Aste Santua gaur hasiko da, Erramu Igandearekin, non jendeak astotxoaren gainean zegoen Jesus bat txaloka hartu zuen. Hortik aurrera, gurutze-bidea hasten da, kolpe, erorketa, penitentzia, gurutzea bizkarrean, heriotza eta, eskerrak, azkenean berpiztea.

Erlijioaren gaia dakart gogora, ilera datorkidalako abeltzainak, batez ere behien sektorea, bizitzen ari direna irudikatzeko.

Joan den astean, Gipuzkoako haragitarako behi-aziendak kalera irten ziren, zintzarria eskuan, pentsua, hobeto esanda, beren prezioaren gorakada geldiezina, abeltzaintzak irensten ari den lekuan bizi duten egoera larriagatik protesta egiteko. Azpimarragarriena ez da behiek jaten duten pentsua, baizik eta pentsua irensten eta akabatzen ari dela ustiategiekin; izan ere, zenbat eta kilometro gehiago egin, orduan eta gehiago galtzen dut kamioilariek bezala, gure abeltzainak, batez ere hiltzen dutenek, zenbat eta beita gehiago, orduan eta gehiago galtzen dut. Horren ondorioz, behi ume-hazleen abeltzainak olinpikoki pasatzen dira etxean beren txahalak eta gizendegiak loditzetik, edo, bestela, bazkarien prezioan errakulatzen dira, gizentzeari uzten diote, edo zuzenean, kanpoko merkatuetara bidaltzen dituzte artzainak.

Pentsa nola dagoen esne-abeltzain batek kontatzen zidan mamoi batzuk, txahal arrak, saldu zituela beste autonomia-erkidego batzuetan gizentzeko, eta abeltzainaren prezioa eta salmentaren kudeaketaren kostua egiaztatu ondoren, literalki ojiplatikoa geratu zela, 8 euro galdu zituela egiaztatu baitzuen, kudeaketak animaliak berak baino gehiago balio zuelako. Hori bai, bitartekariaren kukuak, abeltzaina despistatzeko, aurrerantzean kudeaketaren faktura atzeratzea erabaki zuen, eta horrela abeltzaina ez zen konturatu bere mamoiak paperak berak baino gutxiago balio zuela.

Tim Lang eta Michael Heasman autoreek Food Wars (Elikagai Gerrak) liburuan jaso dute jada, eta esan dute nekazaritzako elikagaien sektore modernoan nekazaritza bera garrantzirik gabekoa bihurtzen ari dela, eta, are gehiago, egile batzuek diote ekoizleen esku geratuko den elikagai-gastuaren ehunekoa 20 dela, eta gainerako % 80a, berriz, ontziratzearen, garraioaren, banaketaren, publizitatearen eta irabazien artean banatzen dela.

Horrela, elikagaiek, merkantilizatuta eta merkatuko berezko balio hain baxuarekin, ekoizleak galeretara bultzatzen dituzte, ekoizpen-kostuen azpitik, katearen gainerakoa, % 80 hori, errentagarritasun legitimoa lortzeko, merezi duena, baina ekoizleari ukatzen zaiona, azken finean elikadura-katea abiarazteko bidea ematen duena.

Horietan, esnetarako behi-azienda dugu, elikaduraren prezioan itota dauden abeltzainekin, eta pentsu-kiloa esne-litroagatik ordaintzen dietena baino dezente gehiago ordaintzen dugu; adibidez, abeltzain horiek 47 zentimo ordaintzen dute pentsu-kiloa, eta ekoiztutako esne-litroko, berriz, 38-39 zentimo. Gainera, behiak hiltegira bidali behar izaten dira, haragiagatik jasotakoarekin batera gainerako behientzako pentsuaren faktura ordaindu ahal izateko.

Bitartean, esne-kateko buruek, banaketak, gaur egungo abeltzainen orainarekin eta sektorearen etorkizunarekin jolasten dute, beren jarrera arduragabearekin Estatuko sektore ekoizlea kargatzen ari dela eta laster esnerik gabe geratuko direla eta beste nazio batzuetatik inportatu beharko dutela jakinda. Lasai, kontsumitzaileak engainatuko dituzte, Europako esne gisa etiketatuz.

Erantzukizuna, arduragabekeria bezala, salmenten sektorean duen pisuaren araberakoa da, eta ezin dugu alde batera utzi Juan Roig buru duen Mercadona ahalguztidunak, merkatu-kuotaren ehuneko 25 globalean duela, Lidl eta Carrefourren % 9aren aldean, bere akzioarekin eta/edo ez-akzioarekin markatzen duela, bere erantzukizunarekin edo arduragabekeriarekin, Estatuko produkzio-sektorearen destinoa, eta ez soilik abeltzaintza-sektorearena, baldin eta ez gainerako enpresena.

Jakin badakit, edo hala nahi dut behintzat, sinistu egin behar dut, Don Juanek urratsak emango dituela norabide onean, baina beldur naiz, ez ote duen pausoa bizkortzen, Don Juanek bere ibilaldia amaitzen duenerako, abeltzainak, Jesus bezala, erorikoaren eta erorketaren artean hilko direla, eta, tamalez, ez dela inor hilko.

Bizkortu pausoa, Jainkoarren, Don Juan.

Egilea Andoni Beitia