Azken hamarkadan, Espainiak aldaketa bat izan du abeltzaintzako ekoizpen-ereduan. 2009 eta 2020 artean ia 170.000 etxalde galdu zituen. Hala ere, animalien ekoizpena murriztu beharrean, ugaldu egin zen. Hala zehazten du Estatistikako Institutu Nazionalak atzo argitaratu zuen nekazaritzako azken erroldan. Txostenaren arabera, txerri-aziendaren abelburuen kopurua ia bikoiztu egin zen; eskortako hegaztiena, berriz, bost aldiz biderkatu zen, eta horrek esan nahi du ustiategi intentsiboek gora egin dutela.

Instalazioak modu masiboan ixtearen ondorioz, duela bi urtera arte, herrialdeak 2009an baino % 30 abeletxe gutxiago zituen. Ganadu mota guztietan gertatu den murrizketa da, baina bereziki hegaztien eta untxien sektorean izan du eragina. Bi kasuetan, finken % 80 baino gehiago galdu da. Hala ere, lehenengo kasuan ekoizpenak gora egin du, eta ustiapen-zentro bakoitzeko 2.000 hegazti izatetik 11.000 baino gehiago izatera igaro da. Untxiek ere, guztizko kopuruetan izan duten bilakaera nabarmen jaitsi bada ere, proportzionaltasun-ratioa igo egin da, ustiategi bakoitzeko 275 buru izatera iritsi arte, eta duela hamarkada bat ez zen 50era ere iritsi.

Txerri-sektorearen kasuan, hau da, abeltzaintza nazionalean pisu handiena duen espeziearen kasuan, etxaldeen kopurua % 50 jaitsi da, 69.700 izatetik 34.600 izatera igaro baita. Hala ere, orain txerrien proportzioa 868 unitatera iristen da ustiategi bakoitzeko, eta duela hamarkada bat, berriz, 350 txerri baino ez ziren. Ikuspegi orokor batean, abelburuen kopurua % 6,5 hazi da 2009. urtearen aldean.

Zifren arabera, abeltzaintza-sektorea gero eta esku gutxiagotan kontzentratzen da, etxaldeen tamaina handituz doan bitartean. Hala adierazi du Nekazarien eta Abeltzainen Elkarteen Koordinakundeak (COAG), eta penagarritzat jo du egiaztatzea Espainiako gizarte- eta familia-abeltzaintza desagertu dela, abelburu kopuru txikiagoarekin eta errentagarritasun txikiagoarekin lotzen baita.

Titularraren lan-eskua % 3,7 jaitsi da

Entitateak ziurtatu duenez, inbertsio funts handiek eta gogo ekonomikodun espekulatzaileek kolonizatu dute zelaia, eta nekazariak eta abeltzainak lekualdatzen ari dira, langile huts bihurtuz. Datuen arabera, titularraren lan-eskua % 3,7 jaitsi zen 2009. urtearekin alderatuta, eta jabearen senideena, berriz, % 49,8. Elkarrekin 128.300 pertsonako galera adierazten dute. Kontratatutako eskulana, aldiz, % 16,3 gehitu zen eta azpikontratatutakoa % 13,9.

Abeltzaintzako ustiategien tamaina aztertzen denean, 500 abelburutik gorako abeltegi-kopuru handia dagoela berresten da, estatistika-institutuak kontabilizatzen duen zifra maximoa. Txerri-sektorearen kasuan, ia ekoizpen osoa hartzen duten 5.297 zentro daude: 22 milioi baino gehiago. Horrek esan nahi du instalazio bakoitzak, batez beste, 4.100 txerri baino gehiago dituela. Gauza bera gertatzen da etxeko hegaztiekin. Erroldaren arabera, 2020ra arte 115,2 milioi oilasko edo oilo baino gehiago biltzen zituzten 1.152 zentro zeuden. Batez beste, ustiategi bakoitzak 100.000 buru zituen. Hala eta guztiz ere, zehaztu behar da ez dagoela animalia-kopuru zehatzik makotxo bat beste edozein finkatatik bereizten duenik, eta Espainiak ez duela kategoria ofizialik terminorako.

Kataluniak biltzen du txerri-ekoizpenik handiena: 8,2 milioi buru, INEren erroldaren arabera. Era berean, etxeko hegazti gehien dituen autonomia-erkidegoa da: 42,5 milioi. Zifren arabera, lurralde hori abeltzaintza intentsiboaren gune nagusia da. Espainiako gainerako lurraldeekin alderatuta, Gaztela eta Leonek eta Aragoik, txerri-haragiaren ekoizpenean liderrak izan arren, lau milioi buru pasatxo dituzte bakoitzak. Gauza bera gertatzen da hegaztien sektorearekin, non Gaztela-Mantxak eta Galiziak iparraldeko bizilagunaren eskortako hegaztien erdia erregistratzen duten, nahiz eta errendimendu handieneko bigarren eta hirugarren udalerria izan.

Egilea Andoni Beitia