(Laboral Kutxako bazkide laguntzailea)

Kutxabankeko Administrazio Kontseiluak erakundearen presidente berria erabaki duela eta estrategiaren arduraduna bera izango dela ikusita, gaurkotasun berria hartu du artikulu honen azpititularrean agertzen den galderak: bideraezina al da, halaber, euskal banku-industria?

Anglosaxoiek banku-sektoreari erreferentzia egiteko erabiltzen duten ingelesezko banking industry اterminoaren hitzez hitzeko itzulpena aldez aurretik aukeratzen dut, euskal eragileek (Euskaltel, Gamesa, etab.) kontrola galtzearen ikuspegitik azken urteotan makalaldi larriak izan dituzten beste sektore batzuetako industriekin konparazio batzuk egiteko.

Era berean, Kutxabankek edo Laboral Kutxak Banco Guipuzcoano edo Nafarroako Kutxaren bideari jarraitu beharko liokete? Zer desberdintasun egon daitezke industria batzuen eta besteen artean emaitza desberdina espero izateko? Zer egin beharko litzateke (edo saihestu) berdin amai ez daitezen?

Argi dago azken urteotan, Eusko Jaurlaritzak ahaleginak egin dituen arren, Euskadin jaio eta gure erkidegoan tamaina txikiagoko beste enpresa batzuentzat erreferenteak diren industria-enpresa arrakastatsu batzuk kanpoko akziodunen esku geratu direla. Horren arrazoien artean, globalizazio-prozesua aipa dezakegu. Horren ondorioz, munduko merkatuan lehiatzen diren enpresek I+G+Bko dimentsio-, inbertsio- eta gastu-eskakizun askoz ere handiagoak dituzte, estatuen mugetara mugatutako lehia-egoera batean zeudenak baino, iraganean gertatzen zen bezala.

Zentzu horretan, Euskal Herrian egoitza duten eta liga planetario horretan jokatu nahi duten industriek bi ezaugarri hauetako bat izan behar dute: merkatu-nitxo txiki batean egotea, mundu mailan garrantzitsuak izateko edo hala diren talde multinazionaletako kide izateko.

Izan ere, 30 urte baino gehiago dira Harvard Unibertsitateko ikerketa batek enpirikoki frogatu zuela enpresa baten errentagarritasunak korrelazio oso garrantzitsua duela jarduten duen merkatuan duen kuotarekin eta rankingean duen postuarekin. Zentzu horretan, Arteche bezalako enpresak, errele bereziak egiten dituztenak, edo JMA, giltzak egiten dituztenak, sektoreko mundu mailako nabarmenen artean egon daitezke, garrantzirik gabekoak izatea saihestuz. (Komeni da gogoratzea Gary Hamelek, estrategiaren guruak, azpimarratzen zuela enpresa batentzat okerragoa dela garrantzirik gabekoa izatea inefizientea izatea baino).

Multinazionalen kasuan, Gasteizko Mercedesen edo Iruñeko Volkswagenen adibideek frogatzen dute posible dela mundu mailan lehiatzea, kasu honetan munduko beste leku batzuetan kokatutako markak ekoizten dituzten konpainien beste lantegi batzuekin, nahiz eta egoera horretan etengabeko erronka bat dagoen: produktibitate- eta kalitate-maila jakin batzuk lortzea, enpresa-kudeaketan bikaintasuna eskatzen dutenak, eta, nahi izanez gero, inplikatutako stakeholder guztiek partekatutako helburu bat.

Testuinguru horretan, Euskaltelen saiakera, tokiko merkatu oso txiki batean arrakasta handi batetik abiatuta, espainiar mailan operadore garrantzitsuetako bat izatea, seguruenik gauzaezina zen Movistar eta Vodafone bezalako erraldoiekin lehiatzen zen sektore batean, eta bezero-zorro nahikoa lortzeko inbertsioa CIAren aukerak baino askoz handiagoa zen, baita burtsara aterata ere.

(Paradigmatikoa izan liteke, halaber, Eroskiren kasua; izan ere, bertako merkatuko liderra izanik, galera handiak izan zituen estatu mailara jauzi egin nahian, eta, ondoren, garrantzitsua den merkatuetara bideratzeko estrategiarekin zuzendu ziren).

Lehen aipatutako Harvardeko erreferentziak ere bi kasuetan betetzen ziren, eta bi enpresek emaitza bikainak izan zituzten euskal tokiko merkatuan, non merkatu-kuota oso altua izateaz gain, lider eztabaidaezinak ziren.

Banku-industriaren kasuan, historia triste bera errepikatzera behartuta gaude? Seguru asko, erantzuna baiezkoa izango da erabaki estrategiko desegoki berberak errepikatzen badira eta dimentsioa handitu nahi bada garrantzirik ez duten erakundeak eskuratuz, Estatu osoan rol bat betetzeko.

Nolanahi ere, bitxia da finantza-erakundeei dagokienez behin eta berriz planteatzen den zerbait den arren dimentsio egokia lortzeko beharra, ez dagoela hori oinarritzeko azterketa seriorik. Munduan dagoen errealitatearekin talka egiten duen leku komuna da (bankuak zenbat eta handiagoak izan, orduan eta hobea), non, adibidez, 85.000 kreditu-erakunde kooperatibo baino gehiago dauden, ia guztiak Laboral Kutxa baino txikiagoak.

Gakoa ez dago, Harvarden aipatutako azterketak erakusten duen bezala, dimentsioan, merkatu-kuotan baizik. Eta gogoratu behar da Mc Kinsey aholkularitza-enpresak duela urte asko 100 negozio baino gehiago identifikatu zituela «banku-negozioa» deiturikoan. Negozio horien artean, batzuk mundu mailan jokatzen dira (inbertsio-bankuarekin edo funtsen kudeaketarekin lotutakoak, adibidez), eta, horietan, toki-erakundeei ez zaie erraza izango lehiakorrak izatea, baina beste batzuek tokiko dimentsioa dute (bezero partikularrekin eta enpresa txiki eta ertainekin egindako banking retailarekin zerikusia duten guztiak, zeinetan lehiaren gakoak zerikusia baitu zerbitzuaren kalitatearekin eta bezeroaren konfiantzarekin).

Ildo horretan, gogoratu behar da Nafarroako Kutxak, erkidego horretako lider eztabaidaezinak, hedapen harrigarria izan zuela Estatuan, eta, horren ondorioz, ia 1.000 milioi euroko balioa galdu zuela urte gutxi batzuetan. Bestalde, Banco Guipuzcoanok, Espainiako merkatuarentzat dimentsio eskasa izanik, bertan garrantzirik ez izateko arriskua zuen.

Espero dezagun, beraz, euskal bizitza ekonomikoko beste esanahi eragile batzuk bezala amaitzea saihesteko, Kutxabankek ez errepikatzea Cajasur eta Laboral Kutxa erostea bezalako eragiketak, ez dadila limurtu sirena-kantu posibleen bidez, dagozkien merkatuetan garrantzirik ez duten kreditu-kooperatiben ardura hartzeko, horrela, gure dimentsioari egokitutako banku-industria bat izaten jarrai dezagun, lehiakorra izango dena enpresariak ardatz dituzten negozioetan eta arrakastatsuan.

Seguruenik, gertuko jarraipena egin beharko liekete herrialdeko arduradun ekonomikoei, bi finantza-erakundeetako lehendakaritzetan izango den hurrengo txandakatzearen testuinguruan.

Egilea Andoni Beitia