maudosek.

Errentagarritasuna, kolokan

Testuinguru horretan, gordailuen errentagarritasunak etorkizun hurbilean erakargarritasun pixka bat irabazten hasteko itxaropena desagertu egiten da. Duela urte batzuetatik hona eskainitako interesek, gutxieneko historikoetan, ez dute gora egingo eta aukerak puntualak eta mugatuak izango dira. Itzulkin handienak funtsak erakarri behar dituzten banku ertain edo txikietan eta atzerriko erakundeetan baino ez daude. Raisinen bitartez, % 1,14 TAE eskaintzen duten eskaintzak aurki daitezke, baina epe luzera. Kontuetan, interes altuenek lotura handia eskatzen dute, hala nola nomina eta ordainagiriak helbideratzea eta bankuko produktuetan nolabaiteko saldoa mantentzea.

Banku-iturrien arabera, tasa ofizialak eta gordailu-erraztasuna igotzen ez diren bitartean, salbuespenak salbuespen, ia ez da aldaketarik izango ordainsarietan, erakundeei oraindik ere dirua kostatzen baitzaie pasiboa EBZn ibilgetuta edukitzea.

Adituek epe luzera aurrezteko plangintzari eustea eta aholkularitza ona izatea gomendatzen dute, arriskuarekiko esposizioa murriztuz. Era berean, 100.000 euro baino gehiago aurreztu badira, hainbat erakundetan gordetzea komeni da.

Egilea Andoni Beitia