Eusko Jaurlaritzak adierazi duenez, martxoa “bereziki zaila” izan da; izan ere, langabezia-tasa handiagoa izan da industria-sektorean, gizonen artean, gazteen artean eta Gipuzkoan, “Zehazki, susperraldia orain arte sendoen agertu den biztanle-eremu eta -sektoreetan”. Hala ere, kontratazio mugagabean “maximo historikoa” lortu dela nabarmendu du, hau da, joan den hilabetean sinatutako 71.669 kontratuen % 21,49, eta lan-erreforma, berriz, % 9,9, indarrean zegoenean.

Alfonso Gurpegui Enplegu eta Gizarteratze sailburuordeak eta Elena Pérez Lan sailburuordeak prentsaurrekoa eman dute astelehen honetan Bilbon, joan den hilabeteko langabeziaren datuak baloratzeko. Gurpegik adierazi duenez, Euskadik duela hilabete baino 1.270 pertsona gehiagorekin itxi du langabezia. Gainera, adierazi duenez, lan bila ari diren eta aurkitzen ez duten pertsonen kopurua 117.085ekoa zen, “2020ko otsailean zeudenen azpitik, pandemiaren krisiak eztanda egin aurretik zeudenen azpitik, eta horri azkar eta sendo buelta ematea lortu genuen”.

Gaur egun, nabarmendu duenez, duela urtebete baino 12.936 pertsona gutxiago daude langabezian, “Orduan ere ia mila pertsona gehiago zeuden langabezian, eta horrek ez zuen eragotzi urte osoa 15.000 langabe gutxiagorekin ixtea”. Azaldu duenez, datu hori aipatu du “inori ez zaizkigulako ezkutatzen bizitzen ari garen inguruabarrak, eta martxoa bereziki oso zaila izan delako”.

Martxoan, Ukrainako gerrak “ondorio tragikoez gain, ondorio ekonomikoak utzi ditu Europa osoan, eta oso nabarmen gure artean”, gaineratu du. Izan ere, langabeziaren hazkundea “handiagoa izan da industriaren sektorean, gizonen artean, gazteen artean eta Gipuzkoan, hain zuzen ere, orain arte susperraldi sendoena izan duten biztanleen eremu eta sektoreetan”.

Sailburuordeak adierazi duenez, hain zuzen ere industria-sektorea da, etxeko ekonomian ez ezik, “Lehengaien garestitasuna, garraioaren geldialdia, hornidurak aurkitzeko zailtasuna eta ekoizpena banatzeko aukera” gehien sufritu dituena.

“Gaur egun oraindik ezin da egungo egoeraren inpaktua merkatu ekonomikora eraman, eta gaur egun ere langabeziaren bilakaerak ez du uzten iazko hil berean gertatutakoarekin analogiarik ezartzen; beraz, goizegi litzateke ondorioak ateratzeko, batez ere, inork ezin duelako epe laburrean bilakaera aurreikusi, Espainiako Gobernuak, Eusko Jaurlaritzak eta aldundiek onartutako baliabide guztiak abian jarrita”, azaldu du.

Datu egiaztagarria da, azpimarratu duenez, “Gehieneko historikoa kontratazio mugagabeko mailen edozein erregistro dagoenetik, sinatutako 71.669 kontratuen (14.401) % 21,49ra iristen dena, iazko itxierako % 9,9aren aldean”. Adierazi duenez, “Inflexio-puntua lan-erreforma izan da, zalantzarik gabe, eta iragan ostegunean amaitu da aldi iragankorra”. Horrek esan nahi du enpresek “ez dutela presarik izan, eta azken hiruhilekoan pixkanaka egokitzen joan direla”.

Eta hori, adierazi duenez, Gizarte Segurantzako afiliazio-datu batzuekin batera doa, 4.739 pertsona gehiagorekin, “Eta horrek berriro hurbiltzen gaitu Euskadin erregistratutako maila altuenetara”, 2008ko uztailean 982.935 pertsona izatera iritsi ginenean; gaur egun, berriz, 980.808 kotizatzaile daude.

Lanbidek erregistratutako Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren (DBE) hartzaileei dagokienez, Gurpeguik adierazi du, “Bizi dugun testuingurua gorabehera”, 267 pertsona gutxiago daudela, eta 52.095 titular izatera iritsi dela.

