(Ingurumen-gaietan aditua eta Ingurumeneko Sari Nazionala)
Joan den irailaren 7an, Ihobe-Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoak eta APIA-Ingurumen Informazioko Kazetarien Elkarteak antolatutako 2022ko Ingurumen Komunikaziorako Eskolan parte hartu nuen, komunikazioari eta ingurumenari buruzko eztabaidagune gisa. Euskal Herriko Unibertsitateak (EHU) Donostian antolatutako Udako Ikastaroetan parte hartu nuen, eta, laugarren edizioan, krisi ekologikoari eta krisi sanitarioari buruzko arazoak jorratu ziren.
Jardunaldi horretan parte hartu genuenok ados egon ginen gai askotan, besteak beste, kazetaritzak eta ingurumen-informazioak azken urteotan izan duten bilakaera positiboarekin. Urte batzuk lehenago, ingurumen-kazetaritzan pentsatzea ia utopia zen, ez gure inguruko gaiei buruz informatzeko beharraz konbentzitutako profesionalak ez zeudelako, baizik eta komunikabideek horrelako albisteetan zuten konfiantzarik ezagatik.
XXI. mendeko bigarren hamarkadan, egoera oso bestelakoa da, eta profesional talde handi bat borrokan ari da egunez egun, ingurumen-albisteek papera, irrati-espazioa, ikus-entzunezkoa, Internet eta abar busti ditzaten, eta gero eta ingurumen-kazetari espezializatu gehiago daude. Ingurumenari buruzko informazioa jada ez da arraroa komunikabideetan, nahiz eta batzuetan ez zaion tratamendu egokia ematen. Era berean, adierazi behar da ingurumen-kazetaritza esparru oso zabala dela, gai asko hartzen dituena, eta beste kazetaritza batzuekin ere lotzen duena, hala nola, zientifikoarekin eta ekonomikoarekin, eta oso konplexua. Hau da, ingurumenaren eta klimaren errealitatea ulertu behar da, eta, bestalde, jendeari ahalik eta hizkuntza ulergarrienarekin eta irakurleari, entzuleari edo ikus-entzuleari kontatzeko modurik egokienekin transmititu behar zaio.
Ildo horretan, eta nire ikuspuntutik, beharrezkoa da ahalik eta zorroztasun zientifiko handieneko komunikazio batean aurrera egitea; izan ere, informazioa gero eta eskuragarriagoa denez, datu faltsuen edo kalitate oso baxuko datuen bolumen handia dago, eta, horren aurrean, funtsezkoa da lastoa eta garia bereiztea; ahalik eta kontraste eta aniztasun handienarekin ingurumen-informazioko iturrien erabileran; ingurumen-komunikazio handiagoa eta hobea dute; eta, gainera, katofia eta neke handiko mezu negatiboak sortzen dituzte. Eta, komunikabideetatik, krisi klimatikoaren berri askotan ematerakoan, nahiz eta ezin den modu berean komunikabide guztietara zabaldu eta tratatu, ondorioetan zentratzen dira oro har, eta horrek berekin dakar krisi klimatikoari buruzko albisteen zati handi bat katastrofista izatea. Ingurumenaren eta klimaren errealitatea oso nekagarria eta oso kezkagarria den arren, garrantzitsua da klima-aldaketaren inpaktuetan ez ezik, arrazoietan eta konponbideetan ere eragitea.
Krisi klimatikoaren fenomenoa gure inguruan dauden errealitate zehatzekin lotzeak aukera ematen du askoz hobeto ikusteko klima-aldaketa ez dela etorkizuna, oraina baizik, eta dagoeneko hemen dagoela. Euskadin gero eta sarriago gertatzen diren bero-boladek, baso-suteek eta uholdeek, Planetaren berotzearen magnitudearekin proportzionalki areagotuko direnak, klima-aldaketa muturreko fenomeno meteorologikoekin lotzeko beharra ikusarazten digute, gertakari horiei buruzko informazioan alarmismoa saihestuz.
Funtsezkoa da kazetaritza kritikoa defendatzea, irudi berdearen garbiketa eragiten duten multinazional kutsatzaileek ordaindutako edukietatik urrun dagoena (Greenwashing ingelesez). Gainera, horrek eragin negatiboa du benetan ingurumen-jardunbide egokiak eta iraunkorrak gauzatzen dituzten enpresetan, eta klima-aldaketaren kausen, inpaktuen eta konponbideen inguruan dagoen ziurtasun zientifikoan oinarrituta gero eta gehiago agertzen den ukazionismoa argitzea.
Aurrean ditugun erronka ugarien artean, egin zen solasaldian bat nabarmendu zen oso lehentasunezkotzat, hau da, pertsonak, eta bereziki gazteak, aldaketarako eragile bihurtzea lortzea. Eta hori bat dator irailaren 23an Fridays for Future-Juventud por el Clima erakundeko gazteek nazioartean egingo duten nazioarteko mobilizazioarekin, eta bat dator Asteklimaren hirugarren edizioarekin, Klimaren eta Energiaren Astearekin, zeina 2022ko irailaren 23tik urriaren 2ra bitartean egingo baita, Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailak bultzatuta, bere erakunde publikoen bidez (EEE eta Energiaren Astea).
Aurrekoa garrantzitsua da; izan ere, duela bi mende eta erditik hona nagusitu den energia-sistemaren eraldaketa sakon eta erradikala gauzatzeko, funtsean klima-aldaketa eragiten duten erregai fosilen erabileran oinarrituta, behar-beharrezkoa da gizarte kontzientziatu eta mobilizatu bat izatea, eta ez dago B planeta bat, bakarra baizik, eta bertan bizi gara, eta zaindu eta babestu egin behar da.