Eusko Jaurlaritzak, joan den larunbatean, Ingurumenaren Mundu Egunaren bezperan, 2030erako Euskadiko Ingurumen Esparru Programa egiteko partaidetza-lanaren atariko ondorioak aurkeztu ditu, hamarkada amaierarako lurralde iraunkorrago baterako bidea markatuko duena.

Aurrerapena Donostian egin da, Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburuaren eskutik, bera egituratzen duten lantaldeetako sei koordinatzaileekin batera.

Apirilean hasi ondoren, 2030erako Ingurumeneko Esparru Programa lantzeak lan-prozesu parte-hartzailea jarraitu du. Prozesu horretan, euskal gizarteko esparru guztietako 40 adituk, sei lantaldetan banatuta, “Proiektu eraldatzaileetarako ideia berritzaileak” proposatu dituzte, programari lotutako erronka bakoitzeko bana.

Honako talde hauetako sei koordinatzaile hauek: ingurumena beste politika batzuetan integratzeko taldean, Itziar Alkorta, EHUko Udako Ikastaroen zuzendaria eta Donostia Sustainability Forumeko koordinatzailea; Osasunean eta ingurumenean, Cristina Ortiz de Salido, Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko Osasun Programen arduraduna.

Lehiakortasun-jasangarritasuneko taldea, Jorge Fernández, Orkestra-Lehiakortasunerako Euskal Institutuko Energia eta Ingurumen Labeko koordinatzailea; kontsumo-eredu kontziente eta jasangarrian, Eneko Atxa, sukaldaria eta Azurmendi Taldearen jabea; Finantziazio jasangarrian, Garbiñe Manterola, BRTA – Basque Research & Technology Alliance transferentzia-arduraduna; eta Monitorizazioan eta kudeaketa aurreratuan, María José José Sanz, Basque Cate Zientifika zuzendaria.

Eusko Jaurlaritzatik nabarmendu dutenez, nahiz eta Euskadik azken urteetan “zalantzarik gabe hobera egin duen ingurumen-adierazleek”, 2030a “garrantzi handiko trantsizio baten tarteko mugarria da, Euskadi 2050ean neutraltasun klimatikora iristea eta lurralde erresilienteagoa izatea ahalbidetu behar duena”.

Helburu horrekin, Eusko Jaurlaritza, Euskadiko Itun Berdearen ildotik, Euskadiko ingurumen-etorkizunari forma emango dion eta “lurralde iraunkorragoa eta pertsonentzako ongizate-maila handiagoak lortzeko bidea” markatuko duen plangintzaren esparru berri hori lantzen ari da.

Lehen fase honetan, lanek aurrera egin dute Ingurumeneko Esparru Programa egituratzen den erronka bakoitzaren testuingurua eraldatuko duten proiektuak diseinatzeko ideiak proposatzeko ildoan.

Sailburuak azaldu duenez, politiken zeharkakotasunaren erronka da “ingurumen-helburuak beste arlo batzuetan lotzea eta integratzea, hala nola ekonomian, garraioan edo hezkuntzan”.

Lantzen ari diren ideietako batzuk honako hauek dira: “Administrazioaren erosketa bateratzea, ingurumen-irizpideekin egitea sustatzeko, edo unibertsitateen, enpresen eta Administrazioaren artean ezagutza handiagoa transferitzeko eta partekatzeko mekanismo berriak bilatzea”.

Ikasketa programak bultzatzeko beharra

Osasunaren eta ingurumenaren erronkak, berriz, osasunarentzat agerikoak diren bektore berriak txertatu nahi ditu ingurumen-politikan. Lantzen ari diren ideietako batzuk honako hauek dira: “Osasun eta ingurumen arloko unibertsitate- eta lanbide-heziketako programak bultzatzeko beharra, edo larrialdi klimatikoa pertsonen osasunarekin erlazionatzen duten Euskadiko etorkizuneko agertokiak modelizatzea”.

Iraunkortasun lehiakorraren erronkari dagokionez, produkzio-sistema “aukera gisa” eraldatzea da, ekonomia zirkularra eta ekoberrikuntza bere prozesuetan txertatuz. Honako ideia hauek lantzen ari dira: “Ekonomia zirkularrari buruzko ezagutza-foro bat sortzea, enpresen, zentro teknologikoen eta euskal unibertsitateen artean triangelu bat sortzeko; euskal enpresa txiki eta ertainek jasangarritasunean duten eragina neurtzeko tresna berriak prestatzea; edo informazioaren kudeaketa bultzatzea, enpresen ingurumen-aztarna murrizteko”.

Laugarren erronkak jasangarritasun-irizpideak dituen kontsumo-eredua bultzatu nahi du, “Ekoizpen-ereduarekin duen lotura ziurtatuz”. Urtero, kalkulatzen da ekoiztutako janari guztiaren herena usteldu egiten dela kontsumitzaileen eta txikizkarien zabor-ontzietan, edo hondatu egiten dela garraio eta bilketa-praktika eskasengatik.

Era berean, hazkunde ekonomikoa eta ingurumenaren degradazioa bereizi nahi dira, baliabideen eraginkortasuna areagotu eta bizimodu iraunkorrak sustatu. Lantzen ari diren ideietako batzuk honako hauek dira: “Herritarrekiko sentsibilizazio-, prestakuntza- eta informazio-lana bultzatzea, kontsumo iraunkor eta arduratsu baterako hezkuntza sustatzea adin txikienetatik hasita, edo erantzukizunaren kontzeptua azpimarratzea, erantzukizun indibidual eta kolektiboaren batuketa gisa”.

Kudeaketa aurreratuko monitorizazioa

Finantzaketa iraunkorraren erronkan, euskal finantza-sektorea “birbideratu” nahi da, enpresa eta proiektu jasangarriei laguntza emateko. Ildo horretan, lantzen ari diren ideietako batzuk honako hauek dira: “Finantza-sisteman jasangarritasunaren arloko ezagutza aurreratua txertatzea, jardueren eta inbertsioen ingurumen-inpaktuak objektiboki neur daitezen”.

Monitorizazio eta kudeaketa aurreratuko seigarren erronkak “adierazle sendoetan oinarritutako erabakiak hartzeko eredu bat” jarri nahi du martxan, “Ingurumen-aldagaien bilakaera eta helburuen betetzea modu parte-hartzailean eta gardenean monitorizatuta”.

Erronka horretan lantzen ari diren ideien artean daude “ingurumen-, osasun-, gizarte- eta ekonomia-inpaktuei buruzko datuak integratzeko bidean aurrera egitea, edo datu irekien dimentsioetan eta datuen federazioan sakontzea”.

Sei taldeek proiektu eraldatzaileak zehazten jarraituko dute uda honen amaierara arte, eta udazkenean amaituko dituzte lan guztiak, partaidetza-prozesuaren emaitzak eta ateratzen den behin betiko dokumentua aurkeztuta.

2030erako Euskadiko Ingurumen Esparru Programaren aurretiazko ondorioen aurkezpena Ingurumenaren Mundu Egunaren bezperan egingo da, ekainaren 5ean, eta aurten ‘Lur bakarra’ izango du goiburu.

Euskadik klima-arloan duen anbizio-maila handituz joan da, eta legegintza-tresna berriak garatzen ari da, besteak beste, etorkizuneko Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Euskal Legea, izapidetzen ari dena, bai eta berriki onartutako plangintza-tresnak ere, hala nola Hondakinak Prebenitzeko eta Kudeatzeko Plana, Ekonomia Zirkularraren eta Bioekonomiaren Plana eta Erosketa Berdearen Programa, besteak beste.

Egilea Andoni Beitia