Pentsioen arloko azken erreformak (2011 eta 2013, batez ere) nabarmentzen hasi dira erretiratu berrien nominetan. Gizarte Segurantzako Ministerioak atzo argitaratutako datuen arabera, maiatzean sisteman sartu ziren 20.328 erretiratuek 1.502,9 euroko lehen nomina jasoko dute.

Egia da zifra hori urtean 21.040 eurokoa dela, eta, beraz, oraindik ere Espainian ohikoena den soldata gainditzen du, INEEren 2019ko azken datuen arabera, 18.490 euro ingurukoa baita. Baina, egia esan, pixkanaka eta hilabetez hilabete, kopuruak behera egiten jarraitzen du.

Hain zuzen ere, urtarrilaren 1eko nomina berriak 1.629 eurokoak ziren, erreformaren lehen zatia indarrean sartzearekin batera, bertan sartu baitzen horien errebalorizazioa KPIarekin. Otsailaren 1eko nominen kopurua 1.594 eurora jaitsi zen. Eta pixka bat gehiago murriztu ziren, 1.534 euroraino, hurrengo hilean, maiatzaren 1ean 1.502 euro ordaindu arte. Hau da, zenbatekoa 127 euro murriztu da urtea hasi zenetik.

Aurreko ekitaldietako estatistikei erreparatzen bazaie – 2020a eta 2021a salbu, pandemiak ezarritako salbuespenagatik –, eredua etengabea da, eta agerian uzten du sisteman hainbat neurrik izan duten eragina, hala nola erretiro-pentsioa kalkulatzeko kontuan hartzen diren urteen igoera.

Gogoan izan behar da 1997az geroztik laneko azken 15 urteak hartzen zirela kontuan kalkulu hori egiteko. Eta 2011ko erreformak pixkanaka igo zuen kopurua, erretiro-urtearen mende zegoen eskala iragankor baten arabera, 2022ko urtarriletik aplikatzen diren azken 25 urteetaraino, erretiroa hartzeko gutxieneko adina pixkanaka handitzeaz gain (urte horretarako 66 urte eta bi hilabete). Oro har, soldatak igo egiten dira lan-bizitzak aurrera egin ahala. Horregatik, kalkulua egiten zenbat eta urte gehiago hurbildu lasterketa hasierakoetara, orduan eta txikiagoa izango da azken pentsioa.

Gizarte Segurantzako Estatu idazkari Israel Arroyok aste honetan aurreratu duenez, zenbaketarako eredu «ideala» lan-karrera osoa kontuan hartzea izango litzateke. Baina aitortu du gizarte-eragileekiko negoziazioak konplexuak izango direla puntu honetan. Bruselarekiko konpromisoa da urtea amaitu baino lehen itun bat lortzea, besteak beste, honako hau betetzeko: «Pentsioa kalkulatzeko aldia karrera profesional berrietara egokitzea».

Goranzko gastua

Nomina berrien zenbatekoa murriztu den arren, partida horri lotutako gastuaren aurreikuspenak izugarri handia izaten jarraitzen du. Batez ere, 2023ko urteari begira; izan ere, Gobernuak baby-boomaren belaunaldiaren erretiroak eta aurreikusitako errebalorizazioak eragindako presioari egin behar dio aurre, eta aurten inflazio handia izango da. Azken puntu horretan bakarrik, Agintaritza Fiskalak (Airef) kalkulatzen du inflazioaren puntu gehigarri bakoitzeko pentsioen gastua 1.500 milioi euro igotzen dela.

Hala ere, Jose Luis Escrivá ministroa ziur dago sistemak epe laburrean oreka lortzeko duen gaitasunaz. Pentsioen gastua % 4,8 igo zen maiatzean 10.810 milioiko errekorrera iritsi arte (horietatik 7.820 milioi erretiro-gastuei dagozkie), baina Escrivak atzo defendatu zuenez, «Oreka-egoera diru-sarreren eta gastuen arteko aldea da, eta diru-sarrerak ere % 10era igotzen ari dira».

Ministroak gogorarazi zuen Gizarte Segurantzaren defizita % -0,9koa izan zela 2021ean, eta espero zuela «aurten puntu erditik behera itxiko dugula, aurrekontu-orekara hurbilduz».

Egilea Andoni Beitia