Prezio altuagoak eta langile gehiago. Formula ezin hobea da EAEko foru-ogasunen diru-bilketaren bi ardatz nagusiak elikatzeko, BEZa eta PFEZ, eta administrazioen diru-sarreren erritmoari eusteko. Euskadik apirilean itxi zuen bere historiako lehen lauhilekorik onena termino fiskaletan, % 18ko gorakadarekin 2021aren aldean, foru-aldundien diru-sarreren errekor historikoaren urtea.
Arabak eta Gipuzkoak joan den astean eman zituzten urteko lehen lau hilabeteetako zerga-bilketa metatuaren datuak, eta Bizkaiak atzo osatu zuen puzzlea bere datuekin. Balantze orokorra oso positiboa da, 4.596,5 milioi euroko uzta fiskalarekin, urteko sasoi honetan ezohikoa den zifra.
Nolanahi ere, ez da joera markatzen duen datu bat. Lehenik eta behin, uztailean Sozietateen gaineko Zergaren kanpaina itxi arte bilakaerak gorabehera handiak izan dituelako. Eta bigarrena, prezioen aldakortasun handiko uneetan, egungoa kasu, are zailagoa delako azterketa sendo bat egitea. Batez ere, kasu honetan gertatzen den bezala, inflazioak gerraren presioa eta erregaietan duen eragina baditu. “Apirila ez da inoiz erreferentziatzat hartzen, baina egungoak bezalako egoeretan ezinezkoa da irakurketa zehatza egitea eta etorkizunerako proiekzioa egitea”, azpimarratu dute EAEko foru-ogasunetako iturriek.
Pertsona gutxiago daude langabezian eta atxikipenek duela urtebete baino langile gehiagori eragiten diete. Urtearen hasiera onak ere eragina du negoziazio kolektiboan. Apirilera arte, Euskadiko hitzarmen berrituek batez beste % 5eko igoera izan dute, eta PFEZra aldatzen ari dira. Eragina, nolanahi ere, BEZarena baino txikiagoa da; izan ere, % 8 inguruko inflazioarekin – Martxoan % 10 ingurukoa izan zen –, foru-kutxen elikagai nagusia izaten ari da aurten.
2020ko pandemia hilabeteetan baino % 30 gehiago
Beraz, hiru foru-ogasunak 5.000 milioi euro inguru biltzen ari dira une honetan. Aurreko urteko datuaren oso gainetik (910 milioi) egoteaz gain, 2020ko lehen lauhilekoko datua (martxotik aurrera pandemiaren hasierak markatutako urtea) % 30ean – Ia 1.490 milioi – Gainditzen dute. Urte osoko helburua 16.290 milioira iristea da, 2021eko errekorra baino % 2 gehiago.
Lurraldeka aztertuz gero, Gipuzkoan izan da gorakadarik handiena ( % 20,4), eta Bizkaian eta Araban, berriz, % 17 ingurukoa izan da. Zehazki, Bizkaiko Ogasunak 3.104,1 milioi sartu ditu bere kutxetan apirilera arte, 2021eko apirilera arte bildu zituen 2.632,7 milioien aldean. Zuzeneko zergek – PFEZren atxikipenak, funtsean – 1.418,2 milioi ekarri zituzten Bizkaian, % 1,5 gehiago. Ehuneko txiki bat zeharkako zergapetzeak izan duen % 34,6ko gorakadarekin alderatuz gero – Hor protagonista nagusia BEZa da –, 1.509,3 milioi.
Hori guztia, nahiz eta apirilean zeharkako zergen lehen hiruhilekoko doikuntza egin zen, non Bizkaiak guztira 405,1 milioi euro ordaindu zizkien Arabako eta Gipuzkoako aldundiei. 2021eko lehen doikuntzan baino 150,5 milioi gehiago dira, hau da, % 59,1eko igoera.
Gorakadak prezioen igoeraren intentsitatea nabarmentzen du, baina Bizkaiko kontsumoaren dinamismo handiagoa ere erakusten du, aise iristen baita BEZaren diru-sarreren kuotara (Euskadin bildutako guztizkoaren erdia baino pixka bat gehiago), eta beste bi lurralde historikoak konpentsatu behar ditu, ekarpenera iristen ez direlako. Banaketa 105,6 milioikoa izan zen Araban eta 299,5 milioi eurokoa Gipuzkoan. Estatuarekiko doikuntzei dagokienez, Bizkaiak 339,6 milioi jaso zituen BEZarengatik eta 184,8 euro Zerga Bereziengatik.
Zerga zuzenengatik, 281,7 milioi
Gipuzkoak, berriz, 1.234,2 milioi bildu zituen, aurreko ekitaldiko aldi berean baino 208,9 gehiago, hau da, % 20,4ko gehikuntza. Zerga zuzenei dagokienez, igoera % 14,9koa izan zen, 543,8 milioi izan baitziren, eta zeharkakoei dagokienez, Gipuzkoako Ogasunean 579,3 milioi sartu ziren, % 20,2 gehiago.
PFEZren igoera % 11,8koa izan zen, eta Sozietateen gaineko Zergan igoera % 79,2koa izan zen. Gipuzkoako Foru Aldundiak joan den astean ohartarazi zuen ohikoa dela urteko lehen hilabeteetan jaitsiera edo bilketa-igoera oso esanguratsuak izatea, eta horiek zuzendu egiten dira hilabeteak igaro ahala. Aldundiak kudeatzen duen BEZari dagokionez, 391,8 milioi bildu ziren ( % +30); zerga berezietan, berriz, elektrizitatearena % 80,1 murriztu da, hau da, aurreko urtean baino 5,1 milioi gutxiago, azken arau-aldaketen ondorioz.
Apirilera arte 608,2 milioi bildu ziren Araban, iazko aldi berean baino % 17 gehiago (88,1 milioi), neurri batean aurreko ekitaldian ekonomia motelduta zegoelako eta, gainera, zerga jakin batzuen ordainketak 2021eko bigarren seihilekora arte atzeratu zirelako.
Zerga zuzenengatik 281,7 milioi bildu ziren, eta horietatik 242,6 milioi PFEZari dagozkio. Sozietateen gaineko Zergagatik 30,5 milioi euro sartu ziren, % 15,5 gehiago, baina Foru Ogasunarentzat aldi horretako datuak ez dira oraindik esanguratsuak. Zeharkako zergei dagokienez, 273,3 milioira iritsi ziren, iazko aldi beraren % 8,6. Horietatik 177 BEZagatik izan ziren ( % +11,2) eta 65 hidrokarburoen zergagatik ( % 6,4).