Zuk pentsatu duzu ni Espainiako Bankua naizela? Pepitak bere alabari esaten zion eskua zabalik hurbiltzen zitzaion bakoitzean, lagunekin irteteko dirua eskatuz, eta joan den asteburuan, herriko jaiak zirela eta, asko gogoratu naiz hartaz, gure seme Martin hurbiltzen zen bakoitzean, eskua luzatuta, agian familiaren euro iturria agortezina dela pentsatuz.

Pepitak, gainera, beste inor gutxik bezalako izaera zuen, eta bere alabaren laguntzaile gisa hitz egiten zuen bere amaren bihotz txikia biguntzearren, Rochinen semea nintzelako bezala, garai hartan Rothschildtarren semeaz ari zela jakin gabe.

Bada, aitortu behar dizuet ez zaidala batere graziarik egiten nekazaritza eta abeltzaintzako ekoizleak, Pepitak zioen bezala, Espainiako Bankua bera balira bezala tratatzen dituzten banaketa-kate batzuen botere-gehiegikerien berri izaten ari naizen kasuek, deskontuak eta rappelak aplikatzen baitizkiet, haien jarduerak finantzatzeko pentsa daitezkeen aitzakiarik handienekin.

Badira, kateak, urte amaieran ekarpen bat aplikatzen dizutenak, ofizialki borondatezko ekarpen bat, katearen denda berriak irekitzeko politikan laguntzeko. Badira kateak bere kabuz erabakitako promozio baten ondorioz aparteko kopuru batzuk atzerapenez zerbitzatzeagatik zigorrak aplikatzen dizkizutenak, eta badaude, ohikoenak, hogeita hamahirugarren artikuluaren arabera rappel bat aplikatzen dizuten kateak, salmenta-bolumenagatik deskontu bat, erraz % 10etik % 25era artekoa izan daitekeena.

Ekoizle batzuek banaketa-kate horiekiko duten mendekotasunak eta kate horiek elikatze-katean duten botere orojakilearen ondorioz jarduten duten zigorgabetasunak borondatezkoa izan zitekeena, elkarren arteko adostasunaren emaitza, tragala hutsa bihurtzen dute azkenean, eta, ekoizleen poltsikoan egindako lapurreta argiaz gain, nekazarien artean animatuena ere desmoralizatzen du.

Ahultasun, ezintasun eta frustrazio horren erakusgarri da nekazari baten gonbidapena, sare sozialen bidez iritsi zaidana, CHANGE plataforman sina dezan bere proposamena, Diputatuen Kongresuak legez debeka dezan nekazaritzako eta abeltzaintzako ekoizleei rappelak aplikatzea. Proposamen hori, argi eta garbi, adinekoa naiz, eta ez dut zalantzan jartzen bankuen aldetik tratu pertsonala lortu nahi zuenik. “Nekazaria naiz”, “Ez dut idiota”, “Ez dut nahi, imajinatzen, gizarte osoaren babesa jasotzea abusuzko praktika hori amaitzeko, eta, gutxienez, azken kontsumitzaileari ezagutaraztea horrelako praktikak, itzalpean geratzen direnak, ekoizlearen eta katearen arteko maila pertsonalean. Bide batez, CHANGEn sartzera eta eskaera hori sinatzera animatzen zaituztet.

Bestalde, jakin badakit ondoko herrialdeetan, Frantzian esaterako, nahiz eta horri buruzko araudia irakurri ez, erosketa-bolumenaren araberako rappelak aplikatzeko gehiegizko praktika hori debekatuta dagoela lehen mailako ekoizleen kasuan, eta, beraz, gaian eskumena duten agintariek ekoizleei lagundu nahi badiete, beste behin ere agerian uzten gaituzten bizilagun galiarrek egiten dutenari erreparatu besterik ez dute egin behar.

Herrialde horrek, bide batez, Macron gobernu berrian, alor horretako ministerioa izendatu du Nekazaritzako eta Elikagai Subiranotasuneko Ministerioa, eta, are gehiago, COVID pandemiaren osteko egungo ziurgabetasun-testuinguruan, burtsan lehengaiekin espekulatzea eta Errusiak Ukrainari egindako inbasioaren ondorio izugarriak erakutsi ditu, ingurune hurbilenean elikagaien ekoizpen- eta hornikuntza-maila jakin bat ziurtatzeko beharra guztiz gaur egungoa eta egokia baita.

Elikadura-subiranotasunaren kontzeptuak, nekazarien mugimenduek aspaldi bultzatutakoak, eszeptizismo moduko bat sortzen du, arbuiatzen ez duenean, politika-, enpresa- eta gobernu-esparru batzuetan, baina, hala ere, gutako guztiok gara, gero eta kontzienteago, gure elikadura ezin dela hirugarren herrialde eta kontinenteen mende egon, eta horiek, gutxienean, pandemiengatik edo klima-aldaketari lotutako kontuengatik, elikadura-sistemaren jostura ahulak erakusten dizkigute.

Horregatik, uste dut beharrezkoa eta egokia dela herrialde bakoitzak, estrategia industriala izateaz arduratzen den bezala, elikadura-estrategia propioa izatea, elikagaien ekoizpena, banaketa, kontsumoa eta kalitatea barne hartzen dituena.

Egilea Andoni Beitia