Zaharberritzeak aldaketa-prozesua bizi du. Fokua, orain, inoiz baino gehiago, produktuaren hurbiltasunean jartzen da, lokala eta hurbiltasuna zer diren eztabaidatzen, logistika-kateen desorekak eteteko, energia-eredua aldatzeko, talentuan eta ekintzailetzan. Joxe Mari Aizega Basque Culinary Centerreko (BCC) zuzendariak astelehen honetan Culinary Actioneko Ekintzaileen IX. Foroaren aurkezpenean azaldu zuenez, sektoreak dituen premiazko erronketako batzuk dira. Foro horretan, hezkuntza-erakundeak jatetxeen inkubagailua sortuko duela aurreratu zuen. «Ezin dugu ekintzailetza babestu, guk baizik», azaldu zuen.
Nekazaritzako elikagaien sektorea XXI. mendeko hiru fronte nagusietako bat da, energiarekin eta mugikortasunarekin batera, klima-aldaketaren beste mugimendu handi horren barruan.
Hori berresteko, Asier Alea BCCko garapen globaleko zuzendariak adierazi zuen Europako food tech inbertsioa biderkatu egin dela azken urteotan, hasierako 37 milioi eurotik 3.200 milioira igaro baita. «Elikaduraren arloko aldaketa teknologikoko olatu honek lankidetzan jardun behar du, giza esperientzia da eta hainbat koordenatu izan behar ditu». Horrela ulertzen du, adibidez, David Fernandezek, Euskal Ogia elkartearen buru gisa. Elkarte horrek 18 okindegirekin hasi zen, eta orain 80 salmenta-puntu baino gehiago ditu, bereizpen-zigilu batekin, Arabako gari-irinarekin, masa amarekin eta hartzidura luzearekin egindako ogia baita. Gauzak ez ditugu egiteke egiten, joerak nondik doazen ikusi genuen, jendea pixka bat gehiago ordaintzeko prest dagoen hori zer den. Gogoeta egitea, dibertsifikatzea, gauza berriak egiteko kezka izatea, ogia egiteko modua errespetatzen duten produktuak egitea, kimikarik gabeko okindegi geldo baten aldeko apustua eginez, eta lantegiak duintzea.
Horixe izan zen, halaber, Unai Romero Oihan Txiki Idiazabalgo ardi-ustiategi handienetako baten bozeramailearen helburua. Kooperatiba horrek 30 urteko ibilbidea du, eta, aldi berean, produktua dibertsifikatzen du, gazta-gama eta negozio-eredu berriekin. Horren atzean beste erronka bat dago, azaldu duenez: kooperatibako kideen batez besteko adina 50 urtetik gorakoa izatea. «Kanpoko gazteak erakartzeko kezka dago, ingurune horretan lan egiteko gogoa dutenak», dio Romerok, hartzitzaileak ere garatzen baititu. Ekintzaileak arazoak konpontzeko jarrera izan behar du. Eta gaineratu du Orexan (Gipuzkoa), kooperatiba dagoen herrian, eguzki-plakak jartzea posible egin dela, hain zuzen ere elkarte horren bidez, energia hori banatzeko eta herria jasangarria izatea lortzeko – % 50ean daude –.
Insekt Label enpresa
Duela lau urte sortu zen Insekt Label enpresaren buru Josu Oleagaren ahalegina intsektuak nekazaritzako elikagaien katean sartzea eta XXI. mendeko elikadura-iraultza osasungarrian parte hartzea da. Izan ere, kilkerrekin egindako bacon bat lantzen ari direla eta intsektuen elikaduratik abiatuta kategoriak ireki nahi dituztela ziurtatu du. Gure zeregina da abantaila jasangarriak dituen lehengai bat eraldatzea eta eguneroko produktuetan txerta daitezkeen osagai bihurtzea. Intsektuen elikagaia aldatu nahi dugu, oilaskoarekin egin den bezala. Oleagak azaldu duenez, abeltzaintzako nekazaritza-ustiategia haztea espero du, eskala industrial batera iristeko eta intsektua osasungarria delako erronkari erantzuteko.
Moringaren kontsumoa demokratizatzea da Juan Diego Marinen asmoa, Connatur enpresaren sustatzailea. Conil de la Fronteran (Cadiz) jaio zen 2017an, Espainian nahiko ezezaguna den zuhaitz horretatik abiatuta egindako produktu ekologikoak ekoizteko eta merkaturatzeko helburuarekin.
“Gizakiari elikagai bat emateko aukera da, ezaugarri bereizgarriak dituena; izan ere, organismoa egonkortzen duen osagai naturala da, prebentziozko elikagaia”. Elikadura intolerantzia batetik asmatu zuen Pepe Biaggio argentinarrak Pink Albatross izozkien sinadura. Enpresa bateko finantza-postua utzi eta izozkiak egiten hasi zen. Izozkien osagaiak paper batean marraztu daitezke, iraunkorrak dira eta landare-jatorria dute. Helburua gehiegi industrializatutako elikagaien aro baten amaieran laguntzea da.