Gaur egun, inoiz baino gehiago nabarmentzen da inflazioa pobreen zerga deritzona bihurtzen dela, gogorrago kolpatzen baititu aurreztaile txikia, soldata txikiagoak dituztenak eta pentsiodunak.

Prezioak 2021eko udatik bueltan hasi ziren igotzen Estatuan, batez ere energiaren prezioak bultzatuta; beraz, urteko batez besteko KPIak % 3,1ean itxi zuen iazko ekitaldia, urtean negatiboan egotera iritsi ondoren. Baina udaberrian ondorioak desagertuko zituen koiunturazko igoera zirudiena, analisten lehen kalkuluen arabera, benetako amesgaizto bihurtu da erosketa-saskiarentzat, Ukrainako gerraren ondorioengatik, hilabete bete baitu.

Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) martxoan argitaratutako inflazio aurreratuaren datua % 9,8ko urte arteko tasan igotzen da, bi digituen maila psikologikotik oso hurbil, hileroko % 3ko igoeraren ondoren, eta horrek zifra hori 1985eko maiatzetik izandako altuenean kokatzen du. 36 urte igaro behar izan dira, Espainiako prezioen kontrolik eza ikusteko, nahiz eta guztiak adierazten duen igoera hori are gehiago ez dela iritsiko hemen. Datu ezagunak 2,2 puntutan gainditzen du otsaileko % 7,6ko tasa.

Izan ere, bilakaera horren atzean kanpoko faktore geopolitikoek pisatzen jarraitzen dute, hala nola Ukrainako gerraren iraupenak eta petrolioa edo gasa bezalako produktu estrategikoen prezioen tentsioak, osagai energetikoaren prezioak erabat desitxuratzen baitituzte, eta hori elektrizitatearen, erregaien eta erregaien prezio-gorakadetan eta elikagaiak eta alkoholik gabeko edariak eragindako efektuan agertzen da. Ildo horretan, bigarren txandako ondorioak ere zeregin nabarmena betetzen ari dira puntualtzat jo daitezkeen prezioen finkatzean. Hori dela eta, Espainiako Bankuko gobernadoreak mezuei eusten die, igoera hori arinduko duen errenta-itun bat lor dadin.

Azpiko tasak, prezioen bilakaera neurtzen duenak, elikagai freskoak eta produktu energetikoak kenduta, % 3,4ko urte arteko tasa lortu zuen martxoan, otsailean baino lau hamarren gehiago. Datu horrek, etorkizuneko bilakaerari buruz lasaitu beharrean, adierazle orokorrean goranzko tentsioak aurreikusten ditu datozen hilabeteetan.

Erosketa-saskiko produktu guztien prezioek jasaten duten tsunamiak eragin zuzenagoa du herritarrengan erosteko ahalmenaren galera argi eta sakonagoa. Hau da, diru berarekin gauza gutxiago eros daitezke. Erosteko ahalmenaren beherakada hori bereziki nabari da soldaten errentetan eta familien eta enpresen aurrezkietan.

Horrela, nahiko erraza da kalkulu kuantifikagarri bat egitea igoera inflazionistak errenta horietan izan dezakeen eraginari buruz; izan ere, baliteke 70.000 milioi euro inguruko murrizketa izatea soldatak eta gordailuak erosteko ahalmenean. Nola lortzen da zifra hori?

Kalkulu hori egiteko, lehenik eta behin prezioak zenbat garestitu diren zehaztu behar da, eta, horretarako, bidezkoena hileko datua ez ezik – Kasu honetan, martxoa, % 9,8 – Azken hamabi hilabeteetan prezioak batez beste zenbat igo diren zehaztea da. Horrek KPIaren igoera neurtua ekarriko luke, 2021eko apiriletik 2022ko martxora % 4,9 ingurukoa.

