Eusko Jaurlaritzak elikadura-katearen eta zuraren behatoki bat sortuko du Euskadin. Behatoki horrek produkzio-kostu minimo batzuk ezarriko ditu, eta mekanismo horri atxikitzen zaizkion eragileek konpromisoa hartuko lukete kostu horiek errespetatzeko eta prezio txikiagoekin lan ez egiteko.

Horixe da Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapeneko sailburuak atzo nekazari, abeltzain, arrantzale eta zuraren sektoreko ordezkariekin gerraren ondorioak aztertzeko egindako bileraren ondorioetako bat.

Gobernuak jakinarazi zuenez, bileran sektore guztiek adierazi zuten ziur zeudela errusiarren inbasioak arazoak sortuko dituela ekoizpen primariorako funtsezko elementuen hornidurarik ezarekin, eta lehengaien eta energiaren prezioen gorakada handia ekarriko duela. Egoera horretan, nekazaritzako eta abeltzaintzako azpisektore kaltetuenak pentsu-fabrikak eta abeltzaintza izango dira, gastuen % 25 eta % 40 arteko igoerekin, eta igoera horiek ezin dira kontsumitzaileengan eragin.

Arrantza-sektoreari dagokionez, bai izozkailu handien ordezkariek, bai fresko eta baxurako altuerakoek adierazi zuten “puntu kritiko” garrantzitsuena egoera “jasanezina” dela, gasolioaren prezioaren igoerak flotarentzat ekarri duena, kostu guztien laurden bat izatetik litroko 0,40 euroko prezioarekin, litroko % 60 baino gehiagoko prezioarekin, litroko euro 1eko prezioarekin.

Gasteizko Gobernuak jakinarazi zuen, gainera, kaltetutako sektoreetako ordezkariek honako hauek eskatu zituztela, besteak beste: Estatuaren laguntzak handitzea, kuoten urte arteko malgutasuna handitzea (pandemian egin zen bezala), portu-tasak salbuestea, arrantza-jardueretatik aldi baterako kargugabetzeko laguntzak ematea, BEZa murriztea eta Gizarte Segurantzako kuotetatik salbuestea edo hobariak ematea.

Eusko Jaurlaritzak konpromisoa hartu zuen lehen sektorea babesteko, eta, besteak beste, Behatoki, Euskadiko Elikagai Katearen eta Zuraren Behatokia eratuko zela iragarri zuen.

Hori garatzeko, Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailak hitzarmen bat sinatu zuen atzo Lehiaren Euskal Agintaritzarekin (LEA).

Elikadura-katean oreka lortzea

Tresna berri honen helburua da elikatze-kateko maila desberdinetan jarduten duten agenteek kuantifikatzea eta bermatzea ekoizpen-kostua. Behatoki honen lanaren bidez, elikadura-katean oreka lortu nahi da, lehia justu leiala eta eraginkorra bermatzeko, prezioen maila egokia mantenduz eta kontsumitzaileei informazio egokia emanez.

Prezioak finkatzeko orduan, kostuen adierazleak hartuko dira kontuan, “Objektiboak, gardenak eta egiaztagarriak eta manipulaezinak” izango direnak, eta lehiaren araudia kontuan hartuta ezarriko dira, sektoreko merkataritza-harremanei zorroztasuna eta segurtasun juridikoa emanez, Eusko Jaurlaritzak azaldu duenez.

Alde horretatik, Lehiaren Euskal Agintaritzak zainduko du prezioen behatokiaren funtzionamendua bat datorrela Elikagai Katearen Legearekin eta Lehia Defendatzeko Legearekin. Eusko Jaurlaritza dagoeneko lanean ari da elikatze-kateko agenteekin, beren borondatez bat egin dezaten planteamendu horrekin, eta oinarrizko gisa ezarritako produkzio-kostuak beren gain har ditzaten, horiek ez jaisteko konpromisoa har dezaten.

Prezioen behatokia ondo hartu zuten lehen sektoreak eta Enba baserritarren elkarteak. Lehiaren Agintaritzak prozesuaren bermatzaile gisa parte hartu zuela nabarmendu zuen.

Arantxa Tapia sailburuak bilera horren ondorioak helarazi zizkion ordu batzuk geroago Madrilen egin zen Nekazaritzako Konferentzia Sektorialari, eta aldi baterako esparru berri bat eskatu zuen sektoreari zuzendutako estatu-laguntzako neurrietarako; neurri horiek covid-aren erantzun gisa ezarritakoen parekoak izan litezke, enpresei eta autonomoei zuzenduak.

Egilea Andoni Beitia