Europa presionatzeko Putinen arma sekretu berria zereala da. Eta ez bakarrik berea, baizik eta Odesako portuaren blokeoarekin jolasten ari da, Ukrainak urtero milioika tona esportatzen baititu munduan ukrainar alearen mende dauden 400 milioi pertsonak deshornitzeko. Espainiak laster sentituko du zereal falta. Gure herrialdeak 25,4 milioi tona ale biltzen ditu urtean, baina espainiarrek 36 tona kontsumitzen dituzte, eta horrek zereal inportatzaile garbia bihurtzen gaitu.

Orduan, irtenbidea gehiago lantzea da? Ez da hain erraza. Bruselak eskua zabaldu du lugorrian mantentzera behartzen zituen lurrak landu ahal izateko, baina 600.000 hektarea baino ez dira, eta ez dago argi nekazariek azkenean ekoizpen-kostuen gorakadaren alde lan egin nahiko duten ala ez. «Lugorria lantzeak lurra gehiago txandakatzea esan nahi du, eta horrek uzta berrietarako agortzen du, eta, gainera, ongarri gehiago behar dituzu, eta, ziurrenik, gaur egungo prezioekin ez da errentagarria ateratzen, normalean izaten dituzten marjinak hain txikiak izanik», adierazi du Juan Carlos Higueras EAE Business Schooleko nekazaritzako elikagaien sektoreko irakasle adituak.

Eta eskariak gora egin arren, nekazari eta abeltzain txikiek ez dute horren onurarik jasoko, alderantziz baizik, katearen kate-maila ahulena bilakatuz. Ongarrien prezioa igo egin da, energia eta erregaiena bezala. Abeltzainek, berriz, askoz garestiago ordaintzen dute pentsua beren animalientzat, eta horrek haragiaren prezioak garestitzen ditu. Higuerasek aurreikusten du udaren ondoren oilasko haragia faltako dela supermerkatuetan, zereal asko jaten duten animaliak direlako eta abeltzainak galeretan ateratzen ari direlako, eta horrek “ekoizpena murriztuko du eta prezioak asko igoko ditu”.

Bestalde, NPBk aldi baterako malgutzeari utzi zion zereala inportatzeko baldintza fitosanitarioak (intsektizidak) lehen askoz ere zainduta zegoen herrialdeetatik inportatzeko, Argentinatik eta Brasildik, esaterako. Ukrainar alerik ezaren “eragina moteldu” egingo du horrek, baina ez du emango erorketa guztia estaltzeko, eta horri gehitu behar zaizkio produktu hori munduaren beste aldetik inportatzen diren prezioak, Atlantikoa zeharkatzen duten merkantzia-ontziekin.

Espainiak behar duena baino gutxiago ekoizten du

2021ean, Putinek bakarrik zekienean inbasioa hilabete batzuk geroago gertatuko zela, Espainiak zerealak inportatzen zituen batez ere Frantziatik, Ukrainatik eta Brasildik, 3.343 milioi euroko erosketa-bolumenarekin. Baina gatazka lehertu egin zen eta panorama guztia aldatu zen. Urtarrilean eta otsailean gure herrialdeak Ukraina zereal-hornitzaile nagusi gisa kokatu zuen bitartean (222,5 eta 198 milioi euro, hurrenez hurren), Frantziari ia erosketak bikoiztuz, martxoan beheranzko joera hasi zen, eta apirilean Ukrainako ale-inportazioen 5 milioi eurorekin amaitu zen. Esportatzaileen Klubetik, Antonio Bonet presidenteak adierazi du XXI. mendearen hasieratik Ukraina izan dela, Frantziarekin batera, Espainiarentzat produktu horren hornitzaile nagusia, bien artean lehenengo eta bigarren postuak txandakatuz.

Bitxia da, Espainiak kontsumorako behar duena baino gutxiago ekoizten duen arren, zereala esportatzen ere aritzen dela, kantitate oso txikietan bada ere. Horrela, herrialdeak 451 milioi euro inguru saldu zituen 2021ean. Esportatzaileen Klubak zehazten duenez, batez ere Portugalera ( % 22), Frantziara ( % 16), Belgikara, Erresuma Batura, Aljeriara eta Estatu Batuetara bidali zuten. Baina gerraren eztandak esportazioak ere moteldu ditu, eta produktu gehiago gorde dira kontsumo nazionalerako: otsailean 77,1 milioi euro saldu ziren, eta apirilean 66 milioi.

Izan ere, herrialde guztietan ez dira zereal berberak ekoizten. Espainiak garagar uzta asko ditu (ekoizpen osoaren % 43) eta gari bigunarena; aldiz, kontsumitzen duen arto ia guztia inportatu behar du, 510 milioi euro Ukrainari bakarrik erosita 2021ean, zereal horretatik, erosten dien guztiaren % 93.

Eta horrek nola eragingo die kontsumitzaileei? Are prezio igoera biziagoekin urtea amaitu arte. «Irinetik eratorritako produktu guztiak, hala nola pasta, opilak, ogia, pizzak… garestituz joango dira hilabeteetan zehar», baieztatu du Business School EAEko adituak. Datuak argiak dira: elikadurako oinarrizko produktuak inflazio orokorraren tasa baino bost aldiz gehiago igo ziren apiriletik maiatzera, Gelten azken txostenaren arabera. Bestalde, Kantar aholkularitza-enpresak aste honetan argitaratutako azterlan batean ohartarazi duenez, Espainiako etxeen % 4k ezin dute erosketa-saskiko elikagairik primarioenak ere erosi.

Gora egiten jarraituko duten prezioek

2021etik aurrerako bilakaerari erreparatuz gero, nekazaritzako elikagaien gorakada gertatzen ari zen, eta Allianzek egindako txosten baten arabera, % 31koa izan da igoera hori; gerrak, ordea, gora egin du, eta 2022an % 23 handituko dela aurreikusten da, sargaien (erregaia, elektrizitatea, ongarriak…) gorakadagatik.

Eta albiste txarrena da elikagai horiek gora egin duten arren, ikerketak kalkulatzen duela txikizkako prezioak % 6 doitu direla, eta horrek esan nahi du oraindik ez zaizkiola azken kontsumitzaileari ekoizleen prezioen igoeraren erdia ere helarazi.
Nola atera alea Ukrainatik

Portuak itxita, Ukrainak aurreko uztako 25 milioi tona zereal pilatu ditu, baina oso zaila da merkatuan jartzea. Europako herrialdeak salgai hori atera eta banatu ahal izateko jarri dira martxan, eta Espainia gidatzen ari da uztailetik irailera Ukrainatik 8.000 tona ale ateratzea ahalbidetuko duen proiektu bat abian jartzeko.

Ekimena, Frantzia, Luxenburgo eta Poloniarekin lankidetzan, alea trenez Espainiara eramatean datza. Bertan, Mediterraneoko kostaldeko hainbat portutako siloetan gorde ahal izango da, hala nola Bartzelonan, Cartagenan edo Tarragonan, eta, handik, itsasontziz irten ahal izango da helmugako herrialdera.

Egilea Andoni Beitia