Gobernuak 2023ko Estatuko Aurrekontu Orokorren lege-proiektua onartu du astearte honetan, 78ko Erregimena ezarri zenetik izan diren hedagarrienak, 198.000 milioi eurotik gorako gastu-muga dutenak, funtzionarioen soldataren igoera, pentsioen eguneratzea KPIarekin, osasun-gastu gehiago eta familia eta langabeentzako laguntza berriak barne hartzen dituztenak.

Ministroen Kontseiluaren osteko prentsaurrekoan, Maria Jesus Montero Ogasun eta Funtzio Publikoko ministroak nabarmendu du aurrekontu horien helburua, koalizio-gobernuaren hirugarrenak eta legegintzaldi honetako azkenak, Ukrainako gerrak eragindako “ziurgabetasun handiko” une bat igaro ahal izatea dela, eta, aldi berean, familiei “segurtasuna eta egonkortasuna” eskaintzen dietela eta Espainiako ekonomiaren kaudimenari eta dinamismoari buruzko “mezu argia” kanporatzen dutela.

Nadia Calviño Ekonomia Gaietarako eta Eraldaketa Digitalerako lehen presidenteorde eta ministroak adierazi duenez, kontu publiko berriak datorren urterako % 2,1eko hazkunde-aurreikuspenean oinarritzen dira, eta “zuhurra” dela esan du, eta BPGaren % 4ko deflaktorea aurreikusten dute urte honetarako eta % 3,8koa 2023rako.

Aurrekontu berriek duela gutxi iragarritako pakete fiskala barne hartzen dute, besteak beste, aberastasun handiei 3 milioi euroko ondare garbiaren bidez ordaindu beharreko zerga berria, errenten PFEZaren 21.000 eurorainoko beherapena, kapitalaren errenten kargaren igoera 200.000 eurotik aurrera, autonomoentzako moduluen murrizketa edo enpresa handientzako Sozietateen gaineko Zergaren igoera.

Kontu publikoetan ez dira sartzen gerraren ondorioak arintzeko hartutako neurriak, Renfe, Aldiriak eta Rodaliesen garraiorako hobaria izan ezik, 2023ra arte luzatuko baita. Gainerako neurriak abenduan agortzen direnean ebaluatuko dira, eta erabakiko da zeintzuk luzatu eta zeintzuk ez, Monterok azaldu zuenez.

Gastu sozial handienarekin, kontu hauekin Gobernuak osasuna — batez ere lehen mailako arreta —, hezkuntza, mendekotasuna edo bekak indartu nahi ditu datorren urterako. Gainera, PSOEk eta Unidas Podemosek familien lege bat zabaltzea adostu dute, kontziliazio-baimen berriak jasoko dituena, 0-3 urte bitarteko haurrak dituzten familientzat hilean 100 euroko hazkuntza-prestazioa bultzatuko duena eta guraso bakarreko familiak, bi seme-alaba dituztenak, egungo familia ugarien kategoriarekin parekatuko dituena.

Gastu-mugaren errekor berria

Monterok gogorarazi duenez, 2023rako gastu ez-finantzarioaren muga, “gastu-muga” bezala ezagutzen dena, 198.221 milioi eurokoa da, errekor berri bat, 2022koa baino % 1,1 handiagoa, Europako funtsen 25.156 milioi barne, eta Gizarte Segurantzara transferitutako 19.888 milioi euro, iaz baino % 8,1 gehiago. Defizita BPGren % 3,9an kokatuko da.

Zorrari dagokionez, Calviñok azaldu du 2023an pandemiaren ondoren hasitako beheranzko bideari jarraituko diola, hazkunde ekonomikoari eta defizit publikoaren murrizketari esker. Zehazki, BPGren % 112,4an kokatuko da.

Kontu horiekin, funtzionarioek % 2,5 haziko dute beren ordainsaria, eta puntu gehigarri bat ere gehitu ahal izango zaie, KPI eta BPG nominalari lotutako aldagaien arabera. Horrela, % 0,5 gehiago jasoko dute 2022ko KPI Harmonizatuaren eta 2023ko iraileko KPI Harmonizatu aurreratuaren baturak % 6 gainditzen badu.

