ELGEk energiaren prezioak diruz laguntzeko politikak alde batera uztearen aldeko apustua egin du. Politika horiek jasanezinak dira aurrekontuen ikuspegitik, eta bidegabeak gizartearen ikuspegitik, errenta-talde txikienentzako laguntzak lehenesteko.

Asteazken honetan argitaratutako txosten batean, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundeak (ELGA) energiaren prezioei eusteko politikak bertan behera uzteko eskatu du, batez ere erregai fosilak diruz laguntzen ari baitira, baina, hain zuzen ere, nazioarteko lehentasun nagusia erabilera murriztea da, arrazoi klimatikoengatik.

Prezioak kontrolatzeko neurriak edo merkatuko prezioaren azpiko mugak kritikatu ditu; izan ere, aplikatzeko nahiko errazak diren arren, azkenean energia gehien kontsumitzen dutenei egiten diete mesede, horiek izaten baitira baliabide gehien dituztenak.

Gainera, kontsumitzaileei energia aurreztu eta erregai fosilak alde batera utzi behar direla esaten dien mezua asaldatzen dute.

Eta hori gutxi balitz, energia-hornikuntzaren katea larriki nahas dezakete, azpiegitura berrietan egiten diren inbertsioak indargabetu eta eskasia-arazoak sortzen baitituzte.

Txostenaren egileek onartu dute energia-igoeren igoera mugatzeko neurriek inflazio-presioak “aldi baterako” geldiaraz ditzaketela. Baina, ondoren, ohartarazi dute eskaria ez dela eskaintzaren murrizketetara egokitzen uzten, eta horrek urritasun-arazoak larriagotu ditzakeela, eta, berez, etorkizuneko inflazioa ekar dezakeela.

Arrazoi beragatik, energiaren gaineko zergen murrizketek, Europan batez ere BEZarekin oso modu zabalean erabili direnak (besteak beste, Espainiaren kasua aipatzen da), prezioen seinalea aldatzen dute eta diru-sarrera fiskalak murrizten dituzte.

Eta ez dago bermatuta zerga-beherapen horiek neurri berean prezioetara eramango direnik.

Txostenean inplikatutako 89 herrialdetan bildutako datuen arabera, 2021eko urritik 2022ko abendura bitartean energia-krisiari aurre egiteko gailuen kostu fiskala 246.000 milioi dolarretan ebaluatu da, eta horietatik 169.000 milioi erregai fosilentzako diru-laguntzetara bideratu dira zuzenean.

Zifra horren tamainaz ohartzeko, ELGAk konparatu egiten du berotegi-efektua eragiten duten erregai horiek diruz laguntzeko 15 hilabetetan jarri den diru publiko gehigarria 2019an jaso zituzten 201.000 milioi euroekin edo 2020ko 182.000 milioiekin.

Laguntza selektiboak, ez orokorrak

Horren ordez, ELGAk gobernuei gomendatzen die laguntza selektiboak eman diezazkietela talde ahulenei, eta, aldi berean, garraiobideak eta energia-iturri alternatiboak gara ditzatela. “Diru-sarreretarako laguntzek kostu fiskala izaten jarraitzen duten arren – Adierazi du –, neurriak hobeto aukeratzeak erantzun politiko iraunkorragoa eman dezake, prezioak altuak izaten jarraitzen badute”.

Hala ere, neurri konplexua da praktikan jartzeko, onuradunak identifikatzeko datu-baseak eskatzen baititu. Eta hori falta izan daiteke gizarte-sistema oso garatua ez duten herrialdeetan, edo premia handiena dutenengana iristea zaila den herrialdeetan, informaltasun-maila handia dagoenean edo erakunde-gaitasuna falta denean.

“Herrialde garatuen kluba” izenekoak egungo testuinguru geopolitikoan klima-politiken eta energia-segurtasunaren politiken arteko epe ertaineko sinergiak bultzatu behar direla azpimarratzen du.

Horrek esan nahi du, beste behin ere, prezioaren gaineko esku-hartzeei uko egiten zaiela, eta, horien ordez, familia ahulei aurrezteko neurriekin prezioen talken aurrean laguntzeko eta energia garbietarako trantsizioa bizkortzeko mekanismoak ezartzen direla.

Eraginkortasun energetikoaren hobekuntzak sarituz eta sareak eta azpiegiturak karbono-isurketa zero duten teknologietara egokituz egin daiteke hori.

Egilea Andoni Beitia