Horrela, adierazi du Euskadik urtebete baino gehiago daramala duela hamarkada bateko finantza-krisiaren aurretik zeudenak baino tasa txikiagoetan.

Joan den ostiraletik eraginkorra den GPIaren transferentziari dagokionez, datuak Gizarte Segurantzari dagozkio oraindik, eta ekainera arte jarraituko du ordainketak egiten. Hala ere, DSBE jasotzen duten 17.000 pertsona inguruk GPIa jasotzeko eskubidea ere aitortuta dutela adierazi du.

Datu horiekin, Alfonso Gurpeguik ondorioztatu du martxoa honela laburbiltzen dela: “Langabezia gehiago, kontratazio mugagabearen maila historikoak eta DSBE jasotzen dutenen beherakada. Aitortu duenez, datu horiek “kontraesankorrak dirudite, baina ez dira baztertzaileak”. Azpimarratu duenez, “Bultzada publikoa, gizarte-eragileen arteko akordioa eta enpresa-konfiantza, kontratazio mugagabean eta afiliazioan islatzen direnak, dira etorkizunean datu horiek neurtzeko termometroa”.

Aldi baterako lan-erregulazio espedienteak

Bestalde, Lan sailburuorde Elena Pérezek adierazi du martxoan ERTEei buruz gertatutako gauzarik “txundigarrienetako” bat izan dela “Ukrainako gerrak sortutako kezka handia, Errusiari zigor ekonomikoak ezartzea, bertan egoitzak dituztenei herrialde horrekin edo Ukrainarekin lan egiteko ezintasuna, energia-prezioak, lehengaien kostua, garraiolarien langabezia, hornidurarik eza.

Perezek adierazi duenez, “Enpresa gehienak egoera hori saihesten ari dira enpleguaren malgutasun-neurri propioekin, kasuan kasuko lan-hitzarmen edo -akordioetan aurreikusitakoekin, edo, hala badagokio, zuzendaritzaren eta langileen ordezkaritzaren arteko aldez aurreko negoziazioa eskatzen duten ETOP ERTEen eskaerekin”.

Hala ere, gogora ekarri duenez, duela hamar egun “interpretazio irekia” bermatu zuten aldi baterako lan-erregulazioen eskaerentzat, garraiolariak langabezian daudela justifikatuz gero iritsiko litzaizkiekeen ezinbesteko arrazoiengatik. Hilabete honetako datuak Ezinbesteko 21 dira, gehienak garraiolarien langabeziarekin lotuak, eta 402 ETOP, kausa guztien artean produkziokoak nabarmenduz, 156raino iristen baitira.

Ia sektore guztietan espedienteak dauden arren, hiru espedienteetan eragin handiena izan dute produktu metalikoen fabrikazioak (73 espediente), janari- eta edari-zerbitzuek (30 espediente) eta ibilgailu motordunen fabrikazioak (29 espediente). Perezen esanetan, 423 ERTEk 25.213 langile babesten dituzte, eta horietatik 19.920 gizonak dira.

Pérezek azaldu duenez, gaur egun, sistema horri atxikitako enpresen batez besteko tamaina handitu egiten da, enpresa bakoitzeko ia 60 langilerekin; Covid garaian, berriz, 7,5 langilekoa zen batez bestekoa. Eta batez beste enpresa industrialak dira, horregatik gizonak gehiago babesten dituzte, lan-merkatuaren sexuaren araberako segmentazioa dela eta.

Gainera, hilaren 31n amaitu dira konfinamenduaren unean antolatu ziren eta orain arte indarrean mantendu diren bereziak. Pandemiaren bi urte hauetan, 32.548 enpresak hartu dute malgutasun-mekanismo hori, eta 242.742 langile babestu dituzte. Joan den astean, oraindik 1.747 enpresa txiki zeuden, batez ere ostalaritzakoak, eta 19.621 pertsona babesten zituzten.

Bestalde, joan den ostiralean bidaia-agentzientzako RED mekanismoa gauzatu zela gogorarazi du. Lan Zuzendaritzak zirkular bat eta argibide-gida bat argitaratu zituen egun horretan bertan, enpresa horiek babes-sistema horri nola heldu jakin dezaten, 172 enpresa eta 582 langile dauden sektore batean. Gaur egun ez da espedienterik aurkeztu.

Egilea Andoni Beitia