Energiaren sektoreko eta banku-sektoreko enpresa handiak aldi baterako zergapetuko dituen zerga bereziak, Gobernuak bi urtean 7.000 milioi bildu nahi dituenak, ez du oinarririk eta arrazoirik abian jartzeko. Hala uste du, behintzat, Angel de la Fuente Ekonomia Aplikatuko Azterketen Fundazioko (Fedea) zuzendariak, eta ziurtatu du ez dagoela gutxieneko arrazoi sendorik konpainia horien etekin handiak apartekoak direla ziurtatzeko. Aldi berean, De la Fuenteren esanetan, beste sektore batzuk egongo lirateke, hala nola industria, telekoak, merkataritza edo ostalaritza, eta horiek nabarmen aurretik leudeke ohi baino etekin handiagoak lortzeko orduan.
Fedeak aldi baterako zergaren aurka egiteko duen arrazoi nagusia da ez dela gutxieneko arrazoi sendorik ematen honako tesi hau babesteko: karga berriak ez dira ordainarazpen arbitrarioak, zentzuren batean ongi proportzionatutako ekarpenak baizik. Funtsean, De la Fuentek garatzen duen argudio bakarra da banku handiek eta energetikoek onura asko dituztela (20.000 milioi inguru 2021ean lehen kasuan eta 9.000 milioi bigarrenean), eta, horrekin batera, horiek handitzeko joera izan dezaketela.
Hala ere, mozkinen bolumen osoak ez du esan nahi mozkin horiek gehiegizkoak edo, gutxienez, atipikoak direnik. Horrela, inbertitutako kapitalarekin erlazionatzen baditugu, baliabide propioen gaineko errentagarritasuna kalkulatuz, ikusiko dugu bankuak eta energetikoak ez daudela sektore errentagarrienen artean 2021ean.
Izan ere, krisialdi inflazionistari lotutako gastu publikoa finantzatzen laguntzeko aldi baterako tasa bat justifikatuz gero, argi eta garbi aurretik daude industria, merkataritza eta ostalaritza, errentagarritasunak bi puntu handiagoak baitira, eta are gehiago informazio eta komunikazioen sektorea, zeinaren errentagarritasuna bankuen eta energiaren sektoreena baino handiagoa baita.
Fedearen kalkuluen arabera, baliabide propioen batez besteko errentagarritasuna % 6 ingurukoa izango litzateke bankan eta energia-sektorean; industrian, merkataritzan eta ostalaritzan, berriz, % 8 ingurukoa izango litzateke, eta informazioaren eta komunikazioaren sektorean, berriz, % 12tik gorakoa.
Bi zerga desberdin
Gogoratu behar da aparteko bilketa hori lortzeko Gobernuak bi zerga diseinatu dituela. Energiaren sektoreari eragiten dionak % 1,2ko tasa izango du urtean 1.000 milioi euro baino gehiago fakturatzen dituzten konpainien urteko negozio-zifraren zenbateko garbiaren gainean, eta bankuetara mugatzen denak, berriz, % 4,8ko tasa izango du, bi kontzeptuen artean 800 milioira iristen diren erakundeen komisio eta interesei eragingo diena.
Horregatik guztiagatik, ekonomialariak uste du uztailaren amaieran aurkeztutako lege-proposamena sakoneko aldaketarik gabe onartzen bada eta horrek eragingo dituen baliabide judizial seguruak gainditzen baditu, aurrekari oso kezkagarri bat ezarriko dela, edozein gobernu-gehiengori aukera emango liokeena sektore espezifiko eta zenbateko oso esanguratsuei atzamarrez esleitzeko. Era berean, enpresen eta merkatuen funtzionamendu askea oztopatuko litzateke, zerga baten kargaren banaketa eraginkorra legez aurrez finkatzeko.
Fedeako zuzendariak Jaurlaritzako alderdien jarreraren aurka ere egin du, “Oso funsgabetzat” jo baitu. Karga berriak inflazioak politika birbanatzaileak finantzatzeko sortutako aparteko onuren zati bat ateratzeko modu gisa ulertzen badira, De la Fuentek honako hau planteatzen du: “Ez al luke zentzu handiagorik onura horiek zuzenean zergapetzeak, gauzatu ondoren eta hori egiten duten edozein sektoretan, magnitude horretara hurbilketa isila egin beharrean, begiz aukeratutako bi sektore espezifikoren (edo horien zati baten) diru-sarreren gaineko karga baten bidez?”.