Konstituzio Auzitegiak babestu egin du 600.000 eurorainoko isuna jartzea jarduera ekonomikoak egiten dituztenei eta zerga-ikuskapen baten esparruan Ogasunari kontabilitate-informazio jakin bat emateari uko egiten diotenei, uste baitu, zehapenaren “zorroztasuna” gorabehera, ez dagoela “desoreka nabarmen eta gehiegizkorik” arauaren xedearekin.

Osoko Bilkurak, gehiengo zabalez, Auzitegi Goreneko Administrazioarekiko Auzien Salako Bigarren Sekzioak Zergei buruzko Lege Orokorraren 203.6 b) 1 artikuluari buruz planteatutako konstituziokontrakotasun-arazoa ezestea erabaki du. Artikulu hori 2012an aldatu zen, iruzurraren prebentzioa eta horren aurkako borroka areagotzeko, bermeen gorteak jakinarazi duenez.

Artikulu horrek ezartzen duenez, jarduera ekonomikoak egiten dituen eta ikuskapen-prozedura baten xede den subjektu batek “zerga-administrazioaren jarduketei aurre egiteagatik, oztopoak jartzeagatik, aitzakiak jartzeagatik edo uko egiteagatik” egindako zerga-arau-hausteak unean bertan amaitutako azken ekitaldiari dagokion negozio-zifraren % 2ko isuna jasoko du, “Gutxienez 20.000 eurokoa eta gehienez 600.000 eurokoa”.

Manuak zehazten duenez, zehapen hori soilik aplika dakieke “kontabilitate-liburuak, zerga-erregistroak, fitxategiak, programak, sistema eragileak eta kontrol-sistemak aurkeztu edo aztertzeari” edo “finketan eta lokaletan sartzea edo bertan egotea errazteko” edo “elementuak edo instalazioak aintzatesteko” betebeharra ez betetzeari.

Gorenak planteatu zuen arau hori bateraezina izan zitekeela zehapenen proportzionaltasun-printzipioarekin, “Zehapena afliktiboegia zelako eta legean bertan zehatz-mehatz finkatu zelako”, Konstituzio Auzitegiaren komunikatuak jasotzen duenez. Beraz, ez zuen zalantzan jartzen arau-hauslearen konstituzionaltasuna bera, mugatu egiten baitu.

Epaiak, Ramón Sáez magistratuaren ponentziak, ondorioztatzen du artikulu horrek ez duela urratzen zehapenen proportzionaltasun-printzipioa, zehapen-erakundeari nolabaiteko tartea uzten baitio isuna arau-hauslearen jokabidearen arabera egokitzeko.

“Printzipioz, Espainiako Konstituzioaren 25.1 artikulutik (legezkotasun-printzipioa) ezin da ondorioztatu legegileak zehapena mailakatzeko tarteak gorde behar dituenik administrazio-zehapenak aplikatzeko ardura duten organoentzat, dela administrazioarentzat, dela bere jarduera berrikusten duen administrazioarekiko auzien epailearentzat”, epaitzak dioenez.

Zerga-ikuskaritzaren funtzionamendua

Horrez gain, xedapen horrek “nahikoa kontuan hartzen ditu, bere lege-egituran bertan, legegileak – Zentzugabetzat eta arbitrariotzat jo ezin den moduan – Zehapena kuantifikatzeko garrantzitsutzat jo dituen inguruabarrak”, hala nola jokabidearen larritasuna, arau-haustea nola egiten den eta “zerga-betebeharrak behar bezala egiaztatzeko duen garrantzia”.

Ildo horretan, epaiak nabarmentzen du zehapena kasu hauetan bakarrik dela aplikagarria: arau-hausleak zerga-ikuskaritzari eman ez dion informazioa enpresa-kontabilitateari dagokionez zentzu zabalean ematen denean, ez informazio edo kontabilitate-datu zehatzei dagokienez, horiek beste manu batzuetan tipifikatzen baitira zehapen txikiagoarekin.

Isunaren gehiegizko izaerari dagokionez, Konstituzio Auzitegiak ikusten du legegileak kontuan hartu dituela jokabidearen balio-galera eta arau-hausleak merezi duen gaitzespena izaera formaleko zerga-betebehar bat doluz edo zabarkeriaz ez betetzeagatik, eta horrek nabarmen eragiten diela konstituzio-mailako ondasun juridikoei, kasu honetan, “Zerga-ikuskaritzaren funtzionamendu eraginkorrari, zerga-sistema zuzen eta zuzen aplikatzeko tresna gisa”.

Hala eta guztiz ere, Konstituzio Auzitegiak ondorioztatzen duenez, “Legez aurreikusitako zehapenaren zorroztasuna gorabehera, ez da ikusten desoreka nabarmena eta gehiegizkoa edo zentzugabekoa dagoenik zigorraren eta arauaren helburuaren artean, eta ez da inkoherentziarik edo gehiegikeriarik ikusten TLOren beraren sistematikari dagokionez”.

Arau-haustearen izaera

“Zehapena kalkulatzeko modua ezin da arrazoizkotzat jo, eta, gainera, ondoriozko isuna zuzentzeko elementu jakin batzuk ezartzen dira; izan ere, gehieneko legezko muga ezartzen zaio isunaren zenbatekoari, eta arau-hausleak administrazio-prozedura amaitu aurretik borondatez parte hartuz gero, muga hori murrizteko aukera ematen du”, balioetsi du.

Horrela, honako hau ezartzen du: “Ez da kontuan hartzen 203.6 b) TBLren 1. artikuluak hertsapenaren alferrikako xahutze nabarmena dakarrela, pertsonaren duintasunari eta Zuzenbide Estatuari datxezkien oinarrizko justizia-printzipioak ahultzen dituena “.

Hala ere, Enrique Arnaldo eta Concepción Espejel magistratuek boto partikularrak iragarri dituzte, uste baitute Auzitegi Gorenaren Hirugarren Salak planteatutako konstituziokontrakotasun-arazoaren irismena ez dela soilik zehapenaren gehieneko mugari buruzkoa, baizik eta manu osoari eragiten diola, zalantzan baitago proportzionaltasuna zehapena aplikatzerakoan, TLOren manuak erabilitako teknika ikusita.

Haren ustez, prentsa-oharrak azaltzen duenez, “Artikulu horrek ez du gordetzen arau-haustearen izaeraren eta larritasunaren eta arau-hausteari lotutako zigorraren artean eska daitekeen proportzioa; izan ere, zerga-betebehar formalak ez betetzeko, zerga-betebehar substantiboa ez betetzea baino zehapen nabarmen larriagoa ezartzen da”.

Halaber, adierazi dute auzitan jarritako manua irekia dela, eta zehapena ezartzea dakarrela berekin, bereizi gabe TLOren 203.6 b) artikuluan sar daitezkeen jokabideen izaera eta norainokoa, eta zehapen-erakundeak ezin duela mailakatu.

Egilea Andoni Beitia