Donostiako Basque Center on Cognition, Brain and Language (BCBL) zentroak aplikazio bat garatu du, burmuineko kalte baten ondorioz afasia duten pazienteen hizkuntza-prozesurik okerrenak aztertzeko, hitzekin eta marrazkiekin egindako proben bidez.

Zentroko iturriek ohar batean azaldu dutenez, tresna horrek “logopeden eta neuropsikologikoen lagungarri izatea du erronka, hizkuntza hobeto ebaluatzeko eta pazienteentzako tratamendurik egokiena erabakitzeko”.

Eusko Jaurlaritzak eta Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak finantzatutako proiektua baliozkotze-fasean dago, eta afasia duten pertsonekin harremanetan jarri behar du, Gipuzkoan bizi diren burezurreko iktus edo traumatismo baten ondorioz erositakoekin.

Afasia garuneko kalte baten ondorioz gertatzen den hizkuntza-nahastea da, eta Espainian 350.000 pertsona ingururi eragiten die, Espainiako Neurologia Elkartearen (SEN) arabera. Mintzamenari, irakurketari edo idazketari eragin diezaioke, eta trebetasun horiekin lotutako garuneko eremuak hondatzearen ondorioz gertatzen da, modu neurodegeneratiboan, tumore edo infekzio baten ondorioz, edo traumatismo kraneoentzefaliko edo iktus baten ondorioz.

Hain zuzen ere, azken afasia mota horretan datza BCBLren (BCBL) azterketa hau. 2021ean abian jarritako proiektu honen helburua da “paziente horien hizkuntza-gaitasunen diagnostiko zehatza egiteko tresna aitzindari bat balioztatzea”, zentroan bertan azaldu dutenez. Eta horretarako, BCBLk Gipuzkoatik datozen burezurreko iktus edo traumatismo batek eragindako afasia duten parte-hartzaileak bilatzen ditu, baldin eta horien garuneko kaltea gutxienez sei hilabete lehenago gertatu bada, eta defizitaren fase egonkorrago batean sartu bada.

Xabi Ansorena BCBLko ikertzaileetako batek zehaztu duenez, tablet batean integratzen den aplikazio bat programatu da, eta afasia duten pertsonen errehabilitazioan lan egiten duten espezialistei laguntzeko proba batzuk barne hartzen ditu.

“Horrela, logopedek eta neuropsikologoek ondorio argiagoak eta zehatzagoak atera ahal izango dituzte pazienteei buruz, bakoitzarentzat egokiena den tratamendua aplikatzen laguntzeko”, azaldu du beste ikertzaile batek, Simona Mancinirekin batera.

Elebiduntasuna

“Garuneko kalteak eragin ezberdina izan dezake euskaran eta gaztelanian, eta baliteke elebidun batek bi hizkuntzak izatea, baina ez modu berean, edo errekuperazioa desberdina eta azkarragoa izatea bi hizkuntzetako batean”, gaineratu dute Mancinik eta Ansorenak.

Horregatik, adituen helburua pazienteen hizkuntza-defizita ahalik eta zehatzen detektatzea da, errekuperazio-terapien hizkuntza-gaitasun objektiboak zehazteko, eta abantaila nagusia da aplikazio informatikoaren bidez automatikoki lortu ahal izatea hiztun baten hizkuntza-errendimenduari buruzko informazioa, eta sortutako akatsen mota eta kopurua kuantifikatzea.

BCBLk diseinatutako tresnak, halaber, hitz edo perpaus bat errepikapenen bidez ulertzeko, hitzak eta esaldiak sortzeko edo marrazkiak esanahiarekin lotzeko zereginak ere baditu. Gaur egungo prozedurei dagokienez, berritasuna da BCBLk diseinatutako probek lehen aldiz kontuan hartzen dituztela gaztelaniarekin eta euskararekin lotutako alderdi guztiak gramatika mailan, eta orain arte ez zirela kontuan hartzen horrelako testetan.

Egilea Andoni Beitia