Josu Aztiriak, NLP Orai Teknologien koordinatzaileak, adimen artifiziala eta hizkuntza naturalaren prozesamendua gidatzeko herrialde handinahi eta nazioarteko proiektu bat garatzeko beharra azpimarratu du, hau da, goi mailako Ikerketa eta Fabrikazioko Sare Publiko Pribatu bat sortzeko beharra. ORAIN aurkeztu zenetik hilabete batzuk igaro direnean, NLP Teknologiak arduradunarekin hitz egin dugu adimen artifizialaz, hizkuntza naturalaren prozesamenduaz eta arkitektura neuronalaz.
Zein da ORAI NLP Teknologia? Zertan ari zarete?
Orai aurrerapen teknologikoak eta adimen artifizialaren eta hizkuntza naturalaren ahalmen guztiak industriara azkar eramaten dituen lantokia da. Guretzat apustu estrategiko bat gauzatzea da, azken 20 urteetan egiten ari garena indartu eta zabaltzeko. Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sareko lehen mailako eragile teknologiko bihurtzeko apustu handia da, adimen artifizialaren eta hizkuntza naturalaren prozesamenduan, hain zuzen ere.
Nola uztartzen dira adimen artifiziala eta hizkuntza naturalaren prozesamendua?
Adimen artifiziala diziplina berria da, konputazio-sistemen bidez pertsonen prozesu mentalak imitatzeko eta ikasteko trebetasunak ematen dituena. Adimen artifiziala makinek giza adimena imitatzeko duten gaitasuna denez, eta hizkuntzaren ulermena eta hizkuntza giza adimenaren agerpen nabarienak direnez, Hizkuntza Naturalaren Prozesamendua adimen artifizialaren erdigunean dagoen diziplina da. Hori horrela izanik, esan dezakegu adimen artifizialeko zentro teknologikoa garela, eta algoritmo konplexuak eta sendoak eraikitzen direla bertan.
Zer dakar ORAIk besapean?
Gure industriaren eta enpresen lehiakortasuna areagotzeko helburuarekin sortu gara, elkarrekin diseinatutako eta garatutako proiektu teknologikoen bidez hizkuntza naturalaren prozesamenduan sortutako eta garatutako teknologiak industriaren esku jartzeko. Prozesu hau bizkortu nahi dugu gaitasun eta heldutasun teknologikoa dagoelako.
Jar dezagun ORAI enpresen eskura. Zer eskain diezaieke?
Gure gaitasun zientifikoak eta teknologiak euskal enpresei helarazi nahi dizkiegu, adimena sortu, gailu adimendunak garatu, enpresen prozesuak eraginkorragoak eta adimendunagoak izan daitezen. Enpresa batean egituratuta ez dagoen informazioa eta ezagutza kudeatzen lagun dezakegu; eragin sozial handiko produktu edo zerbitzuak eskaintzen dituen enpresa baten ospe digitala monitorizatu eta azter dezakegu; kolaboratzaile adimendunak eta galdera-erantzun sistema bizkorrak gara ditzakegu, bezeroekiko harremana eta komunikazioa eraginkorragoak izan daitezen; soluzio teknologiko aurreratuak ditugu dokumentazioaren kudeaketa jasangarria izan dadin ingurune eleanitzetan jarduten duten enpresentzat, edo pertsona-makina harreman posibleagoa izan dadin.
Adibide praktikoren bat ezagutuko genuke?
Bai horixe. Industria arloko adibide bat: EAEko kooperatiba handienetako bat den Ulma Construccion kooperatibarekin ari gara lanean. Adimen artifizialak administrazioan eta fabrikazio-instalazioetan duen ahalmena eta digitalizazioa baliatu nahi ditu barne-prozesuak eraginkorragoak izan daitezen. Horretarako, hainbat teknologia sartu nahi dituzte erabiltzen dituen aplikazioetan, bai materialen eta horniduren kudeaketan, bai fabrikazio-prozesuan, hizketaren ezagutza, hizketaren bidezko aginduen transmisioa eta informaziorako sarbidea errazteko. Hizketaren ezagutza industria-inguruneetara egokitzea da erronkarik handiena; izan ere, ingurune zaratatsuak dira, eta ez dute balio ohiko ezagutzaileek. Beraz, eredu akustikoa ingurune industrialetara egokitu dugu eta neurrira egindako hizkuntza ezagutzailea garatu dugu.
Industria-sektoretik kanpoko adibiderik?
