Euskadiko lan-merkatuaren susperraldiak aurrera jarraitzen du, prezioen ekaitzaren eta Ukrainako gerraren ondorioen erdian. Egoera konplexu horretan, euskal ekonomiak inertzia positiboari eutsi zion joan den hilean, eta 1.682 afiliatu irabazi zituen. Gainera, langabeen kopuruak behera egin zuen berriro, 1.531 pertsona hain zuzen ere, eremu horretan lehen hiruhileko irregularra izan ondoren.
Euskadik Gizarte Segurantzako 982.490 afiliatu baino gehiago zenbatu zituen apirilean, kotizatzaileen bigarren errekor historikoa. Erregistrorik onena 2008ko uztailekoa da, finantza-krisia hasi baino lehentxeago.
14 urte igaro dira ordutik. Besteak beste, atzeraldian berriro erortzea, susperraldi bizia, pandemia, aurrekaririk gabeko prezioen igoera eta Europar Batasunaren atarian dagoen herrialde baten inbasioa gertatu dira. Azken bi aldagaiak urte osorako mehatxua dira, baina oraingoz euskal ekonomia duela hamarkada eta erdiko garapen-mailetan kokatzen da enpleguari dagokionez. Eta milioi bat langileren helbururanzko norabidea berreskuratzen dute behin betiko.
Gizarte Segurantzako Ministerioak atzo jakitera eman zituen datuen arabera, 1.682 afiliatu gehiago daude urtebetean. Azken hamabi hilabeteetako aurrerapenak erakusten du enplegua berreskuratu dela covid-aren faserik gogorrena gainditu ondoren. 2021eko apiriletik ia 25.000 lanpostu sortu dira, % 2,5eko igoerarekin.
Langabeziari dagokionez, Lanbiden 115.554 langabe zeuden apirilaren amaieran, hau da, 1.500 pertsona baino gehiago ( % -1,31) martxoarekin alderatuta. Urte arteko datuei dagokienez, 11.428 langabe gutxiago daude, % 9 gutxiago.
Beraz, euskal lan-merkatuak indarra du bai afiliazioaren esparruan, bai langabeziaren zerrendaren murrizketan, eta alderdi horiek ez datoz beti bat. Inflazioaren tentsioengatik eta gerraren ondorio ekonomikoengatik erabateko ziurgabetasunean dago.
Izan ere, ondorioak nabaritzen hasi dira. Euskal afiliatuen kopurua 982.867 izan zen apirilaren 20an, errekorretik 68 kotizatzailera bakarrik. Hilabetearen amaierako batez bestekoa jaitsi egin da, hein batean hilabete bakoitzeko azken egunetan deuseztatzen diren kontratuen ohiko eraginagatik, baina baita ekonomiaren desazelerazioagatik ere. Gauza bera gertatu da Estatu osoan, non joan den ostiralean 88.000 kotizatzaile baino gehiagok baja hartu zuten.
Lan-erreforma
Erreferentziarik baliozkoena joera da, eta, oraingoz, Euskadik tonu ona erakusten du horizontean sumatzen diren kurbei aurre egiteko. Apirilean 54.340 kontratu sinatu ziren Euskadin, martxoan baino % 24,18 gutxiago (-17.329) eta 2021eko apirilean baino % 10,54 gutxiago. Guztizkotik, 37.730 aldi baterakoak izan ziren, eta 16.610 mugagabeak, % 30,56, aurreko hilabetean baino ia 10 puntu gehiago, Espainiako batez bestekoa baino 20 puntu gutxiago.
PSEk eta Podemosek lan-erreformari egotzi zizkioten Euskadiko zifra on horiek, eta Eusko Jaurlaritzak “kalitatezko enpleguaren” igoera nabarmendu zuen, kontratu mugagabeen % 30ekin.
