Automobilaren sektorea, bere balio-kate osoan, fabrikatzaileetatik hasi eta kontzesionarioetaraino, ekitaldi honetan jarduera-maila jakin batzuk berreskuratzea espero zuena, krisi etengabean dago duela bi urtetik; izan ere, erdieroaleen hornidura-arazoez gain, Errusiak Ukrainan egindako inbasioak automobilgintzaren industriarako osagaien horniduran izan dituen ondorio negatiboak gehitu dira, baita erregaien prezioen gorakadan eta desneurgarrien inflazioan ere. Ekaitz perfektua, eskariaren beherakada handia eta eskaintzaren eskasia eragin dituena.

Atzera buelta bat, 2021eko ekitaldi baten ondoren, guztiz txarra izan ez zena; izan ere, jarduera-bolumenak behera egin zuen arren, marjinak mantendu egin ziren, pandemiaren ondorioz aurreko urtean kostuetan egin ziren doikuntzei esker ere. Askok, gaur egun, iazko emaitzekin ekitaldia ixtea edo, gutxienez, parra egitea sinatuko lukete.

Kontsumorako kreditu-erakunde baten arabera, etorkizunean auto bat erosiko dutenen % 49k urte amaierara arte atzeratu dute ibilgailu bat erosteko erabakia, gertakarien bilakaeraren zain, nahiz eta Europako aurreikuspen ekonomikoek, Ukrainako gerra-gatazkaren ondorioz, ez duten egoera oso baikorra iragartzen.

Kontzesionarioen bezeroek auto berri bat erosteko dituzten nahiak oso txikiak dira, fabrikatzaileen eta emakidadunen elkarteek hilero ematen duten ibilgailuen matrikulazio-indizearen arabera. Gipuzkoan, automobilen salmentak bata bestearen atzetik jaitsi dira, eta aurtengo lehen hiruhilekoko metatuan % 14,3ko jaitsiera izan da iazko aldi berarekin alderatuta, eta % 24,8koa 2020koarekin alderatuta, orduan emakidadunak ia bi hilabetez itxita egon baitziren pandemiaren ondorioz. EAEn, salmenten beherakada antzekoa da, % 14,1eko jaitsierarekin, iazko lehen hiruhilekoaren aldean.

Beste erorketa historiko batzuetan ez bezala, autoen salmenta ere gelditu egin da eskaintza eskasagatik, iaz sortu zen erdieroaleen hornikuntzan mundu mailako gutxiegitasunagatik, Ukrainaren inbasioagatik, 40 osagai-fabrika baititu eta kableak eusteko arnesen fabrikatzaile europarren beharren bosten bat betetzen baitu, baita titanio errusiarraren eta burdin muturraren hornidura-katea apurtzeagatik ere. Horri guztiari garraioaren greba gehitu behar zaio, horrek fabriketako hornidurei zein emakidadunetan amaitutako ibilgailuei eragin baitzien.

Hiru faktore horietatik bi, txipen eskasia eta garraiolarien greba, normalizatuta edo horren fasean daude; beraz, eskaintza berreskuratzea Ukrainako gatazka belikoak irauten duen denboraren araberakoa izango da, nahiz eta egiaztatu behar den azken hilabeteetan gertatzen ari den inflazio-leherketa eragiten ari den eskariaren atzerapena ere.

Egoera horren ondorioz, autoak entregatzeko epeak, modeloen arabera, lau hilabetetik urtebetera bitartekoak izan daitezke, eta, beraz, elementu negatibo garrantzitsua bihurtzen ari da, kontsumitzailea autoz aldatzera eta berria erostera animatzen laguntzen ez duena. Ukrainako gerraren amaierak ziurtasun handiagoa eman dezake kontsumitzaileen artean, eta eskaria dinamizatu, eskaintza normalizatzen joan daitekeen une batean, oraindik ere eskasia-arazoak dituzten osagaien hornidura-katea berreskuratuta.

Egoera zail horretan, emakidadunek, paradigma-aldaketa bati aurre egin behar diotenek, ibilgailuen salmentan agentzia komisionista huts bihurtzeko marken asmoa dela-eta, dauden linbo administratibotik atera behar dute, eta euskal erakundeek beste sektore ekonomiko batzuei beren jarduera garatzen laguntzeko ematen dizkieten zuzeneko laguntzak eta diru-laguntza publikoak eskuratzea eragozten diete.

Administrazio publikoak ez du ibilgailuen banaketaren sektorea industriaren sektorean sartzen, nahiz eta bere jarduera autoa bezalako produktu industrial garbi baten salmenta eta konponketa izan, ezta berariazko merkataritza-jarduera duena ere, nahiz eta bere jardueretako bat, hain zuzen ere, ibilgailuen salmenta izan.

Paradoxa bat gertatzen da: Euskal ibilgailuen banaketa-enpresetako langileak metalaren lurralde-hitzarmen kolektiboei atxikita daude, eta metalgintzako industria-konpainietan eta Jarduera Ekonomikoen Sailkapen Nazionalean (EJSN) ere indarrean daude. Emakidadunak, berriz, G taldean agertzen dira, “Handizkako eta txikizkako merkataritza: ibilgailu motordunen eta motozikleten konponketa” izenekoan. Galimatia galanta.

Eta horrek guztiak, ibilgailuen banaketaren sektoreak garatzen duen jarduerak euskal BPGari ekarpen handia egiten dion arren, lanpostu kopuru handia sortzen du, eta, aldi berean, zerga-bilketako lan garrantzitsua egiten du, auto bat erostearen inguruan biltzen diren zerga-karga garrantzitsuengatik.

Ildo horretan, Administrazioak egoera hori normalizatu behar du, eta automobilen emakidadunek beste sektore ekonomiko batzuek dituzten aukera eta baldintza berberekin eskuratu ahal izan behar dituzte zuzeneko laguntzak eta diru-laguntza publikoak, automobilgintzaren sektoreko balio-katearen azken katearen jarduera dinamizatzeko; izan ere, Euskadin 40.000 pertsonari ematen die lana, eta EAEko BPGaren % 18 da. Zenbat eta lehenago, hobe.

Beharrezkoa da automobilen emakidadunek beste sektore batzuek dituzten aukera eta baldintza berberekin eskuratu ahal izatea laguntza publikoak.

Egilea Andoni Beitia