Bat bankuarekin lotua: BBVAk enpresa handi guztiek nahi duten gauza sinple bat nahi zuen: sare sozialetan eta hedabideetan BBVAri -eta bere lehiakideei- buruz esaten ari direna monitorizatzea eta neurtzea. 10.000 hedabide digitaletatik informazio esanguratsua ateratzen ari gara denbora errealean, eta hori ezinezkoa litzateke eskuz egitea, eta iritzi edo albiste horien atzean dagoen polaritatea neurtzen dugu, eta dimentsio jakin batzuetako ezaugarri ospetsuak aztertzen ditugu, lehiakideekin alderatu ahal izateko. Enpresaren zuzendaritzak aginte-tauletan eta bistaratzeko metodo aurreratuetan zehaztutako adierazle bakoitzaren datuak jarraitzen ditu. Hori guztia egiteko, sentimenduen analisian eta neurona-arkitekturen bidez informazioa ateratzean egindako azken aurrerapenak aplikatzen ditugu.
Gauzak oso azkar doazenez, zein izango da zuen sektorearen bilakaera eta egoera 10 urte barru?
Gure erkidegoan Europan hizkuntza naturalaren prozesamenduan ez dagoen gaitasun zientifiko-teknologikoa dago. Baldintza ezin hobeak ditugu alor horretan aritzen diren eta teknologia sortzen duten enpresak izateko, eta industria adimenduna izateko, adimen artifizialeko teknologien aplikazioei esker. Herrialde anbiziotsu eta nazioarteko proiektu bat garatu beharko genuke adimen artifiziala eta hizkuntza naturalaren prozesamendua gidatzeko, hau da, ikerkuntza eta fabrikazio publiko-pribatuko goi-mailako sare kooperatibo bat eratzeko.
Zertarako sare publiko-pribatu kooperatibo hori?
Gure konputazio-gaitasuna, hain kritikoa, biderkatzeko, gure oinarrizko ikerketa-ildoak indartzeaz eta industria teknologiko independentea sortzeaz gain, goi-mailako lanpostuak sortzea, emakumeen presentzia berdintzea, euskararen garapena eta munduko baliabide gutxiko hizkuntzen osasun digitala bultzatzea eta irisgarritasun unibertsalari eta erronka sozialei (berdintasuna, klima-aldaketa, eten digitala…) erantzutea. Hau da: herrialde teknologiko eta industrialeko proiektu bat hizkuntza naturalaren prozesamenduaren esparruan.
Leku horretara iristeko bidea markatuta dago?
Erronkak identifikatuta daude: prozesatzeko gaitasuna bikoiztuko duten azpiegitura teknologiko indartsuak; oinarrizko ikerketako inbertsio-lerro espezifikoak; goi-mailako lanpostuak eta talentuari eusteko politika zehatzak, eta administrazioaren trakzio-lana fabrikatzaile teknologikoek gihar nahikoa lor dezaten. Apustu estrategikoa eta azkarra egin behar da, gainera.
Sentimenduen analisia, arkitektura neuronala, batzuetan badirudi zientzia-fikziozko istorio bati buruz ari garela. Une honetan, 2022. urtean, Adimen Artifizialaren karreran, non gaude kokatuta?
Orairentzat funtsezkoa da hizkuntza eredu neuronal berriak ikertzen jarraitzea. Orain arte DeepText ikerketa-proiektua izan dugu, eta Eusko Jaurlaritzak ELKARTEK deialdiaren bidez lagundu digu. Garrantzi handia du; izan ere, hizkuntza-eredu berriekin, hobeto modelizatzen dugu giza hizkuntzaren ulermena eta sorkuntza, eta horrek nabarmen hobetzen ditu LPZren zeregin garrantzitsuak. Arkitekturetan eta hizkuntza-eredu berrietan ezagutza berria sortzea funtsezkoa da. Gure teknologia sortzeko estrategiarekin jarraituko dugu, beraz, aurten bertan ahots pertsonalizatuak sortzeko sistema bat izango dugu. Une honetan bozgorailu adimentsu bat ere garatzen ari gara eta urte amaierarako amaituta egongo da. Bestalde, aukera handiak daude PERTEri lotuta: hizkuntzaren Ekonomia Berria deritzona. Gure ustez, PERTEak palanka bat izan behar du NLPren esparruan industria teknologiko indartsu bat eraikitzeko eta herrialde gisa aurrera egiteko gaitasun zientifiko-teknologikoak sortzeko.