CCOOk eta UGTk baloratu zuten aurreko apirilean aldi baterako kontratazioak behera egin zuela Euskadin, eta azken lan-erreformaren ondorioz kontratu mugagabeek gora egin zutela, baina ELA eta LAB sindikatuek nabarmendu zuten gutxiengoa direla. Lurraldeka, Bizkaiak izan du bilakaerarik onena, langabeziak % 1,44 egin baitu behera, martxoan baino 954 langabe gutxiagorekin. Beraz, probintzia horretan 65.030 langabe daude.
Gipuzkoan, jaitsiera % 1,16koa izan zen, 360 pertsona gutxiagorekin Lanbideren zerrendetan, non 30.791 pertsona dauden izena emanda lurralde horretan. Araban jaitsiera % 1,09koa izan zen, 217 pertsona gutxiago; guztira 19.683 pertsona daude langabezian gaur egun.
Kalitatezko enplegua
Sektoreak Zerbitzuen sektoreak metatu ditu langabe gehien (77.855), eta zifra onenak izan ditu, 1.279 langabe gutxiagorekin martxoarekin alderatuta; ondoren, aurreko enplegurik gabeko taldea dago (-161), Industria (-97), Nekazaritza (-56). Eraikuntzan, aldiz, 62 langabe gehiago daude.
Idoia Mendia lehendakariorde eta Lan sailburuak azpimarratu zuen apirilean kalitatezko enplegua hazi dela Euskadin, kontratu mugagabe berrien % 30ekin, eta EAEko eta Espainiako gobernuen “txoke-neurriek konfiantza itzuli” dietela enpresei.
Eneko Andueza PSE-EEko idazkari nagusiak kritikatu zuen EAJ eta EH Bildu “ukatzaileak isilik” daudela kontratazio mugagabearen gorakadaren aurrean, eta lan-erreformaren eragin positiboa nabarmendu zuen, Pilar Garrido Podemos Euskadiko buruak bezala.
Confebaskek adierazi zuen apirila “nahiko positiboa” izan dela euskal lan-merkatuaren bilakaeran, baina adierazi du ez zela iazko apirila bezain “positiboa”, egungo egoeraren zailtasunen ondorioz.
Bestalde, ELAk adierazi zuen langabezia aurreko urteko hilabete berean baino gutxiago murriztu zela, eta nabarmendu du “behin-behinekotasunaren ehuneko oso handia” dagoela, “Apirilean sinatutako hamar kontratutik zazpi”. Gainera, kritikatu zuenez, “Estatuaren barruan, Nafarroa eta EAE izan ziren behin-behinekotasun tasarik altuena izan zutenak, alde handiarekin”. “Estatuko behin-behinekotasuna 20 puntu beherago kokatu zen, zehazki % 51,8an”, adierazi zuen.
Behin-behinekotasuna
LABek ere adierazi zuen behin-behinekotasuna “nabarmen jaitsi den arren, kontratu berrien % 70 baino gehiago behin-behinekoak dira, Espainiako Estatuko datuen gainetik”.
Gainera, ohartarazi zuen ezegonkortasuna eta prekarietatea “forma berriak” hartzen ari direla lan-erreformaren ondoren, “Aldizkako kontratu finkoen luzapenari” dagokionez, estatistiketan finko gisa agertzen badira ere, “Obra-kontratuak edo aldi baterakoak ordezkatzeko formula berritzailea” dela iritzita.
CCOOk beste azterketa bat egin zuen, langabeziaren jaitsiera baloratu baitzuen, eta nabarmendu zuen apirilean kontratazio mugagabeak ” % 7 egin zuela gora hilean” eta ” % 172 joan den urtearekin alderatuta”; horrek erakusten du Estatuko elkarrizketa sozialaren esparruan adostutako lan-erreformaren “egokitasuna”.
Sindikatuak beharrezkotzat jo zuen soldata-akordio bat egitea, berrikuspen-klausula batekin batera, lan-egonkortasunaren lorpenak lausotuko dituen erosahalmen-galera saihesteko. Era berean, UGTk balioa eman zion lan-erreformari, “Euskadin langabeziaren jaitsiera eta kontratazio mugagabearen igoera ahalbidetzeagatik”, eta emakumeei zuzendutako enplegu-politika aktiboak eskatu zituen.