Joan den astean Ogasunak iragarri zuen aberastasun handien gaineko zerga berriak Madrilgo Erkidegoak, lehenik, eta PPren beste eskualde-gobernu batzuek, gero, ondarearen gaineko zergan bultzatu dituzten hobariak indargabetu nahi ditu. Karga berria, oraingoz aldi baterakoa, zerga-bilketaren galerari aurre egiteko eta jatorrizko zergari eusten dioten autonomia-erkidegoen aberastasunekiko dei-efektua geldiarazteko helburuarekin sortu da.
Lehenengo arrazoia bistakoa da. Madrilek urtean 900 milioi baino gehiago biltzeari uzten dio Ondarea hobaritzeagatik. Bigarrena, ordea, ahuldu egiten da estatistikari dagokionez. Erdialdeko eskualdeak, indarrean dauden hobariak dituen eskualde bakarrak, aberastasunaren gaineko zerga bere horretan mantentzen duten beste eskualde batzuek (Balear Uharteak edo Valentziako Erkidegoa, esaterako) baino aitorpen-emaile gutxiago dituen deskontua abian jarri zenetik irabazi du. «Ditugun datu urriek erakusten digute hobariak berez ez dituela ondare handiak erakartzen», azaldu du Antonio Durán-Sindreuk, Pompeu Fabra Unibertsitateko Barcelona School of Management-eko Fiskalitate Masterreko zuzendariak.
Ondarearen gaineko zerga autonomiei lagatako estatu-izaerako zerga da, eta haren mende daude urtero Espainiako Ogasunaren diru-sarrera guztien % 0,6. Oro har, 700.000 eurotik gorako ondare garbia duten aberatsek aitortu behar dute, lehenengo etxebizitzatik 300.000 euro kenduta. Zerga-bilketan pisu txikia duen arren, zerga polemika handiz inguratuta dago Madrilek 2011n bultzatu zuen hobari osoagatik eta Andaluzia edo Galizia bezalako eskualdeetako azken iragarpenengatik, hemendik aurrera % 100eko eta % 50eko hobaria izango baitute, hurrenez hurren.
Juanma Moreno Andaluziako presidentea txantxetan aritu zen duela bi aste, neurria iragarri zuenean, hobari berriari esker Madrilen finkatutako aberastasun handiak erakartzeko aukerarekin. Hala ere, zergaren inguruko joeraren arabera, zaila izango du.
Aragoik % 166 aberats gehiago irabazi ditu
2012tik, praktikan kargarekin amaitu ondoren, Madrilek aitortzaileen % 25 irabazi du. Ehuneko hori Aragoikoa ( % 166 gehiago), Balearretakoa ( % 32) eta Valentziakoa ( % 30) baino txikiagoa da, eremu horiek ez baitute inolako deskonturik egiten. Era berean, Kataluniako ( % 24) eta Extremadurako ( % 21) igoeretatik gertu dago, aberatsenei ere ez baitiete merkealdirik aplikatzen, eta Espainiako batez bestekotik ( % 26ko igoera) gertu.
Luis del Amo Ekonomialarien Kontseilu Nagusiko REAFeko idazkari teknikoak dioenez, benetan zaila da jakitea hobariek zer eragin duten zergaren funtzionamenduan, aberastasun-ihesari dagokionez. Alde batetik, adierazi du gerta daitekeela Madrilen bizi diren kaltetu potentzial askok Ondare gisa ere ez deklaratzea, likidatu beharrik ez dutelako, eta, ondorioz, informazio-hutsune izugarria sor daitekeelako. Bestetik, gogorarazten du ez dela ahaztu behar erdialdeko eskualdearen hiriburutza-efektua, aberastasun asko bertan modu naturalean finkatu izana eragiten duena, Duran–Sindreuk ere adierazten duena.
Ondarea deslokalizatzea ez da lan erraza
Era berean, gogoratu behar da, erantsi du Fiskalitateari buruzko Masterraren zuzendariak, ondare bat erkidego batetik bestera deslokalizatzea ez dela lan erraza, eta ezin dela itxuraz egin. Ondare handi guztiek nahi ez dituzten edo onartzen ahal ez dituzten plangintza, lan eta ondorioak dakartza. Ultrarrek egin lezaketen zerbait da, baina emanez gero, hobariek ondorio horiek dituztela ondorioztatzea ahalbidetzen ez duten lekukotza-kasuak baino ez lirateke izango.
Ultrarren hiriburutza-efektua eta manioba-gaitasuna Madrilen deklaratutako batez besteko aberastasun-bolumenaren atzean egon liteke, adituen arabera. Isabel Díaz Ayusok gobernatzen duen eskualdean, zerga horren bidez aitortutako batez besteko ondarea 10,3 milioi eurokoa da, Espainiako batez bestekoa (3,5 milioi) baino ia hiru aldiz handiagoa, eta Galizian aitortzen diren batez besteko 6 milioi euroak baino nabarmen handiagoa.
Zerga-batailak erreplikak sortzen jarraitzen du, Gobernuak enpresa handiei karga gehien eta ondare eta arintze gutxien dituzten taldeei karga gehien eragingo dizkien zerga-paketea iragarri eta egun batzuetara. Atzo, Madrilgo Erkidegoko presidente Isabel Díaz Ayusok ziurtatu zuen Madrildik soilik 13.000 zergadunek ihes egin dezaketela, BEZaren eta errenta-zergaren bidez 5.000 milioi euro baino gehiago bilduta. Zerga Agentziaren datuen arabera, 19.500 pertsona inguruk deklaratu zuten Madrilen Ondareagatik 2020an, azken urtea datu eskuragarriekin.