Gai hori kalkulatu ondoren, Estatistikako Institutu Nazionalak ere egiten dituen Hiruhileroko Kontabilitate Nazionaleko datuetan jasotako soldata-errenten datuak hartzen dira. Datu horiek erakusten dute herrialdearen urteko soldata-masa 600.000 milioi euro ingurukoa dela. Kontuan hartuta joan den urtearen amaieran 8,3 milioi soldatapekorentzat hitzarmen kolektiboetan itundutako batez besteko soldata-igoera – Urte honetan 10 milioi ingurura igoko direnak hitzarmenen erregistroko atzerapenengatik – % 1,47koa izan zela, eta aurten igoera hori % 2tik gorakoa izan dela, esan daiteke langile horiek azken hamabi hilabeteetako batez besteko inflazioaren arabera ( % 5 inguruko erosketa ahalmena) 3 puntu galtzen ari direla. Horrek esan nahi du 18.000 eta 21.000 milioi euro arteko erosahalmena galdu dela.

Gainera, soldata-aurreikuspenak ez dira askoz hobeak, eta, kasurik onenean, patronala eta sindikatuak aipatzen ari diren hitzarmenen urte anitzeko akordiora iristen badira, urte honetarako ordainsarien igoeraren gomendioa % 3 ingurukoa izango litzateke; beraz, prezioen bilakaeraren ziurgabetasunaren aurrean, inflazioaren zurrunbiloak jarraituz gero, urte honetan zehar soldaten hobekuntza txiki hori jan liteke. Horrela, inflazioaren eraginagatik soldata-errentetan 20.000 milioi inguruko galera hori balizko galeren banda baxuan ere kokatuko litzateke.

Hurrengo kontua are sinpleagoa da, Espainiak bilioi bat euro baino ez ditu kontu korronteetan gordailututako aurrezkietan. Diru hori ez dago ia ordainduta, beraz, inpaktua % 5 ingurukoa izango litzateke, eta horrek espainiarren aurrezkien erosketa-ahalmenetik 50.000 milioi euro inguruko murrizketa eragingo luke. Bi zenbateko horiek batuta, 70.000 milioiko kostua lortzen da soldata-errentetan eta aurrezkietan.

Igoera inflazionistaren eragin monetarioaren barruan dago, halaber, pentsioen nominaren garestitzea; izan ere, pentsioen urteko batez besteko KPIaren araberako errebalorizazioa, kasu honetan, 2021eko abendukoa eta 2022ko azarokoa, legeak bermatzen du. Hori betetzen bada, pentsiodunek ez dute erosteko ahalmenik galduko, prezioek gainbeheran jarraitzen badute ere; dena den, errebalorizazio horren faktura diru-kutxa publikoetarako 8.000 milioi gehigarriraino igo daiteke, urteko batez besteko KPIa azken hamabi hilabeteetako % 5ean mantentzen bada.

2021eko prezioen gorakadak, % 6,5ean amaitu zuena, 4.110 milioi euroko igoera eragin zuen PFEZn, 199 euro gehiago zergadun bakoitzeko.

Talka-neurriek digitu bikoitza saihestuko dute

Funcaseko zuzendari nagusi Carlos Ocañaren ustez, Gobernuak onartu duen txoke-planak puntu batean motelduko du aurtengo KPIaren igoera, digitu bikoitzeko tasetara iristea saihestuz. Raymond Torres fundazio honetako koiunturako zuzendariak uste du Gobernuaren neurriek inflazioa maximoetan koka dezaketela martxoa eta apirila bitartean.

Jakob Suwalskik eta Giulia Branzek, Scope Ratingseko analistek, 2022rako aurreikusi dute inflazio-tasa % 5etik gorakoa izango dela, baita EBZren helburuarekiko % 2ko konbergentzia mailakatu batean ere urtearen amaieran. Egoera prezioen presioen jarraipena bada, urteko tasa batez beste % 8koa izango da. Uste dute EBZaren tasen igoerak ez liekeela zuzenean helduko inflazio-ondorioei.

Egilea Andoni Beitia