Erantzukizun Fiskaleko Agintaritza Independenteak (Airef) Gobernuak duela bi aste Bruselara bidali zuen 2022-2025 ziklorako Egonkortasun Programaren eguneratzea bermatu zuen ostegun honetan. Gobernuaren berrikuspenaren arabera, 2022rako Espainiako BPGren hazkundea % 4,3koa izango da, hasieran aurreikusitakoa baino ia hiru puntu txikiagoa, eta defizit publikoa BPGren % 5ean eta % 3,9an geratuko da 2022an eta 2023an. Egoera hori egingarria da zerga-agintaritzarentzat, baina gabezia larriez, exijentziarik ezaz eta 2025etik aurrera zor publikoa handitzeko arriskuaz ohartarazten du, egiturazko defizita murriztea lortzen ez bada. Bi hamarkadatan, erakundearen beldur da zorpetzea BPGren % 140ra irits daitekeela, desorekak eteteko neurriak hartzen ez badira.
Horregatik guztiagatik, Airef-ek berriro azpimarratu zuen beharrezkoa dela epe ertainerako estrategia fiskal bat diseinatzea, sinesgarria, errealista eta politika ekonomikoaren eta fiskalaren funtsezko elementu guztiak bilduko dituena, hori baita erakundearen aspaldiko aldarrikapenetako bat. Era berean, aparteko diru-sarrera publikoak, aurreikusitakoa baino bilketa handiago baten ondorioz, saldo fiskal negatiboaren murrizketa azkartzera bideratzea gomendatu zuen, zorra kota altuetan kroniza ez dadin.
Bide fiskalari dagokionez, Airefaren erradiografiak panorama erlatiboki positiboa marrazten du epe laburrean, eta, neurri batean, susperraldi ekonomikoak eztitu egiten du, lausotzen ari baita, eta urteak igaro ahala okerrera egiteko mehatxua egiten du. Hamargarrenean gora, hamargarrenean behera, erakundeak ziurtatzen du diru-sarrera publiko errekorrei eta errebote ekonomikoaren ondoriozko BPG nominalaren igoerari esker defizita uste baino azkarrago murrizten ari dela. Hala ere, hobekuntza-marjinak zenbatutako egunak ditu.
Cristina Herrero zerga-agintaritzako presidenteak 2022-2025 Egonkortasun Programaren Eguneratzeari buruzko Txostenaren aurkezpenean azaldu zuenez, 2022rako % 4,2ko defizita espero dute, Gobernuak aurreikusten duen % 5eko defizit ez oso zorrotzaren aurrean, ratioa murrizteko orduan anbiziorik ez duelako ateratzen baitizkio koloreak. Hemendik aurrera, 2023an, Airefak % 3,3ra murrizten du (Jaurlaritzak % 3,9 kalkulatzen du), % 3ra 2024an (Gobernuaren % 3,3) eta % 3ra 2025ean (Gobernuak kalkulatutako % 2,9tik gorako hamarrena).
Estatuko ekonomiaren egiturazko defizita, BPGren %4ra
Hala ere, murrizketa hori gorabehera, arriskuaren itzalak handituz doaz. Airefek uste du aurrekontu-defizita neurri gehigarririk gabe murrizteko marjina agortu egiten dela, 2024an eta 2025ean % 3an egonkortuz EBko Egonkortasun eta Hazkunde Itunak ezarritako muga, gaur egun erreformarako eztabaidagai dagoena. Horregatik, ezer aldatzen ez bada, proiekzio-aldiaren amaieran Espainiako ekonomiaren egiturazko defizita BPGren % 4ra igoko da, Covid-19aren aurreko mailen gainetik eta Gobernuak ezarritako epe ertaineko helburu berritik ( % 0,4) oso urrun. Defizitaren murrizketaren geldialdi horrek, erakundeak ohartarazi duenez, geldiarazi egingo du zor publikoaren murrizketa, eta 2025ean oraindik ere oso maila altuetan kokatuko da.
Zehazki, saldo negatiboa murrizten duen neurririk gabe, zorra BPGren % 108,8ra iritsiko litzateke, eta horrek Espainia posizio oso ahulean jarriko luke, moneta-baldintzen balizko gogortzearen aurrean. Hortik aurrera, zerga-agintaritzak azpimarratzen du egiturazko defizit primarioa % 1,5 eta % 2,5 artean mantentzen bada, zorrak goranzko bideari ekingo diola, eta horrek BPGaren % 140ra eramango lukeela 2040an.
Bere azterketan, erakundeak zor publikoa egonkortzeko zer egin beharko litzatekeen azaltzen duen zertzelada batzuk eskaintzen ditu: zor hori BPGren % 100 inguruan uzteko, beharrezkoa izango litzateke egitura-doikuntza bat egitea, gutxienez BPGaren hamarren bat urtean, eta, 2040an BPGaren % 80an kokatzeko, berriz, BPGren 0,35 puntuko doikuntza bat beharko litzateke ekitaldi bakoitzeko.
Austeritate-politikak
Horrek, Herrerok zehaztu zuenez, ez du ekarri behar austeritate-politiketara itzultzea. Hala, azaldu zuenez, ez da proposatzen gastua murriztea, bai ala bai, edozer gertatzen dela ere, baizik eta iraunkortasun-bide bat ezartzea, hazkundea ahultasun txikiagoarekin eta zorraren ratio txikiagoarekin bateragarri egiteko.
Azken eguneratzean, Airefak ere hiru hamarren igo zituen, % 6,2tik % 6,5era, aurtengo inflazio-aurreikuspenak, Ukrainako gerraren ondorioz energiaren kostuak izan duen gorakadak markatutako testuinguruan. 2023an eta 2024an, ordea, urte arteko KPIa % 2tik % 3ra bitartekoa izango da. Erakundeak, aldi berean, BPGren % 4,3ko aurrerapenari eutsi dio 2022an, Jaurlaritzak duela bi aste proiektatu zuen kopuru bera. Hala ere, Airef-ek ohartarazi duenez, ziurgabetasun handiko testuinguru batean beheranzko arrisku batzuk gauzatzen badira, hazkundeak 2,2 puntu gal ditzake, eta horietatik 0,7 Berreskuratze Planaren hedapenari legozkioke.
Zerga-agintaritzak, Europako laguntzak bideratzen dituen Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planaren harira, berriro azpimarratu du plan horren inguruko informaziorik eza, oraindik ere Gobernuaren zerga-eguneratzeetan txertatu gabe baitago. Airefek kritikatu du, alde batetik, inbertsioak kontabilitate nazionalari dagokionez gauzatzeko bide errealistarik ez eskaintzea, ezta egiturazko gastuan izan dezakeen eragina ere. Bestetik, Gobernuaren aurkako karga, planean jasotako erreforma potentzialek finantza publikoetan duten eragina ez kuantifikatzeagatik, hala nola zerga-erreformek eta pentsio-erreformek.