Europako Batzordeak (EB) uste du Espainiak joan den urtarrilean indarrean sartu zen pentsioen erreformaren lehen zatian sartutako belaunaldien arteko ekitate-mekanismoak ez dakarrela gastua moteltzeko eta sistemaren iraunkortasunaren epe ertain eta luzerako aurreikuspenak egin ahal izateko behar bezain automatikoa den gastu-doikuntzarik.

Hala aitortu zuen Jose Luis Escrivá Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio ministroak El País egunkarian atzo argitaratutako elkarrizketa batean, eta azaldu zuen Brusela ez dagoela ziur, Batzordeak eskatu bezala, Espainiako Gobernuak asmatutako mekanismoak indargabetutako iraunkortasun-faktoreak sistemaren gainean duen eragin moderatzaile (gastu) bera izango duen. Eta zalantzan jartzen du, ministroak dioenez, tresna 2032an berriz ebaluatu behar delako, aplikatzen diren doikuntzek 2050era arte balio izan beharrean.

Horren aurrean, ministroak elkarrizketa honetan ekitate-mekanismoa defendatu zuen, bere sailak diseinatua eta joan den abenduan onartua, hain zuzen ere, «Erdiautomatikoa» eta «ez automatikoa» zelako. Horrela, tresna honek gainkotizazio bat sortzen du datozen 10 urteetarako, zeinaren diru-bilketa hamarkada honen erdialdetik aurrera baby boomean jaiotako langileak erretirora iristeagatik pentsioetan egindako gastuaren igoera finantzatzeko erabiliko den. Ondoren, 2032tik aurrera, Moncloa urte horretan okupatzen duen gobernuak erabaki beharko du bildutakoa nahikoa den ala ez, eta, hala ez bada, erabaki beharko du zer neurri hartu edo diru-sarrerak handitzeko, pentsioen zenbatekoaren bidez gastua doitzeko edo bi gaiak konbinatzeko.

Gizarte Segurantzak uste du arau erdiautomatiko bat egokiagoa dela 2050era arte iraungo duen arau automatiko bat baino, indargabetutako jasangarritasun-faktorea kasu – Bost urtean behin pentsio berrien doikuntza txikiak egiten zituena bizi-itxaropenaren bilakaeraren arabera –. Eta horrelako arauak defendatzeko arrazoia, besterik gabe, honako hau da: ziurtatzen dute esperientziak erakutsi duela etorkizuneko gobernuek ez dituztela beti horrelako mekanismoak onartzen – PPren aurreko gobernuak onartutako bi faktoreekin gertatu den bezala, orain indargabetuta eta beste batzuekin ordezkatuta baitago –.

Mekanismo malguagoak

Era berean, Escrivaren taldea aspalditik ari da nabarmentzen nazioarteko erakunde handien joera dela arau automatikoak alde batera uztea mekanismo malguagoen bidez, zurrunenek edo automatikoenek eragin negatiboak azkartu ere egin ditzaketelako ekonomian, aurreko finantza-krisian austeritate-neurrien ondorio kaltegarriak izan zitezkeen bezala.

Gainera, pentsio-sistemaren arduradunek uste dute Bruselak doikuntza-mekanismo horren automatikotasuna exijitzeko arrazoi bakarra dela Batzordeko talde teknikoentzat errazagoa dela proiekzioak egitea.

Hori esanda, Gizarte Segurantzak aurreikusita dauka urte honetan egingo diren bilera teknikoak pentsioen erreformaren bigarren fasea negoziatzeko baliatzea, Bruselako teknikariak konbentzitzeko belaunaldien arteko ekitatearen mekanismo espainiarraren ontasunaz. Baina lortuko ez balu, Escrivak onartzen du aldatu egin beharko duela automatismo motaren bat sartzeko.

Edonola ere, bilera horiek zailak izango dira Escrivaren taldearentzat; izan ere, aipatutako ekitate-mekanismoaren gaiari heltzeaz gain, pentsioa kalkulatzeko formularekin lotutako doikuntza berriei buruz hitz egin beharko dute, eta, zehazki, hura kalkulatzeko kontuan hartzen den urte kopuruari buruz. Urte horiek luzatzea eskatzen du Bruselak. Urte horiek langilearen lan-karreraren azken 25 urteetan finkatu dira, eta horrek hasierako zenbatekoa murriztea ekarriko lieke landun gehienei. Baina Escrivak defendatzen du luzapen hori langileari mesede egiten badio bakarrik aplikatuko dela (hau da, bere lan-ibilbideko azken urteak hasierakoak baino okerragoak izan badira), eta horrek ez lukeela eragingo pentsioetan gastu txikiagoa izatea, eta hori da Batzordeak neurri horrekin nahi duena.

Egilea Andoni Beitia