2021ean, Amazonek bere jardueren 6.000 milioi euroko guztizko diru-sarrera gordinak izan zituen Espainiako Estatuan, hau da, aurreko ekitaldian baino % 11 gehiago (5.400 milioi euro), merkataritza elektronikoaren enpresa erraldoiak jakinarazi duenez.
Zehazki, ‘Marketplace’ delakoak Estatuko kutxei 292 milioi euro baino gehiagoko ekarpena egin zien joan den ekitaldian, % 11,8 gehiago. Hala, zuzeneko zergen kontzeptuan 224 milioi euro baino gehiago ordaindu zituen, nominen eta gizarte-segurantzaren gaineko zergak barne, bai eta sozietateen gaineko zergak eta lurrak eraikitzeagatik, zerbitzu digitalengatik eta inportazio-eskubideengatik ordaindutako zergak ere.
Gainera, multinazionalak 68 milioi euro gehiago bildu zituen joan den ekitaldian zeharkako zergetan, Espainiako Estatuan egindako jardueraren ondorioz, BEZa eta konpainiak atxikitako langileek ordaindutako zergak barne.
Amazon.it eta Amazon.es webguneetako presidenteorde eta zuzendari nagusi Mariangela Marsegliaren esanetan, multinazionala “motor garrantzitsua” da Espainiako ekonomiarentzat. “2011n Amazon.es merkaturatu genuenetik, 10.500 milioi euro baino gehiago inbertitu ditugu herrialdean, eta gaur egun 18.000 pertsonari ematen diegu lana”, gogorarazi du.
“Konpromisoa hartu dugu 25.000 langile finko izateko eta 50.000 enpresa txiki eta ertain eta ekintzaile prestatzeko, 2025a amaitu baino lehen Espainiako Estatuan online sal ditzaten”, aurreratu du Marsegliak.
Amazon, gezurrak eta enplegua suntsitzea
Erraldoiak enplegua sortu duela ospatzen duten titularrak tentuz irakurri behar dira. 2020ko martxoan, Amazonek iragarri zuen 100.000 pertsona kontratatuko zituela Ameriketako Estatu Batuetan eta Europan, pandemiak iraun bitartean eskaeren hazkundeari aurre egiteko, horietako 5.000 Espainian. Hala ere, txikizkako merkataritzari egindako kalteaz harago, konpainiaren jardunbide batzuek eragina dute enpleguaren kalitate orokorrean. Iaz, Lan Ikuskaritzak erabaki zuen Madrilen eta Bartzelonan bakarrik 4.000 banatzaile zirela autonomo faltsuak. Iruzur hori etxez etxeko beste banaketa-plataforma batzuen (Glovo, Deliveroo, Uber Eats) antzekoa da, eta Gizarte Segurantzari egindako ekarpenen ezkutaketa dakar: kasu honetan, konpainiak ordaindu gabeko kuotetatik sei milioi euro.
Sindikatzeko eskubidea ere ez da Jeff Bezosen gustukoa. El Prat de Llobregateko logistika-zentroko greban, 2019an, Amazonek lanuztean parte hartu zuten sindikalistak eta grebalariak zelatatu zituen. Duela hilabete batzuk, konpainiaren dokumentuen filtrazioak agerian utzi zuen langileak eta sindikatu-taldeak zelatatzeaz gain, gizarte- eta ingurumen-taldeen jarduerak ere jarraitzen zuela. Kontrol-tresnak ezagututa, ez da harritzekoa Espainiako lantoki gehienetan enpresa-batzorderik ez egotea.
Pandemiaren lehen hilabeteetan bere jardueraren kudeaketa ere problematikoa izan zen: Amazonek uko egin zion San Fernandoko eta El Prateko zentroak aldi baterako ixteari beharrezko osasun-neurriak ezartzeko (biltegi bakoitzean 3.000 pertsona baino gehiagok egiten dute lan). Sindikatuek egoera hori salatu zuten Lan Ikuskaritzan, eta adierazi zuten enpresak dirua langileen eta bezeroen osasunaren aurretik jartzen zuela, haiek manipulatutako paketeak jasotzen baitzituzten prebentzio-neurri nahikorik gabe.
Adibide horiek agerian uzten dute konpainiaren monopolio-posizioa langileen prekarietatean oinarritzen dela. Espainian, Amazonek eskaintzen dituen oinarrizko soldatak 14.000 eurotik 25.000 eurora bitartekoak dira, lurraldearen arabera. Grebak gorabehera, enpresak % 10eraino murriztu du bere langileen soldata 2018tik, eta lanpostu gehienak aldi baterakoak dira.
Merke eta klik batean erostearen ‘erosotasunak’ prezioa du, eta ez bakarrik langileentzat, baita herritarrentzat ere. Espainian merkataritza digitalaren liderra izan arren, Ogasunaren aurrean duen faktura fiskala barregarria da, gure lurraldean lortutako mozkin-marjinak Luxenburgoko egoitzara desbideratzen baitira, non ia ez baita zergarik ordaintzen beste herrialde batzuetan lortutako errentengatik. Egoera oso odoltsua da, eta ELGAk, esaterako, ‘Google tasa’ bezalako zerga digitalak ezartzea eskatzen du. Apirilean hasiko da aplikatzen Espainian, eta, muga guztiekin, % 3ko zerga gehigarria ezarriko die Amazon bezalako enpresei.
Amazon ereduaren mehatxuen zerrenda luzea da, baina beste bi nabarmentzen ditugu: bere jarduera logistikoaren aztarna ekologikoa, gero eta zabalagoa, malguagoa eta azkarragoa izateko lasterketa batean; eta helburu komertzial eta politikoekin erabil daitezkeen datuen bilketa masiboa, erraldoi teknologikoen esku utziz herritarren portaera digitalaren eta kontsumo-ohituren ezagutza zehatza. Laburbilduz: plataforma handiek lortutako etekinak ez dira onuragarriak gizartean, eta haien praktikak arriskutsuak dira eta izango dira gure eskubideentzat, kontuak ematera behartuko dituen erantzun sozial egokia antolatzen ez bada.