Beste aldagaia, hau ere % 0,5ekoa, BPG nominalak 2023ko Estatuko Aurrekontu Orokorrekin batera doan koadro makroekonomikoan zenbatetsitakoa berdintzen edo gainditzen badu aplikatuko da, CCOO eta UGT sindikatuekin adostutakoaren arabera.

Monterok aurreratu duenez, datorren urteko kontuek azaroko urte arteko KPIaren arabera ere egin beharko diote aurre pentsioen eguneratzeari, % 8,5ean koka baitaiteke.

Enplegua sortzea ahalbidetzen duen sektorea

“Sektore publikoa ez da hazkundearen oztopo, enplegua sortzea ahalbidetzen digun motorretako bat da”, errepikatu du Monterok, eta aurreratu du langileen gastuak % 6,6 haziko direla 2023an, 20.502 milioi euroraino, % 2,5eko soldata-hobekuntzagatik, % 3,5era igo daitekeena. Puntu horretan, berariaz aipatu zituen CCOO eta UGT, horri buruz lortutako akordioa eskertzeko.

Era berean, ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntak % 18,3 haziko dira, 6.462 milioi euroraino. Hazkunde horren arrazoia arreta humanitarioaren birsailkapena da, 4. kapitulutik 2.era igaro baita. Hori gabe, gastu arruntak % 6,9 igoko dira, datorren urterako aurreikusitako hauteskunde-prozesuen ondorioz.

Finantza-gastuak, bere aldetik, 31.330 milioi eurokoak izango dira, hau da, % 3,7ko igoera, batez ere interes-tasen gorakadaren ondorioz, defizita eta zorra murriztu egingo baitira, Monterok zehaztu zuenez.

Transferentzia arruntak aurtengo aurrekontuarekin bat etorriko dira, % 0,1eko igoera txiki batekin, 142.869 milioi euroraino; inbertsio errealak, berriz, 11.867 milioi izango dira, % 33,1 gehiago.

Ogasuneko titularrak azpimarratu zuen hamar eurotik sei gastu sozialera bideratuko direla, 266.719 milioi eurorekin, “Partida honetarako inoiz erregistratu den kopururik handiena”.

Partida horren barruan, Monterok azpimarratu zuen pentsioen balioa KPIarekin handitu zela, 50 milioi euro Medikuntzako lehen mailako ikasketak 1.000 plazatan gehitzeko eta 500 milioi euro lehen mailako arretako eta osasun mentaleko azpiegituretarako, aurreko urtean baino % 6,7 gehiago. Mendekotasunera bideratutako partida 620 milioi eurotan haziko da, 3.522 milioi euroraino.

Autonomi erkidegoek % 24ko igoera izango dute

Era berean, etxebizitza eskuratzeko neurriak % 5,4 igo dira, 3.472 milioi euroraino, eta gazteen alokairu-bonua 200 milioi euro gehiagorekin finkatu da.

Era berean, autonomia-erkidegoek 135.274 milioi euroko zifra errekorra jasoko dute, hau da, % 24ko igoera; aldi berean, udalek 23.235 milioi euro izango dituzte, % 5 gehiago.

Diru-sarrerei dagokienez, zerga-bilketa 262.781 milioi eurokoa izango da, hau da, % 7,8ko igoera 2022ko likidazio-aurrerapenarekin alderatuta, PFEZaren (113.123 milioiraino) eta Sozietateen gaineko Zergaren (28.519 milioi) % 7ko igoerarekin. BEZak, bestalde, % 5,9 gehiago bilduko du, 86.093 milioiraino, eta zerga bereziek % 8,2 gehiago, 22.287 milioiraino.

Aitzitik, zergazkoak ez diren diru-sarrerak % 2,8 murriztuko dira, 44.664 milioi euroraino.

Aurreikuspenen arabera, kontu publikoak datorren astean iritsiko dira Diputatuen Kongresura. Egun horretan, Jaurlaritzak ‘liburu horia’ aurkeztuko du, eta bertan 2022rako Aurrekontuen zifra nagusiak azalduko ditu, generoari buruzko nahitaezko txostenarekin batera, Garapen Iraunkorrerako Helburuek (GJH) aurrera nola egiten duten azaltzen duen txostena, haur, nerabe eta familiei buruzko txostena eta gazteei buruzko separata.

Egilea Andoni Beitia