Ez genioke erreferendum deitu behar fartsa bati. Pentsa dezakezu nire grinak alde batera uzten ditudala eta balorazio subjektiboz (fartsa) betetako hitz bat aukeratzen dudala beste baten segurtasunaren aurrean (erreferenduma), Donetsk, Lugansk, Jerson eta Zaporiyian antolatutakoari kritika asko egin dakizkiokeen arren, objektiboagoa dena. Baina, egia esan, objektiboenak, errealitate alternatiboen lohi zingiratsuetan harrapatuta geratu nahi ez badugu, fartsa deitzea da.

RAEren arabera, fartsa itxurak egiteko edo itxura egiteko egindako ekintza da, eta horixe da, hain zuzen ere, ikusi duguna. Iturriaren arabera, erreferendum bat lege edo erabaki politiko erabakitzaileak edo aholku-emaileak herri-botoaren menpe jartzean datza. Hemen ez da egon herritarren botorik, ez erabakitzailerik, ez kontsultarik, gardentasunaz, bermeez, segurtasunaz eta askatasunaz ez hitz egiteagatik. Beraz, hizkuntza gehien errespetatzen duena fartsa deitzea da.

Batzuek “legez kanpoko erreferenduma” deitzen diote, eta hori asko da, arazoa ez baita legez kanpokoa izan dela – Hala da ikuspuntu guztietatik –, baizik eta ez dela erreferendum bat, baizik eta iruzur bat eta instituzionalizatutako gezur bortitz bat.

Faxismoak eta komunismoak harreman oso berezia izan dute beti egiarekin eta ekintzekin. Liderraren hitza errealitateari gailentzen zaio, berrinterpretatu eta aldatu egiten du. Errealitatea da egia errebelatu horretara egokitu behar dena, arrazoimenaren, behaketaren eta metodoaren bidez ezagutzara urratsez urrats hurbildu ahal izatea espero zuten humanismoaren eta ilustrazioaren aurreiritzi zaharrak baztertuz. Faxismoaren eta komunismoaren logika hori paranoia biktimistaren, indarkeriaren, askatasunik ezaren, krudelkeriaren eta kleptokraziaren amalgama bitxi horrek heredatzen du, hau da, putinismoak, ostiraleko anexio-diskurtso eldarniotsuan argi eta garbi islatua. Gure artean erasotzailearen eta erasotuaren artean, faxismoaren eta demokraziaren artean, egiaztatutako gertakarien eta kriminalaren propagandaren artean distantziakideak diren pertsonak egoteak erakusten du aurreko mendetik ikasi behar genuena: amildegi totalitarioa eta iluntasun kezkagarria tentagarriak direla ezinbestean beren narratiba gris, konplexu, burokratizatu eta epika heroikorik gabekoez nekatuta dauden demokrazia liberaletan bizi diren askorentzat.

Une zail honetan, beharrezkoa da oinarrietara itzultzea eta NBEko idazkari nagusiak Errusiako anexio inperialista honen aurrean esandakoa gogoratzea.

Idazkari nagusia naizen aldetik, nire betebeharra da Nazio Batuen Gutuna defendatzea. Gutuna argia da. Mehatxuaren edo indarraren erabileraren bidezko edozein anexio Gutunaren eta nazioarteko zuzenbidearen printzipioen urraketa da. Lortzen den lurralde-eskuratze bakar bat ere ez da legezkotzat aitortuko. Ukrainako eskualde horiek anexionatzeko edozein erabakik ez luke legezko baliorik izango, eta kondenatzea merezi du. Anexio hori ezin da bateratu nazioarteko esparru juridikoarekin. Nazioarteko komunitateak defendatu behar duen guztiaren aurka dago. NBEren asmo eta printzipioei iseka egiten die. Ez du lekurik mundu modernoan. Ez da onartu behar.

“NBEren jarrera – Azpimarratu du Guterresek – Zalantzarik gabea da: Ukrainaren subiranotasunarekin, batasunarekin, independentziarekin eta lurralde-osotasunarekin erabat konprometituta gaude. Erreferendum deiturikoak ezin dira ulertu herri-borondatearen benetako adierazpen gisa. Errusiak aurrera egiteko hartutako edozein erabakik are gehiago arriskuan jarriko ditu bake aurreikuspenak. Amildegiaren ertzetik pauso bat atzera emateko ordua da. Elkarrekin lan egin behar dugu gerra suntsitzaile eta zentzurik gabeko honi amaiera emateko eta Gutuna eta nazioarteko zuzenbidea defendatzeko”.

Barkatu aipu luze bat, baina gaur egun askoz garrantzitsuagoa zen idazkari nagusiaren hitzak arretaz irakurtzea – Irakur itzazue, mesedez – Hau sinatzen duenak idatz lezakeen edozein testu baino.

Egilea Andoni Beitia