Argindar eta petrolio konpainiek eta finantza erakundeek prentsa ona ez izatea oso gutxik uka dezaketen ebidentzia da. Jarduera egiturazkoa eta funtsezkoa da gizarte baten eta haren ekonomiaren funtzionamendu egokirako, eta, horren ondorioz, herritarrok erabat mendekoak gara haren erabakien edo gelditasunen aurrean, eta horrek ondorioak ditu gure poltsikoetan. Errealitate hori, askotan, beti termino negatiboetan egiaztatzen da, eta askotan korporazio handi horiek erakusten duten erantzukizunik eta enpatia sozialik ezarekin du zerikusia, gehiago arduratzen baitira etekinak eta dibidendua akziodunengana maximizatzeaz bezeroen arazoak konpontzeko baino.
Duela hilabete batzuk, finantza-erakundeak, oro har, urakanaren begian egon ziren, erretiratutako bezeroei egiten ari zitzaizkien mespretxu eta bazterkeria bortitzagatik; izan ere, langileak murrizteko eta bulegoak ixteko ahalegin neurrigabean, informazioaren teknologia berriak erabili behar zituzten beren finantza-izapideak egiterakoan, kontuan hartu gabe bankuen hiru bezeroetatik bat ez dela digitala, sektorearen beraren datuen arabera. Euskadin, Eustaten ikerketa baten arabera, 65 urtetik gorako pertsonen % 58k, hau da, euskal herritar guztien % 13,07k, ez du Internet erabiltzen. Datu bat.
Carlos San Juan mediku erretiratuak eta kanpaina temati eta iraunkor batean bildu zituen 600.000 sinadurek eskatu zieten finantza-erakundeei adineko pertsonekiko errespetu eta arreta handiagoa izateko eta digitalizazio-prozesuak errotik aldatzeko, teknologia berrietara sartzerik ez duten erretiratutako bezeroak ez baztertzeko.
Orain, eta Donostiakoa bezalako eremu lokalago batean, Gipuzkoako Ostalaritza Elkarteak salatu behar izan du jendaurrean Iberdrola bezalako konpainia elektriko baten zerbitzu eskasa; izan ere, hilabete batean, bost hornidura-eten egin ditu Alde Zaharreko eremu jakin batean, eta denbora horretan ez zuen inolako jarduketarik egin jatetxe eta tabernei kalte ekonomiko larriak eragin dizkien anomalia bat konpontzeko. Itzalaldiak hiru ordukoak izan ziren, eta jende gehien biltzen zen orduetan gertatu ziren, hau da, bazkari edo afarien txandetan eta goi-denboraldian.
Lehenengo itzalaldia ekainaren 17an izan zen, eta azkena, joan den larunbatean, Iberdrolak anomalia arintzeko eta linea baten gainkarga saihesteko jardueraren bat egiteko denbora nahikoa izan zen, elektrizitate-hornidura beste linea batzuetatik bideratzeko, Alde Zaharreko Portu eta Kale Nagusien arteko eremu bat hornitzen duen transformadorean.
Ignacio Sánchez Galán buru duen konpainiaren arreta-falta horren kostua handia izan da ostalaritza-establezimenduetan, ez bakarrik ezinezkoa delako jan edo afaldu nahi zuten pertsonei zerbitzua ematea hornidura elektrikorik gabe, baizik eta martxan jartzeari uzten dioten hozkailu-makineria, sukaldeak eta labe digitalak ere bai, eta, ondorioz, matxurak direla-eta galtzen diren elikagaiak xahutu egin dira. Kaltetutako zenbait ostalaritza-establezimenduk 8.000 euro baino gehiagotan ebaluatu dituzte egun bakarreko itzalaldien ondoriozko galera ekonomikoak; izan ere, itzalaldiak eguerdian, bazkalorduan eta gauean izan ziren, afarien txandan.
