Donostiako Lan Arloko 2 zenbakiko Epaitegiak Sidenor Industrial y Cofivacasa kondenatu ditu amiantoaren eraginpean egoteagatik hildako langile baten alargunari eta seme-alabei 79.877,48 euroko kalte-ordaina ematera, hildakoak zuen tabako-ohituragatik eskatutako zenbatekoaren % 50. Epai horrek erreferentzia bat markatzen du, lotura zuzena ezartzen baitu amiantoaren esposizioaren eta erretzeko ohituraren artean gaixotasun profesionala hartzerakoan.
Urnietako (Gipuzkoa) gizona 2020ko ekainean hil zen bronkio-biriketako karinoma baten ondorioz. Karinoma hori urtebete lehenago diagnostikatu zioten, gaixotasun profesional gisa aitortuta, Euskadiko Amiantoaren Biktimen Elkarteak (Asviamie) atzo ohar baten bidez jakinarazi zuenez.
Hildakoak 1962 eta 1987 artean Pedro Orbegozo-Acenorren lan egin zuen galdaketan eta ijezketa-lanetan, “Amiantoaren eta beste toxiko batzuen eraginpean, arriskuari eta babes-neurriei buruzko informaziorik gabe”, Asviamieren esanetan. 2021eko apirilean, Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak prestazioa hobetu zuela aitortu zion alargunari, gaixotasun profesionala aitortu baitzioten. Hori dela eta, 159.754 euroko kalte-ordaina eskatu zuen familiak.
Sidenor gaixotasun profesionala, Forjas y Aceros de Reinosa eta Grupo Acenor enpresen fusioaren ondorioz sortutakoa, biopsian zuntzen presentziaren ebidentziarik ez dagoela alegatu zuen eta hildakoak mesotelioma edo asbestosirik ez zuela eta, aldi berean, erretzailea zela ziurtatu zuenez, kalte-ordaina % 50 murriztuko zela.
Donostiako lan-arloko epaitegiaren epaiaren arabera, biopsian amianto-zuntzik ez badago ere, GSINak aitortutako gaixotasun profesional bat dago, eta kontraesankorra da zalantzan jartzea biriketako patologiaren eta amiantoarekiko kontaktuaren arteko lotura.
Kalte-ordaina zuzentzea
Adierazi duenez, enpresak “ez zuen legedia bete, erauzketa-sistema lokalizaturik ez zegoelako”, “Ez zituen langileak maskarekin babestu eta ez zuen osasun-azterketarik egin”, eta “enpresa-erantzukizuna” ezartzen du, Asviemiek adierazi duenez. Epailearen erabakiaren arabera, kalte-ordaina zuzendu egin behar da, “Tabako-ohitura argi eta garrantzitsu bat dagoelako, eta, beraz, % 50 murrizten du”.
Asviamieren esanetan, “Zinikoa eta moralgabea da enpresa-erantzukizuna errugabetzea edo gutxitzea, norberaren kontsumo-ohiturei errua egotziz, gaixotasunen kausa gisa”. Hildakoak eta bere kideek “ez zekiten amiantoak osasunerako zuen arriskua. Inork ez zien jakinarazi, ezta amiantoaren aurrean erretzeak biriketako minbizia izateko arriskua 5 aldiz biderkatzen zuela ere “, azpimarratu du Asviamiek.
1971ko Segurtasun eta Higieneko Ordenantzak debekatu egiten zuen elikagaiak, edariak eta tabakoa sartzea, prestatzea edo kontsumitzea, substantzia narritagarri, toxiko edo infekziosoetatik eratorritako arriskua zegoen lekuetan. Asviamiek gogorarazi duenez, Pedro Orbegozo-Acenorren, “Beste enpresa askotan bezala, berak ere, tabakoa eta garagardoa saltzeko makinekin, atal guztietan sustatzen zuen ohitura”.