Joan den urrian, Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministerioak orduko Etxebizitza Eskubidearen aldeko Estatu Legearen aurreproiektua aurkeztu zuenean, inflazioaren mamuak itzalean jarraitzen zuen. Hala ere, hilabeteak igaro ziren eta KPIak urteko batez besteko % 3,1 egin zuen gora 2021ean. Kopuru horrek 2022an urteko % 6 eta % 7 artean ixteko mehatxua egiten du, analista nagusiek aurreikusten dutenaren arabera. Inflazioak duela gutxi izan duen gorakadak, Gobernuan beldur diren moduan, ondoriorik gabe utz lezake etorkizuneko etxebizitza-legearen funtsezko neurrietako bat: alokairuaren prezioak mugatzea.

Hasteko, eremu garestienetako errentak erregulatzeko – Gune tentsionatu gisa ezagutzen direnak –, bi baldintza bete behar dira aldi berean. Alde batetik, etxebizitzaren kostuaren batez besteko kargak eta oinarrizko hornidurek inguruko familien batez besteko diru-sarreren % 30 gainditu behar dute. Bestetik, eremu bero izendatu aurreko bost urteetan, etxebizitzaren prezioak KPI autonomikoaren hazkunde metatuaren ehunekoa baino ehuneko bost puntu handiagoa izan behar du gutxienez.

Gobernuaren aurretiazko kalkuluen arabera (alokairu ofizialaren prezioen indizea lantzen ari da, tentsionatutako eremu potentzialak mugatzeko), 2022rako inflazio-aurreikuspenek bertan behera utz lezakete neurria. 2021eko KPIaren igoerak, aurrerapen negatiboekin gatozenez, ez zuen arriskuan jarri etorkizuneko prezioen erregulazioa. 2022koa, ordea, oso handia da, eta neurria hautsita gera liteke, Jaurlaritzako iturriek azaldu dutenez.

Hala ere, gaineratu dutenez, alokairuaren prezioen bilakaeraren araberakoa izango da guztia, nabarmen igoko balira inflazioaren metatua gaindituko bailukete. Hasiera batean 2022an 2021ean hasitako beheranzko joerari eustea espero zen. Hala ere, hornidura-krisi betean eta eraikuntzan sargairik ez dagoenez, alokairuaren eskariak eta, ondorioz, prezioek gora egin dezakete berriro.

Garraioetako iturriek zehaztu dutenez, oraingoz uste dute KPIaren gaineko bost puntuko diferentziala egokia dela. Hala ere, gogorarazi dute lege-proiektua Legebiltzarrean izapidetzen ari dela, eta, beraz, zuzenketen bidez testua hobetzeko egokiagotzat jotzen diren aldaketen mende dagoela.

Araudia orain aplikatuko balitz, Garraioetatik adierazi dutenez, eremu bero gehienak tentsionatutzat jo litezke baldintza horren arabera. Arrazoia da azken bost urteetako KPIaren metatua, 2017ko martxotik 2022ko martxora, % 14,1ekoa dela. Aldi berean, Balear Uharteetako azken bost urteetako prezioen aldakuntza metatua % 29,2koa izan da, % 25,8koa Malagan, % 24,4koa Valentzian eta % 22,3koa Bartzelonan. Tenkatutako beste bi gunek ere, Madrilek eta Las Palmasek ( % 20), gutxieneko baldintza beteko lukete.

Arazoa da, aitortu dutenez, araudia aplikatzeko denbora beharko dela. Nahiz eta legea aurtengo hirugarren hiruhilekoan onartu beharko litzatekeen Europako Batzordera bidalitako egutegia betetzeko, ministerioak 18 hilabete gehigarriko epea du ordutik aurrera eremu tentsionatuak izendatzeko indizea garatzeko.

KPIarekiko bost puntuko aldea

Hau da, alokairuaren prezioak jaisten badira edo planoetan mantentzen badira, eta ekuazioan sartzen badira 2022tik eta 2023tik geratzen denaren inflazio-datu berriak ( % 2 ingurukoa izango dela aurreikusten denean), autonomia-erkidegoko KPIarekiko bost puntuko diferentziala ez da nahikoa izango.

Araudiaren izapide parlamentarioan, eta inflazioak errenten prezioen erregulazioa arriskuan jar ez dezan, Gobernuko ohiko hainbat bazkidek zuzenketak proposatu dituzte, gobernu autonomikoek eremu bat tentsionatutzat jotzeko baldintzak lasaitzeko. Bietako bat bakarrik behar izatea aukeratzen dute (bien ordez aldi berean), edo bost puntuko diferentziala KPIarekin jaistea.

Garraio Ministerioaren iritziz, ordea, bi irizpideak dira komenigarriak. Kontuan izan behar da, etxekoen unitateen gainkargaren irizpidea baztertuz gero, posible litzatekeela merkatuko alokairua ordaintzeko zailtasun handiegirik ez duten errenta altuko eremuak identifikatzea, ministerioko iturriek azaldu dutenez. Bestalde, prezioen igoera metatuaren irizpidea baztertuz gero, arauan aurreikusitako euste-neurriak aplikatuko lirateke prezioek beherakadak izan ditzaketen eremuetan; beraz, baliteke euste-neurriak edo indizeei buruzko erreferentziak egokienak ez izatea edo kalterako izatea ere.

Egilea Andoni Beitia