Aste honetan ez dugu jakingo kanpoko arrisku-kapitaleko funtsak Gipuzkoako enpresetan sartu diren ala ez, eta, beraz, agerian geratzen da gure enpresa-sarearen kalteberatasuna, gero eta gehiago kontrolatzen baitute helburu espekulatiboak dituzten eta gure lurraldearen garapenarekin eta aurrerapenarekin zerikusirik ez duten interesen mende dauden finantza-kudeatzaileek; izan ere, ez dago finantza-industriarik edo berezko inbertsiorik, eta, beraz, gure kanpo-eragileen etengabeko kontrol-prozesu horren antidotoa izan beharko luke.
Urte asko daramatzagu behatzen gure enpresetako erabakiguneak kanpora nola aldatzen diren, eta, beraz, horrek pixkanaka deserrotu egiten ditu konpainiak lurraldean, eta denbora horretan ez da inbertsio-ibilgailurik eratu salmenta-prozesuetan edo akziodunen aldaketa-prozesuetan murgilduta dauden enpresa estrategiko eta lehiakorretan kontrol-partaidetzak hartzeko behar besteko ahalmenik eta su-potentziarik duenik, etorkizunean ere iraungo dutela eta lurraldean iraungo dutela ziurtatzeko.
Hori da azken urteotan autokonplazentzia kolektiboko egoera batean bizi izanaren ondorioa, eta horrek ez digu utzi argi luzeak jartzen aurkezten ari zitzaigun errealitate aldakorra ikusteko; beraz, ez da ezkutuko kezkarik egon herrialde bokazioa duen inbertsio-funts bat abian jartzeko, erakundeak, inbertitzaile industrialak, family office eta abar lotuz, Euskadin hazteko potentziala duten enpresa estrategikoak kontrolatzeko. Alternatiba finkaturik ez dagoenez, Euskadik oso lurralde erakargarria izaten jarraitzen du atzerriko eta Espainiako funtsek industria- eta zerbitzu-enpresak eskuratzeko. Egiturazko defizita.
Kanpoko kapital-funtsek kontrol-partaidetzak hartzeak gure enpresen erabakiguneak lekualdatzea eta etorkizunean deserrotzea eragiteaz gain, jabe berriek euskal errealitate ekonomikoa ezagutu gabe jarritako exekutiboek konpainia horien zuzendaritza aldatzeak, batzuetan Euskaditik kanpo bizi direnek, ondorio negatiboak ditu barne-funtzionamenduan, egokitzapen faltagatik eta sinadurak desitxuratzeagatik.
Kanpoko arrisku-kapitaleko funts bat eskuratu ondoren enpresa batzuetan hauteman ahal izan den enpresa-proiektuko kide izatearen zentzuaren galerak, kasu batzuetan, aldaketa bat eragin du konpainien zuzendaritzan, euskal CEOak bertara itzulita, haien barne-kultura babesteko eta langileen artean nolabaiteko diziplina saihesteko.
Azken egunotan ezagutu ditugun Gipuzkoako enpresetan partaidetza garrantzitsua eskuratu edo hartu dugun bi kasuek berezitasun desberdinak dituzte, eta horiek, alde batetik, finantza-eragiketa mota horien funtzionamendua islatzen dute, eta, bestetik, agerian uzten dute orain arte susmo txarrik izan ez duten sektoreetan eta konpainia gazte samarretan sartzen ari diren arrisku-kapitaleko funtsen jatortasuna, horien jabeek gauzak epe laburragotik ikusteko beste modu bat baitute.
Lehen kasua Siemens Energy Engines enpresaren Mutares Alemaniako arrisku-kapitaleko funtsak Zumaiako Guascor motorren fabrika zaharra erosi izanari dagokio; izan ere, 2015ean Siemens multinazional germaniarrean sartu zen, Dresserd-Rand talde iparramerikarraren aktibo-pakete bat erosi ondoren.
Hirugarren aldia da Guascor zaharra kanpoko interesak zituzten jabeen eskuetatik aldatzen dena, Joseba Grajales eta Juan Luis Arregui euskal enpresariek 2011ko martxoan Dresserd-Rand enpresa estatubatuarrari 500 milioi eurotan saldu ondoren. Guascor zaharrak, energia sortzeko, kogeneraziorako eta hondakinak bihurtzeko gas- eta diesel-motorrak fabrikatzen dituenak, 60 eta 70 milioi euro arteko salmentak ditu eta 270 langile ditu.
Bigarren kasua Europako Penintsula Kapitaleko arrisku-kapitaleko funtsa Gipuzkoako HLC SB Distribution enpresaren akziodunetan sartzeari dagokio. Enpresa horrek familia-jatorria du eta Europan liderra da skateboard taulak fabrikatzen eta banatzen, tituluen % 60ko partaidetzarekin.
Eragiketaren zenbatekoaren berri eman ez den arren, egoitza Oiartzunen duen enpresa horretan Penintsula Kapitalaren sarrera Estatuko konpainia batean kontrola hartzeko lehen erosketa izan da, beste enpresa batzuetan ere partaidetzak baititu, zehazki, Aernova eta Salto Systems euskal enpresetan.
HLC SB Distribution familia-jatorriko konpainia da, orain arte Iraola anai-arrebek parte hartu dute, 2001ean sortu zuten enpresa, bere aitarekin eta beste bazkide batekin batera, eta iaz ia 30 milioi euro fakturatu zituen 10 milioi inguruko ebitda batekin (ustiapen-emaitza), azken ekitaldietan urtean % 13ko hazkundea izan ondoren. Egungo jabeak akzioen % 40arekin geratuko dira eta enpresaren kudeaketaren buru izaten jarraituko dute, bost urteko epean enpresaren tamaina bikoiztu eta 60 milioi euroko fakturazioa lortzeko helburuarekin.
Azken hilabeteetan tentsio geopolitikoa eta zenbait sektore ekonomikotan dagoen aldakortasuna gorabehera, Estatuan arrisku-kapitaleko funtsek inbertitutako bolumena 2.136,7 milioi eurora iritsi da aurtengo lehen hiruhilekoan, hau da, errekorra ezarri da iazko aldi berarekin alderatuta, 1.125 milioi euroko kopurua erregistratu baita, hau da, % 89,93ko igoera.
Hala ere, badirudi arrisku-kapitaleko funtsek dena erosteko duten enbarazu horrek, dagoen finantza-likideziari eta gutxieneko interes-tasa txikiei esker, nolabaiteko moteltzea izan dezakeela epe laburrean, Ukrainaren inbasioaren, energiaren prezioen gorakadaren eta inflazio-presioaren ondorioengatik, eta horri gehitu behar zaio Europako Banku Zentralak (EBZ) tasak udan igotzea, konpainien balioa murriztea ekar dezakeena. Hala eta guztiz ere, batuketarekin jarraituko dugu eta jarraitu…
Urte asko daramatzagu gure enpresetako erabakiguneak kanpora nola aldatzen diren begiratzen, eta, beraz, konpainiak deserrotu egiten dira.