Euskal etxeek udazkenari ezkortasunetik aurre egiten diote inflazioaren ibilbidearen eta hazkunde ekonomikoaren dinamismoaren galeraren aurrean (2022 eta 2023), eta, ondorioz, gastu- eta aurrezki-ahalmenaren murrizketa aurreratzen dute, Laboral Kutxako Ikerketa Sailak 2022ko hirugarren hiruhilekoan egindako Euskal Etxeen Konfiantza Azterlanaren ondorioen arabera.
Asteazken honetan argitaratutako azterlanaren arabera, 2022ko hirugarren hiruhilekoan, euskal etxekoen unitateen konfiantza-indizea “negatiboa” da “argi eta garbi”, eta kezka adierazten du “erreferentziazko interes-tasen igoera (Europako Banku Zentrala) justifikatu duen ibilbide inflazionista” delako nagusi den udazkenaren aurrean.
Euskadiko etxekoen unitateak (-22) Estatuko (-33) eta 27-EBko (-27) homologoekin bat datoz ezkortasunean, “Oso zaila” izango dela aurreikusten duten udazkenari aurre eginez.
Konfiantza galtzea eta profil ezkorra ezartzea “nabariagoa” zen Estatuko eta Europa osoko etxekoen unitateen artean; aldiz, EAEko etxekoen unitateek denbora gehiago beharko zuten ezkortasun- eta kezka-pertzepzio horretara iristeko, nahiz eta oraindik txikiagoa izan.
Horrela, 2022ko hirugarren hiruhilekoan agerian geratu da euskal etxekoen unitateek kezka handia dutela, konfiantza asko galdu baitute (-22 puntu), eta ezkortasuna duela gutxiko pandemian eta pandemiaren ondokoan erregistratutako mailetara hurbiltzen ari baita.
Konfiantza galduz joan den merkatua
Euskadiko etxekoen unitateek adierazten duten kezka handitu egin da 2022an, eta konfiantza galdu du pixkanaka (+8, -7 eta -22, lehen hiruhilekotik hirugarrenera), inflazioaren espiral orokorrak eta, bereziki, energetikoak oso baldintzatuta.
Prezioen igoerak, ia ondasun eta zerbitzu guztietara hedatzen denak, susperraldi ekonomikoaren aurreikuspenak jaistera behartu du, eta, batez ere, ez da hautematen irtenbide eraginkorrik prezioen eta energia-hornikuntzen presioei dagokienez; izan ere, merkatu horiek desitxuratuta daude gerraren ondorioengatik.
“Susperraldi ekonomikoaren iragarpenen narriadura” errealitate partekatuaren aurrean, ezkortasuna hedatu egin da, eta eragin handiagoa izan du kokapen geografikoak eta klimatologiaren zorroztasunak gehien baldintzatutako gizarteetan, udazken-negu honetan energia-prezio altuei eutsiko zaiela iragarri baita.
Ekonomiaren martxak okerrera egingo duela uste dute euskaldunek
Ikerketaren arabera, EAEko familiek ekonomia orokorraren bilakaerari buruz dituzten itxaropenek okerrera egiten jarraitzen dute (-17 puntu) eta negatiboak dira (-37), 2020ko bigarren hiruhilekoaren (-32) eta 2021eko lehen hiruhilekoaren (-48) artean izandako emaitza txarrenetara hurbilduz.
Hazkunde ekonomiko garrantzitsua
Zehazki, gora egin du datozen hamabi hilabeteetan egoera ekonomikoa pixka bat ( % 47) edo dezente okerragoa ( % 21) izango dela uste duen euskal etxekoen unitateen taldeak ( % 51tik % 68ra).
Hala ere, 2022ko lehen eta bigarren hiruhilekoetako hazkunde ekonomikoa garrantzitsua izan da (+%1,1, BPGren hiruhileko arteko tasan, bi hiruhilekoetan, Eustaten datuen arabera), baina industria-jarduerak dinamismoa galtzen hasi da (-%4,2, uztaileko hil arteko tasan).
Ekonomia orokorrarekiko konfiantza-galera hori hazkunde ekonomikoaren aurreikuspenen jaitsiera orokorrarekin lotzen da (2022 eta 2023), Europako herrialde guztietarako.
EAEko etxekoen unitateek langabeziaren bilakaerari buruz dituzten itxaropenak negatiboak dira argi eta garbi (-18), eta atzerakada handia izan da aurreko hiruhilekoaren aldean (-26 puntu). Azken sei hiruhilekoetako emaitzarik txarrena da, “Itxaropen baikorrarekin hautsi eta balio ezkorretara itzultzen baita, baina ez 2020an izan ziren bezainbeste”, Laboral Kutxaren arabera.