Horren ondorioz, Gipuzkoako Ostalaritza Elkarteak administrazio-izapideak hasi ditu erakunde eskudunen aurrean, ez Iberdrolak akats hori berehala konpontzeko, baizik eta konpainia elektrikoak konpentsazio ekonomikoa emateko eragindako kalte-galerengatik. Prozedura horrek eragindako kalteak konpontzen ez badira, elkarteak iragarri du bide judiziala erabiliko duela operadore elektrikoari erantzukizunak eskatzeko.
Baina itzalaldiek ez dute osagai ekonomikoa soilik, Donostiak kalitatezko turismo-helmuga gisa duen izen onari eta irudiari ere eragiten diote. Ondo legoke jakitea turistak hiritik zer nolako zirrara hartuko zuen, bi aldiz eta egun desberdinetan harrapatu baitzuen, afaltzera eta bazkaltzera joan zenean itzalaldiak. Pentsatzen dut lehen egunean txantxetan hartuko zuela, eta bigarrenean pentsatuko zuela ea patuz nahastu ote zen eta Karibeko herrialde batean ote zegoen, non argi-ebakiak baitira eguneroko zeinu eta santu. Argi dagoena da Donostiara egindako bidaiaren oroitzapenak argi baino itzal gehiago izango dituela gertakari horren ondorioz.
Harrigarria da Iberdrola bezalako konpainia batek ez duela kontuan hartu Alde Zaharra, Donostiako ikur eta erakargarri nagusietako bat dena, bizitegi-gunea izateaz gain, jarduera ekonomikoko zentroa ere badela, taberna, jatetxe eta saltoki ugariekin, eta, beraz, hornidura elektrikoaren eskariaren gailur jakin batzuen aurrean – Egun hauetan gertatu ahal izan den bezala, izan ditugun tenperatura altuen ondorioz –, ez zatekeela lehia egokia izango bere instalazioak eteteko. Ziur nago horrelako kontingentziak kontuan hartzen direla industrialdeak edo enpresa-parkeak energia elektrikoz hornitzen dituzten instalazioetan, hornidura ez kolapsatzeko.
Horrelako gertaerek agerian uzten dute, berriz ere, inkongruentzia dagoela, eta horrek esan nahi duela funtsezko zerbitzu publiko bat, hornidura elektrikoa, enpresa pribatuek kudeatzen dutela, eta enpresa horiek beren interes korporatiboak baino ez dituztela defendatzen, herritarrek merkatuan beste aukerarik izan gabe, eta etsipena eta pazientzia besterik ez zaiela geratzen, gure aitona-amonek zioten bezala, unerik ustekabekoenean argia itzultzeko zain.
Hori da konpainia handiak izatearen arazoa, Iberdrolaren kasuan bezala, jarduera operatibo integrala dutenak, hau da, argia sortzeko, banatzeko eta merkaturatzeko negozioa dutenak, eta, beraz, lehenengo bi alderdietan kontsumitzaileok erabat gaude beren jardueraren mende, ez baitago inolako lehiarik.
Merkaturatzeari dagokionez, sektoreko bi konpainia handiak, Iberdrola eta Endesa, neurri txikiagoan Naturgy gehitu behar zaienak, indartuta ateratzen ari dira, elektrizitatearen prezioen gorakada orokorra gorabehera, eta duela bi hamarkada sektorearen askapenaren ondorioz sortu ziren argia merkaturatzen duten ia 500 enpresa txiki independenteak geldiarazten ari dira.
Estatuko merkatuaren % 80 biltzen duten hiru konpainia horiek, 500 merkaturatzaile txikien % 11ren aldean, prezioen igoera handiko egoera batean ari dira lehiari aurre egiten, teorikoki low cost enpresei mesede egingo liekeelako, gihar finantzario eta operatibo handiagoa dutelako, prozesu osoa produkziotik, banaketatik eta merkaturatzetik osatzen dutelako, eta horrek aukera ematen dielako prezio finkoetan eskaintza hobeak egiteko argitan. Gauza bera egin dute petrolio-enpresa handiek Espainiako Gobernuak agindutako 20 zentimoen hobaria xurgatzeko, kostu txikiko konpainiak ezabatzeko eskaintzak egin baitituzte. Est duena