“Ziurgabetasun” egoera baten aurrean, aurreko hiruhilekoaren aldean % 23tik % 49ra igo da langabezia handituko dela uste dutenen ehunekoa, taldearen murrizketaren aurrean ( % 42tik % 20ra).
Hala ere, eskuragarri dauden datuak positiboak dira oraindik; izan ere, Gizarte Segurantzako afiliazioa (urtarrila-abuztua, 2022) 979.736 pertsonakoa da, eta erregistratutako langabezia 114.293 pertsonakoa; bi kasuetan, zifra horiek 2019an erregistratutakoak baino hobeak dira (+17.049 eta -1.780 pertsona, hurrenez hurren), 2009tik enpleguaren urterik onena izan baitzen.
Okertze argia etxeko ekonomian
Etxeko ekonomiaren bilakaerari buruzko pertzepzioak “okertze argia” erakusten du urtearen hasieratik, eta 2022ko hirugarren hiruhilekoan “eszeptizismoa” eta “mesfidantza” nagusitzen dira; izan ere, okerrera egiten du nabarmen bigarren hiruhilekoarekin alderatuta (-8 puntu), eta emaitza “argi eta garbi negatiboa” da (-25), pandemian baino okerragoa.
Etxeko ekonomiaren itxaropenak konfiantzaren beste bi osagairekin lotuta daude, hala nola langabeziari lotutako itxaropenekin (-18) eta prezioekin (-57). Bi adierazleak asko okertu dira urtean zehar, eta eragin zuzena izan dute etxeko ekonomiari dagokion konfiantzan. Beren etxeko ekonomiak berdin jarraituko duela uste duen taldearen murrizketaren emaitza da ( % 54tik % 44ra), pixka bat ( % 32tik % 39ra) edo dezente okerragoa ( % 5etik % 9ra) izango dela uste dutenen igoeraren aurrean.
Euskal kontsumitzaileen aurrezteko gaitasunari buruzko itxaropenak apur bat negatiboak dira (-6) eta okerrera egin dute aurreko hiruhilekoarekin alderatuta (-7 puntu), 2021eko bigarren hiruhilekoaren eta 2022ko bigarren hiruhilekoaren arteko ibilbide positiboa hautsiz.
Etxeko gastuarekiko eta inbertsioarekiko konfiantzak duen eraginari dagokionez, euskal etxekoen unitateek erosketa handiak egiteko egungo egoeraren balorazio negatiboa egin dute (-37), eta horrek jada murriztu ditu erosketak egiteko itxaropenak (-14). Bestalde, etxebizitza eta ibilgailua erosteko itxaropenak maila ahulean jarraitzen du.
Baina, batez ere, euskal etxekoen unitateak “oso ezkorrak” dira prezioen bilakaerari dagokionez (-57), zeinak, 2022ko hirugarren hiruhilekoan, azken urteetako emaitzarik txarrenetako bat duen.
Euskal familiak ezkorrak dira udazkenari begira
Aurreikuspen horien aurrean, lehen seihilekoan, EAEko etxekoen unitateen kontsumoa hazi egin zen (+%0,9 eta +%2, lehen eta bigarren hiruhilekoen arteko tasa Eustaten arabera), eta etxebizitzen salerosketak bere susperraldia sendotu zuen (+%15,9, urte arteko tasan). Hala ere, ibilgailu berrien matrikulazioak beste atzerakada bat izan du (-%15,8, urte arteko tasan, urtarriletik abuztura metatuta).
Datu horiek baino lehen, txostenak ondorioztatzen du euskal etxeek ezkortasunetik egiten diotela aurre udazkenari, “Oso sentikorrak baitira inflazioaren ibilbidearekiko eta hazkunde ekonomikoaren dinamismo-galerarekiko, 2022 eta 2023 eragingo baitute”.
Egoera partekatua (Estatua, EB-27) eta “prezio energetikoen espiralak baldintzatua, eta horri eusteko irtenbiderik oraindik ikusten ez dena”, azterlanak jasotzen duenez.
Ondorioz, euskal etxeek gastu- eta aurrezki-ahalmenaren murrizketa aurreikusten dute, eta horri finantzaketaren garestitzea gehitzen zaio, “Erosketa eta inbertsio handien erabakiak zailduko dituzten faktoreak”.
Horrela, txostenaren amaieran, “Berretsi egiten da euskal etxekoen unitateen kezka, goranzko prezioen eszenatoki batean baitaude, eta horrek murriztu egiten ditu haien gastu-ahalmena eta aurrezkiaren sorrera, eta horiei ziurgabetasun ekonomikoa eta finantzaketaren garestitzea gehitu behar zaizkie, gastu eta inbertsio handiei buruzko erabakiei aurre egiteko eszenatoki zailagoa eratuz”.